Μιας και η Οικονομία ανακηρύσσεται σε πρωτεύουσα ρυθμιστική παράμετρο των κοινωνιών και κατ’ επέκταση και των ζωών μας, με τους οικονομολόγους-θεραπευτές να σκορπούν απλόχερα, δεξιά κι αριστερά, σοφίες και προφητείες, θεώρησα «καθήκον» μου να διερευνήσω τις πηγές της πρωτοφανούς αυτής αναβάθμισης και ει δυνατόν, να τις υποσκάψω.
Ποια είναι η αιτία, ώστε ολόκληρες κυβερνήσεις, διοικητές οργανισμών και εταιριών, όπως και απλοί ανίδεοι πολίτες να σκύβουν με δέος, να κρέμονται με θρησκευτική θα έλεγα ευλάβεια πάνω από τα λόγια, τα νούμερα και τα γραφήματα των οικονομολόγων, να βυθίζονται στις σωμόν ενδιάμεσες σελίδες των εφημερίδων, αρχής γενομένης από τον φιλόδοξο ανερχόμενο manager, ως την κυρά Σούλα του γωνιακού περιπτέρου, να παίρνουνε τα σοφίσματα στα σοβαρά, σαν τα νέα αδιαφιλονίκητα θέσφατα και να τα χρησιμοποιούν για τη χάραξη πολιτικών και στρατηγικών; Γιατί κανένα πλήθος δεν παραλήρησε στις αστρολογικές προβλέψεις ή στους χρησμούς μιας κάποιας καλά δικτυωμένης επιτήδειας, Σε ποιο λοιπόν υπόβαθρο στηρίζεται η παραπάνω δημοφιλία της οικονομίας;
Η απάντηση δεν βρίσκεται παρά στα πορφυρά ρούχα της Eπιστημοσύνης με τα οποία έχει περιβληθεί. Οι οικονομολόγοι πείθουν επικαλούμενοι την επιστημονικότητα των αποφάνσεων και προβλέψεών τους, η οποία στηρίζεται σε διάφορους μύθους και ναρκισσισμούς του στιλ,
1) η οικονομική είναι η κορωνίδα των κοινωνικών επιστημών,
2) η οικονομική έλκει την καταγωγή της από τις φυσικές επιστήμες, την μεθοδολογία των οποίων έχει καταφέρει επιτυχώς ν’ αφομοιώσει,
3) η οικονομική στηρίζεται σε μαθηματικά μοντέλα, περίτεχνα και περίπλοκα, οπότε δεν μπορεί παρά να είναι σοβαρή και αξιοσέβαστη.
Επομένως η απάντηση στο ερώτημα του κατά πόσον η Οικονομική είναι Επιστήμη ή όχι, είναι ουσιαστικού και όχι ρητορικού χαρακτήρα, καθότι σχετίζεται με την επισφράγιση ή αμφισβήτηση των αποφάνσεών της, που στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν είναι παρά αποφάνσεις ενός και μόνον μοντέλου του επικρατούντος Νεοκλασσικού.
Πριν βιαστείτε ν’ απαντήσετε σας προειδοποιώ ότι το ερώτημα αυτό έχει διχάσει όπως λέμε κριτικούς και κοινό χωρίς να έχει δοθεί έως τώρα τελεσίδικη απάντηση, όχι γιατί η απάντηση δεν είναι προφανής αλλά γιατί η παραδοχή της προφάνειας θα επέφερε σοβαρούς κλυδωνισμούς αξιοπιστίας στις ελίτ εκείνες οι οποίες τρέφονται από τη διαιώνιση ακριβώς των ανωτέρω μύθων ώστε να μπορούν να επιβάλλουν τις γνωστές «σωτήριες» και πάντα νεοφιλελεύθερες πολιτικές τους.
Α. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Ας δούμε εν συντομία ποια είναι τα επιχειρήματα αυτών που ισχυρίζονται ότι η Οικονομική είναι Επιστήμη, επιχειρήματα δανεισμένα από τη φιλολογία σχετικά με τα κριτήρια βάσει των οποίων μια γνώση ονομάζεται επιστημονική και τα οποία παρουσιάσαμε σε σειρά άρθρων σε αυτό εδώ το blog, [1], [2], [3].
Έτσι λέγεται ότι,
1) οι αποφάνσεις της βασίζονται σε εμπειρικά δεδομένα και σε ορισμένες περιπτώσεις και σε αποτελέσματα ελεγχόμενων πειραμάτων, με τα οποία ασχολείται ο τομέας των πειραματικών οικονομικών,
2) διατυπώνει καθολικούς νόμους, π.χ ο νόμος «Προσφοράς-Ζήτησης»,
3) διατυπώνει διαψεύσιμες θεωρίες,
4) επιχειρεί προβλέψεις.
Β. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Τώρα ας δούμε γιατί η Οικονομική ΔΕΝ είναι Επιστήμη.
