Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2010

Πόσο Οικολογικά είναι τα Τέλη, εν τέλει;


Μια σημαντική διάκριση ανάμεσα στα φυσικά και τα κοινωνικά φαινόμενα είναι ότι τα μεν πρώτα μπορούν να διερευνηθούν πάνω σε μια όσο το δυνατόν περισσότερο αντικειμενική βάση, μιας και υπάρχει η δυνατότητα της πειραματικής επαλήθευσης, στα δε δεύτερα η ερμηνεία δεν είναι εύκολο να διαχωριστεί από την ιδεολογία του μελετητή. Και στα πρώτα υπεισέρχεται η ιδεολογία, αλλά μόνο όσον αφορά τη διατύπωση ερωτημάτων και θεωριών, οι οποίες όμως ανά πάσα στιγμή είναι πρόθυμες να βασανιστούν πάνω στο πάγκο της πραγματικότητας και να παραδοθούν στη λήθη αν υποκύψουν.


Σχετικά με τα κοινωνικά φαινόμενα όμως, έχω την αίσθηση ότι ο μελετητής πάντα θα βρίσκει τον τρόπο να τραβήξει απ’ το σακούλι τα επιχειρήματα εκείνα που θα δικαιώνουν αυτό που εξ αρχής έχει κατά νου. Αν αυτό συμβαίνει μια φορά στους ακαδημαϊκούς, στους δημοσιογράφους συμβαίνει πέντε, μιας και γνωρίζουμε εκ των προτέρων, χωρίς καν να χρειαστεί να διαβάσουμε το κείμενο που υπογράφουν, το είδος της ερμηνείας που εις έκαστος εξ αυτών θα δώσει. Η ερμηνεία για παράδειγμα του «Ριζοσπάστη» για κάποιο γεγονός διαφέρει κατά έτη φωτός από την ερμηνεία της «Εστίας». Αλλά, αμφότεροι οι αρθρογράφοι δίχως ίχνος επιφύλαξης συμπεριφέρονται σαν να κατέχουν την απόλυτη και μοναδική αλήθεια, χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να εξετάσουν το βαθμό αληθείας και της αντίπερα όχθης.


Έκανα όλη αυτή την εισαγωγή, (πέρα από το μόνιμο κόλλημα που έχω με το πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν πολλές ερμηνείες που να είναι ταυτόχρονα και αληθείς), με αφορμή δυο διαμετρικών απόψεων άρθρα για τα νέα τέλη κυκλοφορίας, που εμφανίστηκαν, (προς τιμήν της εφημερίδας), δίπλα-δίπλα στην Καθημερινή της Κυριακής, το ένα από το Στάμο Ζούλα και το άλλο από τον Πάσχο Μανδραβέλη, με τίτλους «Η Πτώχευση των Πολιτών» και «Ακριβή μου Οικολογία», αντίστοιχα.


Χοντρικά, το πρώτο έκρινε τα μέτρα από τη σκοπιά των θιγόμενων φτωχών στρωμάτων, ενώ το δεύτερο, στο όνομα της οικολογίας και της προστασίας του περιβάλλοντος τα επικροτούσε, βάσει της καθαρής και άτεγκτης λογικής ότι «αυτός που ρυπαίνει πρέπει και να πληρώνει». Οι δυο αυτές απόψεις συνυπάρχουν προφανώς και στην ευρύτερη κοινωνία, με τους οπαδούς της δεύτερης να λοιδορούν τους οπαδούς της πρώτης για λαϊκισμό, για περιβαλλοντική αναισθησία, για ανευθυνότητα, για υποκρισία, άρνηση καταβολής του αντίστοιχου κόστους, κοινώς για τζάμπα μαγκιά και με τους οπαδούς της πρώτης να κατηγορούν τους δεύτερους για αναλγησία.


Ενώ είναι εύκολο να καταλάβουμε την πρώτη άποψη, δεν είναι το ίδιο εύκολο να καταλάβουμε την προέλευση της δεύτερης, του Πάσχου Μανδραβέλη δηλαδή, και για το λόγο αυτό θα επιχειρήσω να σταθώ λιγάκι παραπάνω στη λογική και τις αφετηρίες της.


Καθαρά τεχνοκρατική, κινείται πάνω στον ευθύγραμμο και απόλυτο άξονα αιτίου-αποτελέσματος, όπως συνοψίζεται στη φράση: ο ρυπαίνων (αίτιο), πληρώνει (αποτέλεσμα). Φαντάζομαι ότι βασίζεται σε ενδελεχείς μελέτες, δίχως αμφιβολία ορθές, οι οποίες κατατάσσουν το αυτοκίνητο στη θέση του μεγαλύτερου ρυπαντή των αστικών κέντρων, και εξ αυτού νομιμοποιούμενες να χρησιμοποιούνται από την Κυβέρνηση σαν οδηγός στη χάραξη δημόσιων πολιτικών, ουσιαστικά όμως, όπως αποδεικνύεται, για την επιβολή κυρώσεων. Ως εδώ καλά.


