Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010

Η εκπαίδευση σαν εξαγώγιμο προϊόν


Σε συνάρτηση με τις χθεσινές εξαγγελίες του πρωθυπουργού για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, και την "διαβούλευση" που θα ακολουθήσει, καλό είναι αυτοί που προτίθενται να διαβουλευτούν να έχουν προηγουμένως ρίξει και κάνα δυο, τρεις προβληματισμούς, έτσι για να βρίσκονται, για τον κοινωνικό ρόλο της Παιδείας, για το τι είδους πολίτες θέλει να διαμορφώσει, για το ποιοι είναι οι κυρίαρχοι προσανατολισμοί της παγκοσμίως, για τον ποιοτικό πλέον μετασχηματισμό της ουσίας της από δημόσιο αγαθό σε εμπόρευμα και σε επενδυτική ευκαιρία, τόσο για τους παρόχους, όσο και για τους πελάτες-φοιτητές, για τη μετατροπή των πανεπιστημίων από χώρους καλλιέργειας της γνώσης, της κριτικής ικανότητας, και της δημοκρατικής συνείδησης, σε χώρους επαγγελματικής κατάρτισης και απόκτησης άμεσα εμπορεύσιμων δεξιοτήτων, για το σκόρπισμα συμπαγών γνωστικών οικοδομημάτων σε θραύσματα πληροφοριών και για πολλά άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός.


Επίσης καλό είναι να ζητήσουν με επιμονή και στοιχεία από τεχνο-οικονομικές μελέτες για το πόση αύξηση στο ΑΕΠ και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα επιφέρει το νέο αυτό project, έτσι για να μην πάει δηλαδή στο βρόντο όλη αυτή η φασαρία.


Για το λόγο αυτό, η μικρή έρευνα που παρατίθεται στη συνέχεια, με παράδειγμα τις πρωτοπόρες αγγλοσαξονικές βιομηχανίες, υποδεικνύει τα οφέλη που θα είχε η χώρα μας αν προωθούσε το εξαγωγικό σκέλος της εκπαιδευτικής τριτοβάθμιας βιομηχανίας, παράμετρος, η οποία μόλις που θίχτηκε από τον πρωθυπουργό και η οποία θα μπορούσε να τονισθεί στη διαδικασία της διαβούλευσης.


Στη χώρα μας, που το εκπαιδευτικό «προϊόν» βρίσκεται σε αυξανόμενη ζήτηση, ήρθαν τις τελευταίες δεκαετίες και ξεφύτρωσαν ανάμεσα στ’ άλλα, και παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, τα γνωστά μας Κολέγια, κυρίως βρετανικής και δευτερευόντως αμερικανικής υπηκοότητας. Απ’ όσα προσφάτως αδειοδοτήθηκαν, 12 δήλωσαν ότι συνεργάζονται με βρετανικά πανεπιστήμια, 9 με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, 5 με αμερικάνικα πανεπιστήμια και τα υπόλοιπα επτά, ...ακόμα το ψάχνουν. Από το σύνολο αυτό, 17, δηλαδή κάτι παραπάνω από τα μισά προέρχονται από τον αγγλοσαξονικό συνασπισμό. Τυχαίο; Δεν νομίζω.


Δεν ξέρω αν έχετε έστω και αμυδρή εικόνα για τη σύνθεση του εξαγωγικού εμπορίου της Μ. Βρετανίας, αλλά η αφεντιά μου μόλις τώρα πληροφορήθηκε ότι, ενώ η συνολική αξία των ετήσιων εξαγωγών της αυτοκινητοβιομηχανίας της ανέρχεται στα £20 δις [1], των χρηματοοικονομικών της υπηρεσιών στα £19 δις, των υπηρεσιών Υγείας στα £14 δις, των ποτών, τροφίμων κ.λ.π. στα £9.4 δις και των κατασκευών στα £7 δις, η αξία των εξαγωγών της εκπαιδευτικής της «βιομηχανίας», που ανάμεσα σ’ αυτές συγκαταλέγονται και τα δικά μας κολέγια, ανέρχεται στα £28 δις, αντιπροσωπεύοντας το 2.1% του ΑΕΠ για το 2007. Δηλαδή η εκπαίδευση φαίνεται να παίρνει κεφάλι τόσο από την αυτοκινητοβιομηχανία, όσο και από το City!


Η «θαυμαστή» αυτή εξέλιξη επιταχύνθηκε το 2006, όταν η Βρετανία με το Μπλερικής έμπνευσης πενταετές σχέδιο, καθόριζε ως πρώτη προτεραιότητα τον εξωστρεφή και επιθετικό προσανατολισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με σκοπό την κατοχύρωση μιας δεσπόζουσας θέσης στην παγκόσμια εκπαιδευτική «αγορά». Και σχεδόν το πέτυχε.