Η πιο σύντομη απάντηση είναι ότι ΤΙΠΟΤΕ από τα προηγούμενα ΔΕΝ ισχύουν. Πριν όμως εκθέσουμε τις αντιρρήσεις μας μια-μια, θα ήθελα να προβάλλω ΔΥΟ βασικούς λόγους για τους οποίους η Οικονομική δεν θα μπει ποτέ της στο περιβόλι των Φυσικών Επιστημών.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι στην Οικονομική η ίδια η πρόβλεψη ΕΠΙΔΡΑ ευθέως πάνω στο αποτέλεσμα, πράγμα που δεν νοείται στις φυσικές επιστήμες. Για παράδειγμα στις δεύτερες η μέτρηση π.χ. της θερμοκρασίας δεν αλλάζει την τιμή της, ούτε υπάρχει περίπτωση ν’ αλλάξει γνώμη ο σεισμός άπαξ και επιβεβαιωθεί ότι θα εκδηλωθεί, (λέμε τώρα). Στην περίπτωση της Οικονομίας όμως, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει πρόβλεψη για άνοδο του Χρηματιστηρίου, είναι σίγουρο ότι μετά κάποιο χρονικό διάστημα το Χρηματιστήριο θα πέσει, διότι θα είναι συμφέρον για τους μετόχους να πουλήσουν τις μετοχές τους, έχοντας σαν συνέπεια η κατάσταση να εξελιχθεί στην αντίθετη κατεύθυνση από την πρόβλεψη.
Ο δεύτερος λόγος, που συνδέεται με τον πρώτο είναι ότι οι οικονομικές δραστηριότητες, αποφάσεις και προβλέψεις βασίζονται περισσότερο σε ψυχολογικούς παράγοντες και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να θεωρήσουμε σοβαρούς τους ισχυρισμούς περί ορθολογικών και πλήρως πληροφορημένων δρώντων.
Άλλοι δευτερεύοντες λόγοι:
1) Η Οικονομική αδυνατεί να κάνει ποσοτικές προβλέψεις, που είναι το χαρακτηριστικό των φυσικών επιστημών. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να δώσει ποιοτικές εξηγήσεις ή να σκιαγραφήσει κάποιες τάσεις. Προς το παρόν αγνοώ αν κάποιος οικονομολόγος προέβλεψε ποτέ μια οικονομική κρίση και θα ήθελα όποιος έχει στη διάθεσή του στοιχεία να τα καταθέσει. Το ότι δεν μπορεί να είναι ποσοτική δεν έχει σχέση τόσο με την πολυπλοκότητα του συστήματος που εξετάζει (κοινωνία) όσο με την ατομική ψυχολογία η οποία παραμένει ένας ισχυρός αστάθμητος παράγων.
2) Η Οικονομική δεν έχει εξελιχθεί στο χρόνο, στο βαθμό που εξελίσσονται οι φυσικές επιστήμες.
3) Οι υποτιθέμενοι Νόμοι της δεν είναι παρά έκφραση ενός τρόπου σκέπτεσθαι βασισμένου στην κοινή λογική.
4) Υπάρχει έντονη κριτική για τη χρησιμότητα των μαθηματικών μοντέλων της πέρα από τον εντυπωσιασμό και την προώθηση της καριέρας αυτών που τα επινοούν.
5) Τα ίδια φαινόμενα «ερμηνεύονται» από διαφορετικές θεωρίες γεγονός που δεν συμβαίνει στις φυσικές επιστήμες.
6) Ο λόγος ότι δίνεται Νομπέλ Οικoνομικών δεν τα καθιστά αυτομάτως και επιστήμη, μιας και όπως μου επεσήμανε ένας φίλος υπάρχει και Νομπέλ Λογοτεχνίας.
Φυσικά δεν παραγνωρίζω την αξία των οικονομικών θεωριών και μοντέλων όταν λειτουργούν σαν μπούσουλας στην πραγματικότητα. Εκεί που εγείρω αντιρρήσεις είναι όταν σ’ αυτές τις κατασκευές αποδίδεται μεγαλύτερη αξία από την πρέπουσα.
Αναρτήσεις
31 σχόλια:
Cynical τα οικονομικά είναι επιστήμη. Γίνονται πολύ σοβαρές προβλέψεις και τις περισσότερες φορές είναι σωστές, ο ρόλος βέβαια των προβλέψεων (επειδή περιλαμβάνουν πολλούς παράγοντες) βασίζεται πάντοτε σε κάποιες προυποθέσεις. Ο ρόλος των οικονομικών (με τις προβλέψεις) είναι να χρησιμοποιηθούν και ως πολιτικό εργαλείο. Συνεπώς είναι λογικό οι προβλέψεις τους να χρησιμοποιούνται από επιχειρήσεις και πολιτικούς για να αλλάξουν κατεύθυνση ώστε να μην επαληθευθούν οι προβλέψεις. Είναι σα να σου λέει ένας πολιτικός μηχανικός οτι το κτήριο θα πέσει, το υποστυλώνεις για να μην πέσει και δεν πέφτει. Αυτό δε σημαίνει οτι ο πολιτικός μηχανικός έκανε λάθος. Η πτώση του δολαρίου είχε προβλεφθεί εδώ και 7-10 χρόνια (οφείλεται κυρίως στην υπερκατανάλωση των Αμερικάνων). Το ίδιο και με την παρούσα πιστωτική κρίση των ενυπόθηκων δανείων. Θα μπορούσα να σου πω χιλιάδες τέτοια παραδείγματα. Αλλά δεν πρέπει να ανακατεύουμε το χρηματιστήριο, αυτό δεν είναι οικονομική επιστήμη (αν και επηρεάζεται και από αυτήν). Το χρηματιστήριο είναι καθαρά τζόγος.
