Οι ...99 δρόμοι του 99%

Είναι εκπληκτικό πως, μετά από τόσα χρόνια μοναξιάς, με τον καθένα δεμένο γύρω απ’ το δικό του το παλούκι, και με το βλέμμα στραμμένο προς τα μέσα, ατέρμονα να ομφαλοσκοπεί, πώς έγινε λοιπόν κι αυτό το βλέμμα, καθάρισε έτσι ξαφνικά από τη μακρόχρονη σκουριά, πώς έγινε και πέταξε τόσο μακριά, πώς έγινε και ανακάλυψε, όχι τον άλλον έναν, αλλά τους άλλους 99%. Περίεργο, να είναι τόσοι πολλοί εκεί γύρω, και τόσα χρόνια να μην έχει καταφέρει να τους δει.

Το πιο συνηθισμένο παράδειγμα που έρχεται στο νου κάποιου, όταν πάει να περιγράψει πώς ένα κολοσσιαίων διαστάσεων γεγονός μπορεί να προκύψει από την επίδραση ενός ασήμαντου και τοπικής εμβέλειας συμβάντος, χιλιάδες μίλια μακριά, είναι αυτό της πεταλούδας που απλά ανοιγοκλείνει τα φτερά. Από τα γεγονότα όμως της φετινής σημαδιακής χρονιάς, με την Αραβική Άνοιξη, τους Αγανακτισμένους της Ισπανίας, και μιας πλειάδας άλλων χωρών, με τους πολέμους στη Λιβύη, με τις αιματηρές εξεγέρσεις που ακόμα μαίνονται στη Συρία, Υεμένη και Μπαχρέιν, με τα γεγονότα του Ουισκόνσιν, τις φοιτητικές διαδηλώσεις στη Βρετανία και Χιλή, και με το κίνημα, τελευταία, της Wall Street, το παράδειγμα της πεταλούδας οφείλει να ανανεωθεί και δικαιωματικά να δώσει τη θέση του στο καρβουνιασμένο σώμα του Μοχαμέντ Μπουαζίζι, του νεαρού από την Τυνησία, που πριν από ένα χρόνο σχεδόν έβαλε σε κίνηση το 99% ενός ολόκληρου πλανήτη.

Σήμερα, το κέντρο της προσοχής βρίσκεται στο πάρκο Zuccotti στη Wall Street, και δεν υπάρχει κάποιο σημάδι που να λέει ότι αυτό θα είναι και το τελευταίο μέρος που ευλογήθηκε από τις στάχτες του Μπουαζίζι. Ήδη το κίνημα μπαίνει στο δεύτερο μήνα, και εξαπλώνεται. Μπορεί όχι στην ίδια τη Νέα Υόρκη, τις γειτονιές και τα περίχωρα αυτής, αλλά σε εκατοντάδες άλλες πόλεις στις ΗΠΑ. Το μέγα ερώτημα είναι βέβαια το πού θα πάει από δω και πέρα. Το κίνημα μπορεί να διασπαστεί σε πολλά μικρά κομμάτια και να διαλυθεί, μπορεί να χάσει τη δυναμική του, αλλά μπορεί και να εξαπλωθεί και να στεριώσει, μπορεί και να γιγαντωθεί. Κι όποιος λέει ότι κατέχει τη συνταγή είτε για τη μια, είτε για την άλλη έκβαση, απλά δεν λέει την αλήθεια. Προς το παρόν το κίνημα δεν φαίνεται να ανήκει πουθενά, ούτε να έχει γίνει ιδιοκτησία κανενός, παρά μονάχα αυτού του 99% κομματιού της κοινωνίας. Το κίνημα βρέθηκε στο επίκεντρο αφ’ ότου άρχισε ο τύπος να ασχολείται μαζί του. Στην αρχή αδιαφορία, μετά συγκατάβαση και δημοσιότητα, τώρα βρίσκεται στη φάση της νομιμοποίησης από το κατεστημένο και της «ειλικρινούς κατανόησης». Είναι εκπληκτικό πόσοι πολλοί, ακόμα και μέσα από το 1%, έσπευσαν εσχάτως να το χαιρετήσουν, Soros, Buffett, πατέρας και γιος μαζί, Al Gore, Bernanke, ακόμα και ο Παπανδρέου, ναι κι ο ίδιος ο Παπανδρέου, διαχωρίζοντάς τους όμως από τους έλληνες «αγανακτισμένους», στους οποίους όλα κι όλα, συνέστησε να δρουν υπεύθυνα για το συμφέρον της χώρας τους, είτε προσπαθώντας σκόπιμα να ακυρώσουν τη δυναμική του, είτε να υποβαθμίσουν τη σημασία του, είτε με πρόσχημα αυτό να αναπολήσουν με κάποια ρομαντική διάθεση τα πρότερα, μπορεί κι εξεγερμένα, νιάτα τους. «Πέντε χρόνια τώρα φωνάζουμε ότι είμαστε το 99%, και κανείς δεν μας δίνει σημασία», λέει με κάποιο παράπονο, μια γυναίκα από το συνδικάτο SEIU, των τομέων υγείας, και δημοσίων υπηρεσιών. «Αλλά, εμείς είμαστε συνδικάτο, ενώ αυτά τα παιδιά είναι κάτι παραπάνω από συνδικάτο, είναι ολόκληρη η κοινωνία!».