Η εκπαιδευτική όμως βιομηχανία, σε αντίθεση με άλλους παραγωγικούς κλάδους έχει την ιδιαιτερότητα να προσθέτει στο ΑΕΠ όχι μόνο εξάγοντας, αλλά και εισάγοντας. Η αθρόα προσέλευση αλλοδαπών φοιτητών στα βρετανικά πανεπιστήμια, 45000 περίπου ετησίως, προσθέτει μερικές ακόμα σεβαστές μονάδες στο βρετανικό ΑΕΠ, είτε ευθέως σαν δίδακτρα, είτε εμμέσως σαν έξοδα διαβίωσης. Κι επειδή το ΑΕΠ μεγαλώνει μόνον όταν οι αλλοδαποί, (στην προκειμένη οι εκτός ΕΕ), φοιτητές έχουν εξακριβωμένα τον «τρόπο» τους ήδη από τα πριν, με τα νέα μέτρα που θεσπίστηκαν έκαστος εξ αυτών θα πρέπει μαζί με την αίτηση στο πανεπιστήμιο, να στέλνει εφ’ εξής σε φωτοτυπία και το βιβλιάριο καταθέσεών του, με τουλάχιστον £7,000 εντός.


Η λειτουργία πλέον του πανεπιστημίου ως άμεσης ανταποδοτικής επένδυσης στις αγορές, είχε σαν φυσιολογική συνέπεια τον μαρασμό μη-ανταγωνιστικών ειδικοτήτων και τμημάτων κυρίως των πολιτισμικών και ανθρωπιστικών σπουδών. Με προγραμματισμένες περικοπές £449 εκατομμυρίων για το τρέχον έτος, πολλά από αυτά ετοιμάζονται να θυσιαστούν, προστιθέμενα σε μια ακόμα σφαγή που συντελείται εδώ και μερικές δεκαετίες. Ακόμα δεν έχουν ξεθωριάσει οι εικόνες από τη δυναμική κατάληψη του πολύ σπουδαίου τμήματος φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Middlesex τον περασμένο Μάιο, ενάντια στην απόφαση κλεισίματός του. Παρά τη συμπαράσταση της διεθνούς κοινότητας, και τις 15,000 υπογραφές που συγκεντρώθηκαν, αν επιχειρήσετε αυτή τη στιγμή να πάρετε πληροφορίες για σπουδές φιλοσοφίας στο εν λόγω πανεπιστήμιο, θα βρεθείτε μπροστά στο απόλυτο κενό.


Στην Αμερική, από την άλλη μεριά, την ώθηση στην αύξηση των εξαγωγών του τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού προϊόντος την έδωσαν οι περιστάσεις. Μετά τη σημαδιακή 9/11 ένα μεγάλο κομμάτι της πατροπαράδοτης πελατείας της από μουσουλμανικές χώρες, για ευνόητους λόγους ανέκρουσε πρύμναν και προτίμησε να κάτσει στ’ αυγά της. Επιπλέον, η οικονομική ανάπτυξη χωρών όπως Κίνα και Ινδία, έδρασε προς την ίδια κατεύθυνση, στερώντας κι αυτή πελατεία. Επειδή όμως «αν δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στον Μωάμεθ», τα αμερικανικά πανεπιστήμια, αποφάσισαν να μετατοπίσουν το βάρος από το εισαγωγικό στο εξαγωγικό τους σκέλος και να προβούν στην ίδρυση μυριάδων παραρτημάτων σε διάφορα μέρη της Ασίας, Αφρικής, κι Αυστραλασίας, ακόμα ακόμα και στο γειτονικό μας Κόσσοβο. Μπορεί να μην είχαν ακόμα σημαία, αμερικάνικο όμως πανεπιστήμιο έσπευσε ν’ αποκτήσει.


Φυσικά ούτε η Αυστραλία μπορούσε να μείνει πίσω και ν’ αφήσει ανεκμετάλλευτα τα προνόμια που της δίνει η γλώσσα και η επιχειρηματική της κουλτούρα. Και τα 39 της πανεπιστήμια, όλα πλην ενός, έχουν ήδη ιδρύσει παραρτήματα στο εξωτερικό και θησαυρίζουν.