@καλημέρα greek rider. Εδώ έχω ανοίξει ένα θέμα που όπως καλά ξέρεις είναι διάτρητο από παντού. Μιας και το διακύβευμα είναι η προβλεπτική ικανότητα των Οικονομικών, ίσως θα έπρεπε να διασαφηνιστεί τι εννοούμε πρόβλεψη. Στις φυσικές επιστήμες η πρόβλεψη σημαίνει γεγονός σε χρόνο και τόπο με καθορισμένα περιθώρια λάθους. Δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει με αξιοπιστία στην οικονομία.
Η διαφορά με την σεισμολογία όπου και κει πέφτουν έξω στις προβλέψεις είναι ότι στην οικονομία συμβαίνουν αυτοί οι ΔΥΟ ΛΟΓΟΙ που ανέγερα, η επίδραση της πρόβλεψης στο τελικό αποτέλεσμα και η Ψυχολογια.
Μήπως οι προβλέψεις αυτές που ανέφερες είναι εφαρμογή του κοινού νου;
Δες το παράδειγμα που σου ανέφερα με τους πολιτικούς μηχανικούς που υποστυλώνουν ένα κτήριο για να μην πέσει. Νομίζω οτι τα οικονομικά όχι μόνο είναι επιστήμη αλλά προς το παρόν είναι και πολύ δύσκολη επιστήμη. Σημειώνω βέβαια οτι η ιστορία τους είναι πολύ μικρή. Δεν μπορείς απόλυτα να κρίνεις τα οικονομικά με όρους φυσικών επιστημών. Όπως ούτε τη φιλολογία και φιλοσοφία με όρους της επιστήμης υπολογιστών και δικτύων.
Γενικά πάντως η γλώσσα των οικονομικών, επειδή είναι νέα, έχει πολλά ακόμη να ενσωματώσει.
@greek rider, αν κατάλαβα καλά θεωρείς ότι όντως υπάρχουν προβλέψεις από μαθηματικά μοντέλα αλλά οι προβλέψεις αυτές αποκρύπτονται ή λαμβάνονται τέτοια μέτρα ώστε να διαψεύδονται. Αλλιώς αν αφήνονταν οι οικονομολόγοι ανεμπόδιστοι οι προβλέψεις τους θα πραγματοποιούνταν.
Πάντως αν εννοείς αυτό, δεν το βρίσκω λογικό να συμβαίνει.
Cynical όχι το αντίθετο. πιστεύω οτι γίνονται σωστές προβλέψεις. Για παράδειγμα κατά την τρέχουσα κρίση των ενυπόθηκων δανείων, όπου θα πεινάσει πολύς κόσμος, οι οικονομολόγοι το είχαν προβλέψει και προέτρεπαν σε αλλαγή κατεύθυνσης, κανείς δεν τους άκουσε. Ακόμη και για την υπερκατανάλωση είχαν προβλέψει και προβλέπουν μεγάλες κρίσεις. π.χ. ο Πόλ Κρόγκμαν ένας από τους πιο γνωστούς (σοσιαλιστής για τα αμερικανικά δεδομένα οικονομολόγους) προέβλεπε οτι η τεράστια υπερκατανάλωση που οδηγούσε σε τεράστιο ύψος τα αμερικανικά ελλείμματα θα οδηγούσε σε κάθετη πτώση το δολάριο και άλλες παρενέργειες. Στα κύρια θέματα οι οικονομική επιστήμη δεν πέφτει έξω. Τώρα αν πας να αναλύσεις πως θα κινηθεί το χρηματιστήριο σε 6 μήνες θα φας τα μούτρα σου γιατί εκεί είναι χωράφια άλλων επιστημών (π.χ ψυχολογίας).
greek rider, μια και την ανοίξαμε αυτή την κουβέντα,ο Krugman προβλέπει κάτι που οι άλλοι δεν προβλέπουν; Αν π.χ. οι Αμερικανοί υπερκαταναλώνουν τότε θα αυξάνονται οι εισαγωγές και κατά συνέπεια θα αυξάνεται και το εμπορικό έλλειμα. Αυτό σημαίνει αυτόματα ότι και το δολάριο θα έχει μικρή ζήτηση αφού οι αμερικανοι θα πληρωνουν σε ευρώ, γιεν, ρουπιες ή ότι αλλο. Άρα δεν είναι λογικό να πέφτει; Γιατί να χρειάζεται ένας του μεγέθους του Krugman για να το πιστοποιήσει;
Τέλος πάντων, αυτή η κουβέντα μπορεί να πάει εσαεί, εδώ τραβάει από κτίσεως οικονομικών.
Η οικονομία έχει σχέση με την Επιστήμη όσο σχέση έχει με την οικονομία η συνταξιούχος του Ο.Γ.Α γειτόνισσα μου στο νησί ,η κερά Επιστήμη που συνεχεία διαμαρτύρεται ότι δεν την φτάνει η σύνταξη της με την ακρίβεια που επικρατεί στην αγορά.
Η οικονομία δεν είναι Επιστήμη είναι μια μέθοδος πρόβλεψης και κατανόησης διάφορων συμβάντων του τωρινού Οικονομικού συστήματος και για να το καταφέρει αυτό χρησιμοποιεί τα επιτεύγματα άλλων επιστήμων και κυρίως των Μαθηματικών ,τα ευρήματα της τα προσαρμόζει σε θεωρίες άλλων επιστήμων κοινωνιολογίας, ανθρωπολογίας κλπ και παράγει μοντέλα και θεωρίες.