Όμως, πριν δυόμισι περίπου μήνες, στο κείμενο «Η Εξουσία των Ειδικών» έγραφα θαρρείς προφητικά, ότι « Η Πολιτική είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για ν’ αφεθεί στα χέρια των ειδικών και των εχόντων και κατεχόντων τίτλων σπουδών» και ότι «Το πρόβλημα δεν είναι η ύπαρξη των ειδικών των ίδιων, όσο η πολιτικοποίηση της γνώμης τους, δηλαδή η ανάδειξή της σε καθοριστική συνιστώσα των πολιτικών αποφάσεων και δράσεων». Όπερ και εγένετο!


Στη συγκεκριμένη ρύθμιση των τελών κυκλοφορίας ο εν λόγω τρόπος καταμερισμού των βαρών βασίζεται στην ταύτιση της ορθολογικότητας με την ορθότητα και στην αντίληψη της Πολιτικής ως μια τεχνοκρατική και κατά συνέπεια, τη μόνη ορθή διαχείριση των κοινών.


Αυτό όμως που δεν αποσαφηνίζεται είναι ότι από τη μορφή αυτή του ορθολογισμού, γνωστή και ως εργαλειακός (τεχνοκρατικός) ορθολογισμός, απουσιάζει εντελώς ο κοινωνικός παράγοντας, στην ουσία δηλαδή η ίδια η Πολιτική η οποία οφείλει να μεταφέρει και να προσαρμόζει, ακόμα και να θυσιάζει τις απόλυτες ορθολογικότητες στα μέτρα και τις πολυπλοκότητες της κοινωνίας.


Ενδείξεις για την παραίτηση, την αποχώρηση της πολιτικής από τα κοινά αποτελούν όχι μόνο οι προηγούμενες α-πολιτικές ρυθμίσεις, αλλά και η μετάθεση της επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων στους ώμους ενός εκάστου των πολιτών όπως υποκρύπτεται στην πρόσφατη κυρίαρχη ρητορεία περί «ατομικής ευθύνης», η οποία στην παρούσα περίπτωση συγκεκριμενοποιείται στη φράση «ο ρυπαίνων πληρώνει».


Σε αντίθεση με την γυναίκα του Καίσαρα που δεν αρκεί να είναι μόνο τίμια αλλά και να φαίνεται, μια σοσιαλιστική κυβέρνηση δεν θα πρέπει να εμφανίζεται σοσιαλιστική μόνο στα χαρτιά, αλλά και να είναι. Δυστυχώς η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία έχει διεισδύσει τόσο πολύ στο λεξιλόγιο και τον τρόπο σκέψης, ώστε να καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο να εντοπιστεί και να αποβληθεί. Ευτυχώς δε, που στην περίπτωση των τελών, δεν ήταν αυτή που επικράτησε, (στην κοινωνία εννοείται).


13 σχόλια:

marios είπε...

Δεν τεκμηριωνεται καν η ορθολογικοτη εφαρμογη του "οποιος ρυπαινει πληρωνει" στην προκειμενη περιπτωση αφου δεν σχετιζεται η πραγματικη ρυπανση (μεγεθος χρησης, κατασταση οχηματος) με την πληρωμη. (Σε καποια ευρωπαικη χωρα εγκαταστημενο στο οχημα GPS συνδεει τα διανυθεντα χιλιομετρα με τα πληρωτεα τελη. -Big brother in town again!-)
Περαν βεβαια απο οτι ορθολογικο σημαινει να συμπεριλαβεις και κοινωνικα κριτηρια αφου μιλαμε για πολιτικη.
Ηταν πιστευω ενα απο τα πρωτα (και μακαρι και τα τελευταια) λαθη στην θητεια της επανακαμψουσας ελληνικης κεντροαριστερας ακομα και σε δημοσιονομικο επιπεδο αφου οδηγησε σε μηδενικα εσοδα απο εκατονταδες χιλιαδες παροπλιζομενα αυτοκινητα.

Θανασης Ξ. είπε...

Δύσκολα μας έβαλες σήμερα Cynical..

Κατ' αρχήν να είμεθα βέβαιοι πως τα αυξημένα τέλη δεν ήταν ΜΟΝΟ οικολογικά, ήταν και ΕΙΠΡΑΚΤΙΚΑ, πριν λίγους μήνες κοροϊδεύαμε τον Σουφλιά, ντροπή τώρα να το ξεχνάμε..