Αν αναρωτιέστε ποιος έχει σειρά, πριν απ' την Ελλάδα φυσικά, δεν χρειάζεται και πολύ σκέψη. Ήδη το Φιλανδικό Υπουργείο Παιδείας έχει στα σκαριά επιχειρηματικό σχέδιο και μια μαγιά από κονδύλια 4 εκατομμυρίων ευρώ για την ανάπτυξη εξαγώγιμων εκπαιδευτικών προϊόντων. Τι λέτε, θα άφηνε να περάσει στο ντούκου όλη αυτή η βαβούρα γύρω από το περίφημο Φιλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα;

[1] http://www.britishcouncil.org/home-press-180907-global-value-study.pdf

21 σχόλια:

Unknown είπε...

Κοίτα, εμείς εδώ είμαστε ακόμα στο πιλοτικό πρόγραμμα "κάθε χωριό και ΤΕΙ". Όταν εξάγουμε τα αποτελέσματα θα κάνουμε scale up σε ευρωπαϊκή κλίμακα!

στελιος είπε...

Πολύ καλό το άρθρο σου Cynical και εμπεριστατομένο.
Η ξέφρενη εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης, ο μεγάλος ανταγωνισμός και το χρήμα που διακινείται οδηγούν την κούρσα σε οριακά σημεία.
Τα αποτελέσματα θα είναι να σπουδά-
ζουν τα πλουσιόπαιδα και τα άλλα να βολεύονται όπως όπως.
Ομως θα οδηγήσει και σε ανθρώπους λειψούς, με γνώσεις εξειδικευμένες σε τέτοιο σημείο που να μην έχουν μια σφαιρική άποψη για τον κόσμο γύρω τους.
Με αποτέλεσμα ακόμη και στην ειδικότητά τους που θα κατέχουν καλά στην αρχή, να μένουν σε βάθος χρόνου στατισμοι και εύκολα χειραγωγούμενοι.
Καλά εξαρτηματα δηλαδή.

Θανασης Ξ. είπε...

Πολύ κατατοπιστικό Cynical για εμάς που είμεθα άσχετοι..
Μπράβο...

Απ' έξω-απ' εξω πάντως, λίγα που άκουσα απ' όσα είπε η Διαμαντοπούλου για τα σχέδιά της, δεν μπορώ να πω πως διαφωνώ και με όλα..
Τώρα, βέβαια πώς θα εφαρμοσθούν αυτό είναι μια άλλη ιστορία...

Alexandros είπε...

"Η λειτουργία πλέον του πανεπιστημίου ως άμεσης ανταποδοτικής επένδυσης στις αγορές, είχε σαν φυσιολογική συνέπεια τον μαρασμό μη-ανταγωνιστικών ειδικοτήτων και τμημάτων κυρίως των πολιτισμικών και ανθρωπιστικών σπουδών."

----------------------

Στην Ελλάδα ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Καμία ανταποδοτικότητα της επένδυσης σπουδών στην αγορά εργασίας (παρά μόνο στο Δημόσιο), και μαρασμός των τεχνολογικών και θετικών επιστημών σε σύγκριση με τις ανθρωπιστικές-κοινωνικες-πολιτιστικες επιστήμες. Η μεγάλη πληγή της παιδείας μας. Μία παιδεία που οδηγεί στη δημιουργία πτυχιούχων ανέργων. Μία παιδεία που έχει κατορθώσει να υπάρχουν στην αγορά περισσότεροι γιατροί από νοσηλευτές!
Μεγάλο το θέμα, τεράστιο θα έλεγα.

cynical είπε...

Αλεξανδρε,

εν ταχει θα πω τα εξης για το ποια ειναι η ταση στην εκπαιδευση παγκοσμιως:

με την αποκλειστικη της συνδεση με τις αγορες ειναι φυσιολογικο ολοι να θελουν να σπουδασουν. Επειδη λειτουργει πλεον με αγοραιους ορους, οσο πιο πολλοι σπουδαζουν τοσο πεφτει και η αξια των πτυχιων. Αυτο ειναι πολυ φυσιολογικο και συμβαινει σε ολες τις ειδικοτητες.

Ολα τα πανεπιστημια παγκοσμιως τεινουν προς εναν κατωτατο μεσο ορο, (thermalization) που θα παρεχουν καταρτισμενα μεσαια και κατωτερα στελεχη. Γιαυτο και τεινουν να μειωνουν τον χρονο σπουδων.

Εκτος απο καμια δεκαρια πανεπιστημια στον κοσμο, τα οποια θα παρεχουν ουσιαστικη παιδεια και θα ειναι προσιτα στις ελιτ για να κυβερνουν σε ολους τους τομεις.

