Πως οι φτωχές χώρες επιδοτούν τις πλούσιες

Μόλις πριν λίγες μέρες βγήκε στην κυκλοφορία από τον εκδοτικό οίκο Zed, βιβλίο των Léonce Ndikumana και James K. Boyce, με τίτλο «Africa's Odious Debts: How foreign loans and capital flight bled a continent», (Τα επαχθή χρέη της Αφρικής: Πώς τα ξένα δάνεια και η φυγή των κεφαλαίων μάτωσαν μια ήπειρο). Ο James Boyce είναι καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο Amherst της Μασαχουσέτης και ο Leonce Ndikumana πρώην καθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο και νυν διευθυντής του τμήματος ερευνών της Αφρικανικής αναπτυξιακής τράπεζας.

Το βιβλίο αυτό, με τη μακρόχρονη έρευνα των συγγραφέων και με λεπτομερείς αναλύσεις των εισροών και εκροών κεφαλαίων σε μια πλειάδα αφρικανικών χωρών, έρχεται να ανατρέψει μια επίσης μακρόχρονη προπαγάνδα για το δήθεν υπέρογκο βάρος που έχει επιφέρει στις δυτικές κοινωνίες η συνεχής με δίχως αποτέλεσμα, δανειοδότηση σπάταλων και διεφθαρμένων κυβερνήσεων. Η μονομερής προβολή όμως αυτής της όψης μοιραία αποκρύπτει μια άλλη, την πιο οδυνηρή, η οποία λέει ότι οι υποσαχάρεια Αφρική, από τις πλέον φτωχές περιοχές του πλανήτη, γεννούσε για δεκαετίες καθαρές κεφαλαιακές εκροές, έτσι ώστε κάποιος χωρίς υπερβολή να μπορεί να ισχυριστεί ότι για μια ολόκληρη γενιά, η Αφρική ήταν αυτή που παρείχε οικονομική βοήθεια προς τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη και όχι το ανάποδο.

Με τα στοιχεία, που οι συγγραφείς επιμελώς συγκέντρωσαν, φαίνεται ότι από το κομμάτι αυτό της Αφρικής, κι από το 1970 μέχρι σήμερα μετανάστευσαν προς τη Δύση περισσότερα από 700 δισ. δολάρια. Κάποια δε, από τα χρήματα αυτά βρήκαν μάλιστα καταφύγιο στις ίδιες ακριβώς τράπεζες από τις οποίες έρχονταν και τα δάνεια. Κι αν δει κανείς τη διαφορά των εκροών από τις εισροές, το αποτέλεσμα βγαίνει καθαρά θετικό. Με μια διαφορά. Ενώ οι εκροές ιδιωτικοποιήθηκαν, οι δανειακές εισροές και η υποχρέωση αποπληρωμής τους κοινωνικοποιήθηκαν, περνώντας στο σύνολο του αφρικανικού λαού. Παλιό το κόλπο, θα μου πείτε. Και όποιος πάει να τα φορτώσει αυτά στην ενδημική διαφθορά των κυβερνήσεων και των ντόπιων ελίτ, κλείνει σκοπίμως τα μάτια στη συνέργεια των δυτικών κυβερνήσεων και των διεθνών χρηματοπιστωτικών κέντρων στη συντελούμενη καταλήστευση. Με ποιον όμως τρόπο; Μα, με την επιβολή των αρχών της «Συναίνεσης της Ουάσινγκτον» και των συνταγών από το βιβλίο μαγειρικής του ΔΝΤ, οι οποίες αρχές, πέραν των άλλων, συμπυκνώνονται στην άρση κάθε ελέγχου που σχετίζεται με τη ροή των κεφαλαίων, τον καθορισμό των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τον τρόπο λειτουργίας των εμπορικών τραπεζών. Με την εξασφάλιση όλων δηλαδή των προϋποθέσεων για τη νομιμοποίηση της κλοπής. Χοντρικά λοιπόν, δανειζόμενες οι ελίτ με επιτόκια που αποπλήρωνε με αίμα ο λαός, κατέθεταν τα κεφάλαια σε τράπεζες του εξωτερικού, εξασφάλιζαν ένα καλό εισόδημα, και μετά ξαναδάνειζαν αυτά τα ίδια χρήματα πίσω στη χώρα από την οποία τα είχαν σφετεριστεί!

Το εκπληκτικό, όμως, της έρευνας είναι ότι συσχετίζει με αδιαμφισβήτητο τρόπο την εισροή των δανείων με την έξοδο των κεφαλαίων. Βρέθηκε, λοιπόν, ότι για κάθε δολάριο που δανείζονταν, έφευγαν κατά μέσο όρο στο εξωτερικό 80 σεντ και μάλιστα μέσα στον ίδιο ακριβώς χρόνο! Για τα επόμενα δε χρόνια, αυτό το δολάριο έδιωχνε κι άλλα τρία με τέσσερα επιπλέον σεντ. Τα δάνεια, δηλαδή, έμπαιναν από τη μια μεριά και πριν προλάβουν καλά καλά να ζεσταθούν από τον καυτό αφρικάνικο ήλιο, έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής, από την άλλη.