Είναι η στατιστική επιστήμη ? η απάντηση στο ερώτημα ισχύει και για την Οικονομία.
Και ένα ετοιμόρροπο κτήριο δεν χρειάζεται μηχανικός για να σου πιστοποιήσει οτι θα πέσει. Χρειάζονται όμως οι οικονομολόγοι γιατί θα σου μετρήσουν κάποια μεγέθη με ακρίβεια. Δηλαδή, πόση μεταβολή (για παράδειγμα) ακριβώς θα πρέπει να έχουν τα επιτόκια για να μην πέσει το δολάριο κάτω ή πάνω από ένα επίπεδο και άλλα παρόμοια. Εκεί είναι η ουσία της χρήσης των οικονομικών. Αλλά σταματάω γιατί επειδή σπούδαζα πολλά χρόνια οικονομικά μπορεί να είμαι προκατειλημμένος.
@de Profundis καλημέρα σας. Αν η οικονομία προβλέπει και εξηγεί τότε τολμώ να πω ότι θα μπορούσε να εισέλθει στο πάνθεον των επιστημών. Οι αντιρρήσεις μου είναι αν όντως προβλέπει ή μαντεύει κάτω από παρά πολλές υποθέσεις και χοντρικά πέφτει μέσα.
Και η φυσική χρησιμοποιεί τα μαθηματικά αν και πολλές φορές αναγκάζει τους μαθηματικούς να εφεύρουν νέα μαθηματικά που να προσαρμόζονται σε δικά της προβλήματα. Η στατιστική είναι κλάδος των μαθηματικών και είναι μια formal επιστήμη. Έτσι νομίζω.
Το πρόβλημα με τα Οικονομικά ας το θέσω αλλιώς είναι ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ή ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΟ; Αν υποθέσουμε ότι στις προβλέψεις παίζει ρόλο κομβικό η ψυχολογία τότε είναι Οντολογικό. Αν όπως λέει ο Greek rider δεν είναι, τότε με τη βελτίωση των μαθηματικών, των μοντέλων, των computers μπορεί κάποια μέρα να δώσει πιο αξιόπιστα αποτελέσματα.
Πάντως υπάρχουν και νομπελίστες οικονομολόγοι που θεωρούν ότι τα οικ. δεν είναι επιστήμη. (π.χ. Stieglitz).
Μια γενική παρατήρηση:τα τελευταία 10 χρόνια αυτοί που γίνονται δεκτοί στα καλύτερα πανεπιστήμια για διδακτορικό στα οικονομικά/χρηματοοικονομικά είναι πρώτα διδάκτορες φυσικής με πρώτες σπουδές στα μαθηματικά ή τη φυσική. Πριν από 20-30 χρόνια οι καθηγητές των οικονομικών ήταν κυρίως απόφοιτοι οικονομικών σπουδών ή ακόμη και αυτούσιων κοινωνικών. Αυτό τείνει να αλλάξει. Μπορεί να το δει κάποιος και στα προγράμματα σπουδών των "καλών" οικονομικών σπουδών όπου οι φοιτητές μαθαίνουν κυρίως μαθηματικά. Στο Γιέιλ για παράδειγμα για να σπουδάσεις οικονομικά θα πρέπει να ξέρεις τα μαθηματικά που ξέρει και ένας μαθηματικός ή σχεδόν τα μαθηματικά που ξέρει ένας φυσικός. Στην Ελλάδα βέβαια όλα είναι μια άλλη ιστορία αφού εξαντλούμαστε στο "μάρκετινγκ των επιχειρήσεων".
greek rider, για να το λες έτσι θα είναι. Παρ΄ όλο τον σκεπτικισμό που έχω αντικρύσει δεξιά κι αριστερά για τη χρησιμοτητα των μοντέλων.
Έχεις υπ' όψιν σου κανένα βιβλίο όπου εκτείθενται τα τελευταία επιτεύγματα των οικονομικών. Γιατί όμως δεν υπάρχει ομοφωνία; Όπως στη Φυσική, εκτός βέβαια από τα tricky αποτελέσματα των δεκάδων string theories.
ΤΟ ΠΑΡΑΚΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΟΥ ΤΟ ΕΣΤΕΙΛΕ Ο ΦΙΛΟΣ Ν.Π. ΜΟΛΙΣ ΤΩΡΑ ΑΠΟ ΠΑΡΙΣΙ, ΣΑΝ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΟΥ ΤΡΕΧΕΙ.
• Είναι η «επιστημονικότητα» θέμα μεθόδου στην προσέγγιση ενός αντικειμένου, ή θέμα αποτελεσμάτων ? Σε μια ιδανική περίπτωση αυτά τα δύο συμβαδίζουν. Προφανή αξιώματα είναι η βάση αποδείξιμων θεωριών, που με τη σειρά τους ερμηνεύουν αυστηρά και προβλέπουν τα φαινόμενα που ερευνούν. Τι γίνεται όμως όταν το υπό εξέταση αντικείμενο είναι περίπλοκο και η πρόβλεψη δεν είναι δυνατή ? Απορρίπτεται τελείως η «επιστημονικότητα» της προσέγγισης ? Εξομοιώνεται με οποιαδήποτε διαισθητική, μεταφυσική ή εμπειρική προσέγγιση ?