Το μοντελο που εισαγει ο ΓΑΠ αυτη τη στιγμη θα παραξει τα αποτελεσματα που σου περιγραφω.

Στην Ελλαδα δεν υπαρχει ζητηση γιατι η οικονομια ειναι τετοια. Δεν ειναι το θεμα οτι δεν βρισκουν εκπαιδευμενο προσωπικο. Αν θυμασαι ειχα σχολιασει μια εκθεση του ΙΟΒΕ πριν απο 1-2 χρονια που ελεγαν τα ιδια.

cynical είπε...

θαναση,

η συνολικη κατευθυνση εχει σημασια. Γινονται πια επιχειρηματικα κεντρα. Οι λεπτομερειες δεν εχουν ειδικο βαρος.

Rodia είπε...

Εξαιρετικο αρθρο! :)

..παντως, δεν μπορω να μην εκφρασω την υπεραισιοδοξια μου: μολις επιβληθει ως παγκοσμια γλωσσα των υπολογιστων η ελληνικη (©Γ.Κ.) η ΕΛλας θα μεγαλουργησει -τι λεω!- θα βουλιαξει η χωρα απο τη συρροη κοσμου απο ολα τα μηκη και τα πλατη του πλανητη.. Θα μπουκωσουμε χρημα λεμε -χωρια οι εξαγωγες: Πας Ελλην Δασκαλος!

cynical είπε...

stelio

για το πως βλεπω να εξελισσεται το συστημα το περιεγραψα με λιγα λογια στον Αλεξανδρο.

cynical είπε...

Darthiir,

θα τα εξαγουμε μαζι με τη μεσογειακη διατροφη.

και θα εισαγουμε νεονυμφους απο την Κινα.

monahikoslikos είπε...

Εξαιρετικό και κατατοπιστικό το πόνημα για την οικονομική διάσταση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, όμως εμείς εδώ στο Ελλάδα προτιμάμε να εξάγουμε συνταγές μαγειρικής, βοτάνια και δίαιτες αδυνατίσματος που είναι και η αδυναμία της πρωθυπουργομήτωρ Μαργαρίτας.

S G είπε...

Δεν ειναι τοσο ευκολο να μετρησεις την συμβολη της εκπαιδευσης στην βρετανικη οικονομια.

Πρωτα απο ολα, γιατι να μας νοιαζουν οι εξαγωγες μονες τους και οχι η συνολικη προστιθεμενη αξια? Κατα δευτερον, οι ξενοι φοιτητες δεν προσφερουν παντα αξια. Θα ελεγα οτι μονο οι φοιτητες εκτος ΕΕ με τα καπου 13 χιλιαδες λιρες διδακτρα προσφερουν αυτην την στιγμη παραπανω απο οσο κοστιζουν. Οι 3 χιλιαδες που δινουν οι φοιτητες ΕΕ δεν φτανουν ουτε για τα χαρτια που ξοδευουμε, που λεει ο λογος.

Τελοσπαντων, η Αγγλια το χειριζεται εξυπνα το ζητημα της ανωτατης εκπαιδευσης, σε ευθεια αντιθεση με την Ελλαδα. Το γεγονος οτι εχουμε τοσους Ελληνες καθηγητες να διδασκουν Ελληνες φοιτητες στην Αγγλια, ειναι μαλλον δειγμα σοβαρης αποτυχιας.

στελιος είπε...

Να πούμε και το άλλο σημαντικό.
Οταν το κάθε Πανεπιστήμιο μετατραπεί σε παράρτημα της κάθε Πολυεθνικής , θα σβήσει το σπουδαιότερο που χαρακτηρίζει κάθε επιστήμονα.
Η κριτική σκέψη,
που είναι η κινητήριος δύναμη για κάθε εξέλιξη επιστημονική και Κοινωνική.
Και τότε θα βλέπουμε τα ακριβά Πανεπιστήμια-μάρκετς να παράγουν ρομποτάκια.

cynical είπε...

Rodia

εχουμε τον Αδωνι και τον αδελφο του για κραχτες. Τετοια γνησια ελληνικα προιοντα!

cynical είπε...

Λυκε,

ειδικα στις διαιτες, θα αποκτησουμε τρομερο knowhow στα χρονια που ερχονται, με ISO εκ του ΔΝΤ.

cynical είπε...

Καλως τονα τον SG!

Για το ποσοστο του ΑΕΠ που καταλαμβανουν οι βρετανικες εξαγωγες εκπαιδευτικου προιοντος, τα στοιχεια ειναι απο το επισημο bulletin του βρετανικου συμβουλιου, το οποιο δινει reference απο που τα πηρε. Μπορει και να τα φουσκωνει λιγο, αλλα ποσο πια; Εκει γυρω θα ειναι.