Συνήθεις μηχανισμοί αποτελούν η διόγκωση των προμηθειών στα συμβόλαια για αγαθά και υπηρεσίες, οι μίζες σε κυβερνητικούς αξιωματούχους, η εκτροπή δημοσίων κονδυλίων κατευθείαν σε ιδιωτικούς λογαριασμούς στο εξωτερικό, οι τόκοι και τα πανωτόκια, καθώς και τα κέρδη από την πώληση και εξαγωγή φυσικών πόρων και ορυκτού πλούτου. Θυμίζει κάτι αυτό; Φυσικά και θυμίζει, καθ’ ότι η πρακτική αυτή είναι διεθνής, καλοδουλεμένη και προπάντων σύμφυτη με το ίδιο το αλισβερίσι του δανεισμού κρατών, όποια και να είναι αυτά, τριτοκλασάτα, δευτεροκλασάτα ή τελευταία και πρωτοκλασάτα.

Οι κοινωνικές δε επιπτώσεις από την εξ αιτίας του δανεισμού, φυγή των κεφαλαίων είναι τεράστιες. Σύμφωνα με στοιχεία της παγκόσμιας τράπεζας για τις εν λόγω χώρες της Αφρικής, για κάθε δολάριο που πηγαίνει στην εξυπηρέτηση του χρέους, τα κονδύλια για τη δημόσια υγεία φτωχαίνουν κατά 29 σεντ. Και τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, άμεση και χωρίς περιστροφές αύξηση της παιδικής θνησιμότητας. Σε αριθμούς, 40,000 δολάρια λιγότερα, μεταφράζονται σε ένα παιδί λιγότερο. Και για να έχουμε ολόκληρη την εικόνα, η εξυπηρέτηση των δανείων κοστίζει κατ’ έτος σε περισσότερους από 75,000 θανάτους παιδιών!

Για το ίδιο ακριβώς θέμα, έγραφε το 1992 κι η Susan George, γνωστή αμερικανίδα πολιτική επιστήμων και ακτιβίστρια, στο βιβλίο της «Debt Boomerang: How Third World Debt Harms Us All», (Το μπούμερανγκ του χρέους: Πώς το χρέος του τρίτου κόσμου, βλάπτει όλους εμάς). Η George υπολόγισε ότι ανάμεσα στο 1982 και 1990 418 δις. δολάρια από δανεικά κεφάλαια, ποσό μεγαλύτερο κι από αυτό που δαπανήθηκε για την ανασυγκρότηση της Ευρώπης μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, πέταξαν, με το ίδιο εισιτήριο για τις κρύες πεδιάδες του βορρά.

Γράφει η George: «Πάνω από το 80% της αμερικανικής εξωτερικής βοήθειας επιστρέφει άμεσα μέσα από τις εξαγωγές των οφειλετριών χωρών. Σχολιάζοντας για το ίδιο θέμα, ο πρόεδρος της Μαλαισίας, υπογράμμιζε ότι η Ιαπωνία από τα κεφάλαια που δανείζει, σαν από μαγικό τρόπο, παίρνει πίσω στο τέλος τα διπλάσια. Λατινοαμερικάνικες επίσημες πηγές υπολόγισαν ότι μέχρι το 1986 ο πλούτος που έφυγε από την περιοχή ήταν της τάξης των 70 δις. δολαρίων κατ’ έτος, χωρίς να υπάρξει κανένα επιπλέον αντάλλαγμα. Το αποτέλεσμα αυτής της ληστείας ήταν οι μισθοί στο Μεξικό τη δεκαετία του 1980, να πέσουν κατά 60%, στην Αργεντινή κατά 50% και στο Περού κατά 70%».

Ακριβώς στο ίδιο μονοπάτι πατάει και η Ελλάδα. Οι παγκόσμιοι δανειστές ενεργούν με τον ίδιο τρόπο, και με τον ίδιο τρόπο επίσης ενεργεί και κάθε εγχώρια ελίτ που στρώνει το χαλί στο δανειακό κεφάλαιο. Αν την προηγούμενη περίοδο έφυγαν από τη χώρα 600 δις, τα οποία καλούμαστε να αποπληρώσουμε τώρα με νέα δάνεια μαμούθ, και απάνθρωπες ποινές, σκεφτείτε πόσα έχουν να φύγουν τώρα. Ο δανεισμός μέσω των γνωστών ευαγών ιδρυμάτων, ιδίως όταν μεθοδεύεται, κανένα άλλο στόχο δεν εξυπηρετεί, παρά τη γιγαντιαία αναδιανομή του πλούτου…