• Είναι η κβαντομηχανική λιγότερο «επιστήμη» από τη μηχανική ή τη θερμοδυναμική ? Η προσέγγιση είναι το ίδιο επιστημονική. Η κβαντομηχανική όμως έχει χαμηλότερες «επιδόσεις» και στην ερμηνεία και στην πρόβλεψη. Για παράδειγμα, σε πολλές περιπτώσεις, τα φαινόμενα της κβαντομηχανικής είναι προβλέψιμα σε επίπεδο πιθανοτήτων, δεν υπάρχουν οι βεβαιότητες της μηχανικής. Το ίδιο προβληματικά είναι τα αξιώματα και οι βασικές έννοιες της κβαντομηχανικής. Καλύπτονται από ένα πέπλο μυστηρίου και υπάρχουν αντιφάσεις, τουλάχιστον με βάση ό,τι ο κοινός νους θεωρεί προφανές. (π.χ. κυματική & σωματιδιακή μορφή των φωτονίων, κλπ). Οι βασικές έννοιες έχουν διατυπωθεί εκ των υστέρων προκειμένου να εξυπηρετήσουν τη θεωρία ώστε αυτή να ερμηνεύσει την παρατήρηση.
• Τι γίνεται, όμως, με την οικονομία ? Η οικονομία έχει την «επιστημονική ατυχία» να ασχολείται με ένα ιδιαίτερα περίπλοκο αντικείμενο. Δεν εξετάζει μεγέθη όπως η μάζα, η θερμοκρασία κλπ αλλά, σε τελική ανάλυση, την ανθρώπινη συμπεριφορά, (διότι όταν μιλάμε π.χ. για άνοδο των τιμών εννοούμε ότι κάποιοι άνθρωποι θα αποφασίσουν να αγοράσουν και να πουλήσουν σε μια υψηλότερη τιμή κάτω από τις τάδε περιστάσεις). Αν στην κβαντομηχανική χρησιμοποιούμε συμβατικά την έκφραση «αποφασίζει» για ένα σωματίδιο που μπορεί να εκδηλώσει με ίδιες πιθανότητες την Α ή την Β «προτίμηση», τι να πούμε για την περιπλοκότητα των οικονομικών αποφάσεων και των προτιμήσεων των ανθρώπων μπροστά σε μια τεράστια γκάμα επιλογών και με δεδομένη τη στενή αλληλεξάρτηση των αποφάσεών τους ?
• Η οικονομία είναι αναγκασμένη να κάνει δραστικές απλουστεύσεις και εξιδανικεύσεις για να φωτίσει τα φαινόμενα που μελετά. Παρόλα αυτά η μέθοδός της δεν είναι λιγότερο επιστημονική από αυτή των φυσικών επιστημών. Υπάρχουν κι εδώ (υπεραπλουστευμένα, ίσως) αξιώματα, θεωρήματα, λογικά συνεπείς αποδεικτικές μέθοδοι, κλπ. Οι προβλέψεις παραμένουν ένα πρόβλημα στο περίπλοκο οικονομικό περιβάλλον. Παρόλα αυτά, κάποιες αιτιακές σχέσεις είναι αρκετά εύλογες, και μπορεί να υποστηριχθεί ότι και στην οικονομία σε στατιστικό επίπεδο υπάρχουν κάποιες κανονικότητες που επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων. Πρέπει να παραιτηθεί κανείς τελείως από την προσπάθεια επιστημονικής προσέγγισης των οικονομικών φαινομένων και πρέπει να επιτραπεί στον καθένα να λεει ότι «αισθάνεται» ? Νομίζω, όχι. Έχουν περάσει ήδη 3 αιώνες οικονομικής σκέψης, έχουν δομηθεί θεωρίες και συστήματα και έχουν γίνει φιλότιμες προσπάθειες όλη αυτή η προσέγγιση να γίνει «επιστημονικά»
• Η δεύτερη «επιστημονική ατυχία» της οικονομίας είναι ότι άπτεται ζωτικών συμφερόντων μεγάλων ανθρώπινων ομάδων. Εδώ οφείλεται το κύριο πρόβλημά της, που, κατά τη γνώμη μου, είναι ο τρόπος με τον οποίο καταξιώνεται ή απαξιώνεται μια, κατα τα άλλα, συνεπής θεωρία. Στις φυσικές επιστήμες, μια θεωρία απαξιώνεται αν έχει σημαντικά προβλήματα να ερμηνεύσει και να προβλέψει τα παρατηρούμενα γεγονότα. Στην οικονομία, που, λόγω της περιπλοκότητας, ένας πολύ περιορισμένος αριθμός παραγόντων είναι δυνατόν να ληφθεί υπόψιν, δεν είναι έκπληξη, ούτε λόγος απόρριψης η διάσταση θεωρίας – πραγματικότητας. Έτσι, ο ισχυρότερος λόγος αποδοχής ή απόρριψης μιας θεωρίας στα οικονομικά, είναι ιδεολογικός. Το πρόβλημα, επομένως, δεν είναι της ίδιας της οικονομίας αλλά προέρχεται από την χρήση που εμείς της επιφυλάσσουμε.