Τωρα, σχετικα με τις εισαγωγες φοιτητων, και αυτοι συνεισφερουν στο ΑΕΠ, με τα διδακτρα και τα εξοδα διαβιωσης που κανουν. Αλλα και τα χρηματα που ξοδευει το ΗΒ γιαυτους παλι στο ΑΕΠ αθροιστικα μπαινουν. Οποτε ποιο το προβλημα;

cynical είπε...

SG,

ουτε στην Αγγλια ειναι ευχαριστημενοι με το δικο τους συστημα. Και στην Α-βαθμια και Β-βαθμια εκπαιδευση. Ολο μεταρρυθμισεις κανουν και απ' οσα διαβαζω θεωρουν α) οτι αυξανουν οι ανισοτητες και β) οτι τα standards ολο και χαμηλωνουν.

Για τα πανεπιστημια, και κει πεφτει το επιπεδο, εκτος απο τα ελιτιστικα. Πιστευω οτι ειναι νομοτελειακο της στροφης που εχει παρει να λειτουργει με επιχειρηματικα κριτηρια. Πολλη σαβουρα για να επανδρωνονται οι υπηρεσιες και οι χαμηλες ειδικοτητες, και λιγα καλα για τις ανωτερες θεσεις. Αυτος ειναι ο καταμερισμος εργασιας.

Το θεμα, κατα τη γνωμη μου αγκαλιαζει ολους τους τομεις της κοινωνιας και δεν περιοριζεται μονο στην εκπαιδευση.

cynical είπε...

Στελιο
η κριτικη σκεψη θα παραμενει και θα καλλιεργειται μονο στα ακριβα πανεπιστημια.

στελιος είπε...

Cyn,
Η κριτική σκέψη γενιέται σε περιβάλλον που αμφισβητούνται δόγματα
και αυθεντίες και διδάσκονται και οι αντίθετες θεωρίες.
Π.Χ.ποιός οικονομολόγος του Harvant
γνωρίζει το Κεφάλαιο του Μάρξ?
Μέχρι και τον Δαρβίνο έχουν σβήσει από την αντξέντα.
Εχω συζητήσει, και σε πληροφορώ ότι γνωρίζουν πολύ καλά τι έχουν στο δεξί αλλά αγνοούν το αριστερό τους χέρι.

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ είπε...

Διάβασα την ανάρτηση και είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Δεν έχω όμως τα εφόδια εκείνα για συμμετάσχω σε τέτοια συζήτηση. Θα την παρακολουθώ όμως.

ria είπε...

θα μπορούσαμε και εμείς να έχουμε ιδιωτικά πανεπιστήμια, αντί να πληρώνουμε τα κολλέγια και να φεύγει το χρήμα έξω, να τα δίνουμε σε ελληνικούς οργανισμούς. αντί να πηγαίνουν χιλιάδες φοιτητές κάθε χρόνο στη ρουμανία και τη βουλγαρία και την ουγγαρία, να δίνουμε χρηματα να κινηθούν οι τοπικές ελληνικές κοινωνίες. γιατί τα παιδιά που φεύγουν εξω να σπουδάσουν, θα φάνε θα μείνουν και θα διασκεδάσουν άρα θα πληρώσουν σε ξένη χώρα. θα μπορούσαν να μείνουν εδώ τα χρήματα αυτά...

καλό βράδυ.

Napo είπε...

η παιδεια αποτελει πλουτο και οχι αγαθο

η παιδεια κοστιζει και ως εκ τουτου καποιος πρεπει να την πληρωσει

Η εννοια της δημοσιας παιδειας υπονοει πως αυτοι που πανε πρεπει να χρηματοδοτουνται απο αυτους που δεν πανε κατι το οποιο ειναι και αδικο και βλακωδες

Επισης η παιδεια εχει σαν σκοπο να δωσει ικανοτητες στον λαο ουτως ωστε με την εκπαιδευση που θα παρει να μπορεσει να αποδωσει καλυτερα στην αγορα και να παραγει περισσοτερα ή καλυτερα

Ως εκ τουτου ο μονος καταλληλος χρηματοδοτης ειναι ο ιδιος ο πελατης της παιδειας αυτης δηλαδη η ιδια η αγορα

Εξ αλλου ποια κοινωνια θελει ερευνα που δεν θα καταληξει στην αγορα αλλα σε καποιο ξεχασμενο συρταρι ενς γραφειοκρατη σε ενα υπουργειο?