Δεν αποκλείεται όμως, μετά το μήνα του μέλιτος, να υπάρξει και μια τέταρτη φάση, η φάση της απ’ ευθείας σύγκρουσης με τις δυνάμεις του συστήματος, είτε ΜΜΕ, είτε δυνάμεις καταστολής. Μια πρώτη απόπειρα, εκ μέρους της αστυνομίας, να εκκενωθεί το πάρκο, με πρόσχημα την καθαριότητα από τα συνεργεία του δήμου, δεν τελεσφόρησε. Μετά από διαπραγματεύσεις, συμφωνήθηκε την καθαριότητα να την αναλάβουν οι ίδιοι οι καταληψίες, και έτσι το πάρκο διασώθηκε. Για πόσο καιρό όμως ακόμα;

Τι επιλογές επιβίωσης υπάρχουν; Θα μπορούσαν να συνάψουν στενότερους δεσμούς με τα συνδικάτα. Είναι κάτι όμως που δεν συνάδει με το πνεύμα του κινήματος. Άλλωστε, πολλά από αυτά διατηρούν στενούς δεσμούς με το δημοκρατικό κόμμα, και θα ήταν εύκολο το κίνημα να εκφυλιστεί σε στρατό υποστήριξης του Ομπάμα, τώρα μάλιστα που θα χρειαζόταν έναν, εν όψει των εκλογών του 2012. Αλλά οι άνθρωποι του 99% είναι πάνω και πέρα από μια αλλαγή στην Προεδρία.

Θα μπορούσαν, χρησιμοποιώντας το Zuccotti σαν ορμητήριο και βάση για τις συνελεύσεις τους, να απλωθούν στις γειτονιές, να μιλήσουν με τους ανθρώπους εκεί, να καταγράψουν τις ανάγκες τους, να ελαφρύνουν τον πόνο από την ανεργία, τη φτώχεια, τις κατασχέσεις των σπιτιών, να χαράξουν πολιτικές, να προβάλλουν διεκδικήσεις και πάνω στην πράξη να μετασχηματίσουν τη συνείδηση της πλατειάς Αμερικής. Κι εδώ, το κίνημα θα μπορούσε να γίνει επικίνδυνο. Αλλά συνάμα θα είχε ισχυροποιήσει τη βάση του και θα είχε πολλαπλασιάσει τους συμμάχους του, στο πραγματικό 99%.

Θα μπορούσε επίσης να συσπειρωθεί πίσω από ένα αίτημα. Ποιο όμως; Τα αιτήματα είναι πολλά, κι εξ ίσου σημαντικά που άπτονται τόσο του οικονομικού, όσο και του πολιτικού και του κοινωνικού πεδίου. Ένα και μόνο αίτημα, όσο και να δρα, όπως λέει η θεωρία, ενωτικά στη δράση, αν ήταν συγκεκριμένο θα απέκλειε όλα τ' άλλα, αν ήταν γενικό, όπως θα προέκυπτε από τη συμπύκνωση όλων των επιμέρους, θα ήταν δύσκολο να μεταφραστεί σε πράξη. Το κίνημα, όπως και να το κάνουμε έχει δύσκολο και μακρύ δρόμο μπροστά του.

Αλλά ακόμα κι αν αδρανήσει και σβηστεί, θα έχει αφήσει πίσω του κληρονομιά, ώστε για τα επόμενα κινήματα που θα ξεπηδήσουν αργότερα, να μπορεί να ειπωθεί ότι δεν προέκυψαν από παρθενογένεση...