• Όχι λοιπόν, ούτε ο Adam Smith, ούτε ο Keynes, ούτε ο Μαρξ μιλούσαν, απο επιστημονική σκοπιά, αυθαίρετα. Απλώς οι επιπτώσεις των θεωριών τους σε ζωτικά συμφέροντα οδηγούν τους ανθρώπους άλλοτε σε αποδοχή και εξύμνηση και άλλοτε σε απόρριψη και ανάθεμα.
@ανώνυμος, Πάνω που είχε αρχίσει να νε στριμώχνει η cynical ήρθες σαν «από μηχανής θεός» (γέλια). Υπό την οντολογική άποψη πάντως η cynical έχει δίκιο αλλά σε αυτό το επίπεδο πολλά μπορούν να ειπωθούν ακόμη και για τις φυσικές επιστήμες
@cynical, Παράδειγμα, μπορεί κανείς να μου εξηγήσει τι είναι η βαρύτητα, απάντηση: μάζα, έλξη κτλ, ναι αλλά γιατί έλκονται τα σώματα, και γιατί προκαλείται αυτό που προκαλείται. Δηλαδή βλέπω πολλές απαντήσεις στο «πως» αλλά όχι στο «γιατί». Υπό αυτή την έννοια, αν και θεωρώ την φυσική την κορυφαία όλων των επιστημών, δεν μου απαντάει σε κανένα θεμελιώδες ερώτημα «γιατί». Γιατί υπάρχει η βαρύτητα;
@greek rider, σιγα να μην άρχισε να σε στριμώχνει η cynical!
Για το τι είναι τελικά η βαρύτητα πρεπει να το εξετασω το θεμα με το επιτελειο μου για να αποφυγω τα ολισθηματα.
Ο νευτων σιγουρα δεν ηξερε. μονο την περιέγραψε. ο Einstein βρηκε την αιτία της που είναι η καμπύλωση του χωρόχρονου. Πιστεύω ότι έτσι εξηγείται και γιατί είναι ελκτική. Καρατσεκαρισμένο!
Γιατι τα σωματίδια έχουν μάζα; Αυτό το εξηγεί το standard model. Αν βρεθεί το σωματιδιο higgs που προβλέπει η θεωρια τότε θα έχει εξηγηθεί η ύπαρξη της μάζας.
Δεν νομίζω όμως ότι υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην οικονομική, δηλ. αρχετυπικές ποσότητες όπως αυτες που ανέφερα στη φυσικη. Τόσο το χρήμα όσο και ο πληθωρισμος, το επιτόκιο ή άλλο είναι man-made και για πολλά χρονια υπήρχε ο κοσμος και χωρις αυτά.
@ΝΠ δεν υπάρχει κανενα προβλημα με τα αξιώματα και εννοιες της κβαντικης. Άσχετο αν αντιτίθενται στην εμπειρια. Η κβαντικη δεν έχει διαψευσθει ούτε μια φορά. Άλλωστε ισχύει στον μικροκοσμο όπου η άμεση εμπειρια είναι αδυνατη και άχρηστη. Θυμασαι τι είπε ο βαρουφάκης για το "ποσο η πρόβλεψη επηρεάζει το αποτέλεσμα". Γιατί το ξεχνάμε. Νομίζω ότι εδώ βρισκεται το κλειδι. Αν ξεπεραστει τοτε τα οικ. θα είναι επιστήμη!!
Τάδε έφη cynical.
ΝΠ:
Καλή μου cynical, αν την πρόβλεψη την κλείνεις σε έναν σφραγισμένο φάκελο κάθε μέρα και δίνεις τον φάκελο σε μια επιτροπή, και στο τέλος του μήνα ανοίξουμε όλους τους φακέλους, θα δούμε πόσο καλά πήγε η πρόβλεψη. ΑΝ όμως κοινοποιείς την πρόβλεψη σε αυτούς από τους οποίους εξαρτάται το αποτέλεσμα, (στο παράδειγμά μας στους επενδυτές), φυσικά και θα επηραστεί το αποτέλεσμα. Είπαμε: το αντικείμενο της πρόβλεψης είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά. Άρα, αν την επηρεάζεις δεν θα πέσεις μέσα στην πρόβλεψη. Όσο για τα της κβαντομηχανικής, δεν αντέχω και θα τα πώ: Γιατί εσείς οι φυσικοί τα βάζετε με την οικονομία ? στην κβαντομηχανική η παρατήρηση δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα ? Που οφείλεται η αρχή της αβαβαιότητας του Heisenberg όπου μπορούμε να γνωρίζουμε είτε τη θέση είτε την κίνηση του ηλεκτρονίου αλλά όχικαι δύο ταυτόχρονα ? Στο ότι η μέτρηση θα αλληλεπιδράσει και θα αλλάξει την ταχύτητα του ηλεκτρονίου. Και με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια μετράμε (άρα τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια που επιδρά στο ηλεκτρόνιο, διότι), τόσο περισσότερο το "σπρώχνουμε". Όταν πάμε σε περίπλοκα φαινόμενα, τότε πέφτουμε σε παρόμοια προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο της οικονομίας. Η (αγνοί) οικονομολόγοι προσπαθούν να προσεγγίσουν επιστημονικά το αντικείμενό τους, μόνο που αυτό είναι περίπλοκο. Τι να κάνουμε ???
Η μετεωρολογια ειναι επιστημη? Νομιζω οτι το προβλημα που περιγραφετε σχετιζεται με τη θεωρια του Χαους.
Ωχχχχ Θέε μου, Θέε μου...!!!
Σχεδόν 10 ολόκληρα χρόνια από τη ζωή μου έχω βαρεθεί να κάνω συζητήσεις σχετικά με το αν τα Οικονομικά είναι ή όχι επιστήμη. Εάν τα Νεοκλασσικά Οικονομικά περιγράφουν καλύτερα το μέσο οικονομικό δρων. Εάν τα μαθηματικά μοντέλα είναι ο καλύτερος τρόπος να περιγραφεί η ατομική ή συλλογική επιλογή. Εάν τα οικονομικά είναι η "βασίλισσα" των κοινωνικών επιστημών.
Λίγα λόγια, όχι τίποτε άλλο, αλλά γιατί πιστεύω ότι θα περίμενες έως ένα βαθμό την γνώμη μου.
1. Τα Οικονομικά είναι Κοινωνική Επιστήμη και μόνο ως τέτοια μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Προφανώς και δεν πρόκειται ποτέ να νοηθούν ως επιστήμη όπως η Φυσική και η Χημεία. Αυτό βέβαια δεν την κάνει λιγότερο επιστήμη από άλλες.
2. Σκοπός μας δεν είναι να κριτικάρουμε το Νεοκλασσικό Υπόδειγμα, αλλά να το βελτιώσουμε ή και να προτείνουμε μια εναλλακτική θεώρηση των πραγμάτων. Το γεγονός αν μπορούμε να το καταφέρουμε ή όχι, μας λέει πολύ χρήσιμα πράγματα για τον τρόπο που επιλέγουν και δρουν τα άτομα.
3. Είτε μας αρέσει είτε όχι τα Οικονομικά έχουν καταλήξει να είναι η "βασίλισσα" των κοινωνικών επιστημών. Οι λόγοι που έγινε κάτι τέτοιο είναι πάμπολοι και προφανώς δεν μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε ένα comment. Αν με ρωτάς αν αυτό είναι καλή εξέλιξη, θα σου απαντήσω ότι υπό όρους ήταν αναμενόμενο και καλώς έγινε.
4. Καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε τα Οικονομικά από την άσκηση Πολιτικής. Είναι δύο πράγματα τόσο διαφορετικά. Το γεγονός ότι το ένα τροφοδοτεί το άλλο, δεν μειώνει την ερμηνευτική ή επιστημονική επάρκεια του πρώτου (δηλαδή των Οικονομικών)
Αυτά τα ολίγα. Είμαι ανοιχτός στη συζήτηση, αν και θεωρώ ότι μπορεί να μας πάρει χρόνια....
@VK καλημέρα. Άντε και σε περίμενα. Έλεγα αυτό το παιδί θα τσιμπήσει ή θα έχει στρωθεί στις εργασίες που του ανέθεσα να κάνει μέχρι το Σεπτέμβριο.
Σευχαριστώ για το αναλυτικό σου σχόλιο αλλά αυτό δεν απαντάει στο βασικό μου ερώτημα αν σε πέντε χρόνια από τώρα θα έχουμε πτώση του ευρώ, καταποντισμό του δολαρίου και άνοδο της ρουπίας.
Αν η οικονομια βασίζεται στη συμπεριφορά του οικονομικού δρώντος τότε μάλλον προσπαθεί να ποσοτικοποιήσει την ψυχολογια.
Αλλά όπως λες η κουβέντα αυτή τρέχει εκατοντάδες χρόνια και δεν λέει ακόμα να τελειώσει.... Θα μας ξαναδωθεί ευκαιρία
Καλημέρα ΑΝΩΝΥΜΕ. H Μετεωρολογία είναι επιστήμη, διότι βασίζεται σε well defined hydrodynamic equations with intense non-linearities. Το πρόβλημα είναι στη λύση τους και όχι στη διατύπωσή τους. Το χάος ευθύνεται για την αξιοπιστία μακροπρόθεσμων λύσεων. Αυτό είναι πρόβλημα της φύσης και όχι της φυσικής.
Στην Οικονομια δεν υπάρχουν καν εξισώσεις αξιοπιστες να λυθουν στις οποίες να συμφωνουν. Μιας και το πρόβλημα είναι πολύ σύνθετο κανείς δεν λέει ότι το χάος δεν εμφιλοχωρεί. Αλλά αγαπητέ μου, αυτό δεν έχει σχέση με το state of the art των οικονομικών, διότι τα μοντέλα που χρησιμοποιούν οι οικον. είναι προς το παρον αποκλειστικά ΓΡΑΜΜΙΚΑ. Με γραμμικότητες το χάος δεν εμφανιζεται και οι οικον. δεν δικαιούνται να ΄θεωρουν ότι τους αφορά.
Η πλειοψηφία τη βιβλιογραφίας είναι με γραμμικά μοντέλα, αλλά υπάρχει πληθώρα δυναμικών μοντέλων. Θα έλεγα ότι στα επόμενα χρόνια ο κορμός της βιβλιογραφίας θα ίναι με δυναμικά μοντέλα.
Εν πάση περιπτώση, διαφωνώ κατηγορηματικά με την άποψη ότι αυτό που κάνει κάτι επιστήμη είναι η δυνατότητα της πρόβλεψης. Με τη δική σου λογική επιστήμη δεν είναι καμιά Κοινωνική Επιστήμη, ούτε σχεδόν καμιά από τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
@VK, η πρόβλεψη έρχεται σαν προέκταση της συμφωνιας πειραματικών και θεωρητικών αποτελεσμάτων στο παρελθον ή παρόντα χρόνο. Σε γραμμικα μοντέλα δεν υπάρχει πρόβλημα οντολογικο της πρόβλεψης. Αν κάτω απο αυτές τις συνθηκες δεν μπορεί να δώσει προβλέψεις θεωρώ ότι δεν μπορεί να ονομαστεί επιστήμη με την αυστηρή έννοια. Με την χαλαρή είναι εφ όσον κάνει φιλότιμες προσπάθεις και εξελισσεται.
Και πάλι διαφωνώ ότι η δυνατότητα πειράματος είναι αυτή που μπορεί να προσδώσει σε μια επιστήμη επιστημονικότητα. Δεν υπάρχουν light επιστήμες, μόνο light επιστήμονες.
Θα μπορούσα να σου αντιπροτείνω ολόκληρο κλάδο πειραματικών οικονομικών (experimental economics), αλλά για εμένα δεν είναι καν αυτό το ζητούμενο.
Η συζήτηση μπαίνει από την αρχή σε λάθος βάση και σε αυτή τη λούμπα πέφτει πληθώρα οικονομολόγων. Δεν έχει νόημα να συγκρίνω καν τα οικονομικά με τη φυσική ή τη χημεία. Η πρώτη είναι κοινωνική επιστήμη και οι άλλες φυσικές. Με διαφορετικές μεθοδολογίες, επιστημονικές νόρμες, θεωρήσεις των αντικειμένων τους και του κόσμου. Αν τώρα εσύ και κάθε άλλος θέλετε να με πείσετε ότι τα Οικονομικά δεν είναι μια ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ....εεεεε... τότε θα συμφωνήσω μαζί σας. Αλλά εν πάση περιπτώση δεν νομίζετε ότι δεν αξίζει ολόκληρη συζήτηση για ένα τόσο αυτονόητο ζήτημα....???????
Kυνική,
πιστεύω ότι το δίλημμα "είναι η οικονομική επιστήμη;" είναι ένα ψευτοδίλημμα. Τα πάντα εξαρτώνται από το πως θα ορίσεις την “επιστήμη”. Αν τον ορισμό τον περιορίσεις στα φυσικά φαινόμενα και με αυτόν περιγράψεις και τα κοινωνικά είναι προδικασμένο το αποτέλεσμα. Προσπαθείς να βρεις εξηγήσεις εκεί που δεν υπάρχουν και έτσι σχετικά εύκολα ξεμπερδεύεις με ένα απλό αφορισμό. Δεν είναι τόσο απλά. Έχει τους νόμους της αυτή η ιστορία…
@κούκε, εγώ φυσικός είμαι, κατα πως θένε οι φυσικοί όρισα την επιστήμη. Αυτοί την πρωτοβρήκανε αυτοί της δώσανε και περιεχόμενο. Πάντως για να μην περιπέσουμε στο αμάρτημα του σχετικισμού, δεν πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί ορισμοί. Αμα εχεις καιρό έχω ανεβάσει ποστς περι επιστήμης, ψευδοεπιστήμης και τα ρέστα. Το θέμα το εξέτασα βάσει του "έγκυρου" ορισμού των φυσικών επιστημών.
@VK, νομίζω ότι ειδικά ο κλαδος των experimental economics είναι αυτος που έχει το μεγαλυτερο ενδιαφέρον. Γιατι πως αλλιως να τεστάρεις θεωριες;
Δεν θα ήθελα να μπω και γω στη συζήτηση περί των οικονομικών, αλλά με λίγα λόγια θα έλεγα ότι η οικονομική επιστήμη είναι όπως οι ολυμπιακοί για τους ανάπηρους. Γράφεις:
"Ο λόγος ότι δίνεται Νομπέλ Οικoνομικών δεν τα καθιστά αυτομάτως και επιστήμη"
Ο Νόμπελ ΔΕΝ είχε προβλέψει Νόμπελ οικονομίας. Οι σπέσιαλ ολίμπικσ το πρόσθεσαν.
CYNICAL και γαμώ τα post.
Καιρό είχα να δω κάτι τόσο ζουμερό.
Και επαυξάνω στο εξής link:
http://eamb-ydrohoos.blogspot.com/2009/01/blog-post_23.html
Kαλημερα EAMB!
Διαβασα το ποστ σου, και ομολογω ότι τους τα ριχνεις κανονικα.
Δε λεω, χρησιμα ειναι τα οικονομικα, αλλά να μας έχουν καθισει και στο σβερκο, Έ πολύ πάει!
Μεταξύ σοβαρού κι αστείου, αν τα οικονομικά είναι επιστήμη, γιατί οι τσέπες μας είναι "άδειες";
Aγαπητε/η Ν.
οι δικες μας τσεπες ειναι αδειες. Αλλων γεμιζουν. Επομενως η Οικονομικη μεροληπτει, οποτε χανοντας το κριτηριο της αντικειμενικοτητας, παυει να ειναι επιστημη.
Καλο το επιχειρημα...
Δημοσίευση σχολίου