Δεύτερον, να ΧΑΡΟΥΜΕ που παροπλίστηκαν μερικά σαράβαλα απ' τους δρόμους, πάει να πει πως ΚΑΤΙ ΕΓΙΝΕ και προς την κατεύθυνση την οικολογική..

Τρίτον. Ας αναρωτηθούμε τι ακριβώς ζητάμε. Θέλουμε οι πολιτικοί που βρίσκονται στις κυβερνήσεις μας να ενεργούν ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΑ ή να αναζητούν κάπου ΑΛΛΟΥ, και ΠΟΥ άραγε, τις λύσεις;;...

Τέταρτον. Ας θυμηθούμε. Πόσες φορές δεν ευχηθήκαμε να έλθει κάποιος στα πράγματα που να ΜΗΝ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΙ το εκλογικό ΚΟΣΤΟΣ, που να κάνει έστω και επώδυνες ΤΟΜΕΣ, πόσες φορές δεν έχουμε δει το παραμύθι με το νερό στο κρασί, το χάϊδεμα του ψηφοφόρου, την πελατειακή πολιτική, την νίκη των μικροσυμφερόντων;;...

Τελικά: Εκείνο που μας προσβάλλει δεν είναι το αποτέλεσμα, εάν είναι οικολογικά καλό και οικονομικά κακό, ή το ανάποδο. Εκείνο που μας κάνει να αμφιβάλουμε είναι η θολούρα. Που δεν μας πείθει κανείς πως αυτό που αποφασίζει και εφαρμόζει είναι ΤΙΜΙΟ, είναι προς αυτή ή την άλλη κατεύθυνση. Δεν θα είχα κανένα απολύτως πρόβλημα να μου πει κάποιος πως ΚΑΝΩ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΩΝ 20% για να ΜΑΖΕΨΩ ΤΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ, ΤΕΛΟΣ. Κανένα πρόβλημα.
Όπως δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να με πείσει κάποιος πως θελει να παροπλίσει ΤΟΣΕΣ ΣΑΚΑΡΑΚΕΣ, ΤΕΛΟΣ.
Με τη θολούρα έχω πρόβλημα. Αν είναι εισπρακτικό ΜΗ ΜΟΥ ΤΟ ΒΑΠΤΙΖΕΙΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ. Πες μου πως είναι ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΛΟ να τελειώνουμε..

cynical είπε...

Γεια σου Θανάση,

το οτι ηταν εισπρακτικα, ήταν. Το εγραψα άλλωστε. Και η υποκρισια να το βαφτιζεις οικολογικο δεν ειναι ανεκτη.

Για μενα το προβλημα ειναι πώς η πολιτική γίνεται α-πολιτική. Και το συγκεκριμενο γεγονος της θεσπισης τελων βασει μιας ευθυγραμμης λογικης, αποτελει για μενα καθαρό παράδειγμα αυτων που υποστηριζω εδω, αλλα και σε αλλες αναρησεις περι της φυσεως της πολιτικής σήμερα. (Εξουσια ειδικων, μεταδημοκρατια, κλπ).

Το αποτελεσμα ηταν αυτο που ειδαμε, δλδ τελη που ξεπερνουσαν την αξια του αυτοκινητου. Και υπερβολική επιβαρυνση των φτωχων. Που εμοιαζε για τιμωρια, επειδη ηταν φτωχοι και δεν μπορούσαν ν' αγορασουν καινουργιο αυτοκινητο. Ειδικα τωρα!

Ενας πολιτικος πρεπει να εχει την ευελιξια να συνυπολογιζει και τις κοινωνικες επιπτωσεις των μετρων που εισηγειται. Και δεν υπάρχει ενας μονος δρομος να ασκεις περιβαλλοντικη πολιτικη. Υπαρχει ο σοσιαλιστικος, ο νεοφιλελευθερος, κοκ.

Η πολιτικη εχει χρωμα. Η τεχνοκρατια, εχει κι αυτη: το νεοφιλελεύθερο!

Θαναση, αυτο που ευχομαστε ειναι να εχουμε μια κυβερνηση που να μην υπολογισει το πολιτικο κοστος οταν θα αποφασισει να βαλει χερι σ' αυτους που λυμαινονται τη χωρα. Στους γνωστους νταβατζήδες, στις γνωστες συντεχνιες...

cynical είπε...

Γεια σου Μάριε,

ενταξει, δεν ειναι με το ζυγι τα τελη! Στο περιπου ομως ειναι προς αυτη την κατεύθυνση, την "Οποιος ρυπανει πληρωνει".

Σε υψηλότερο επιπεδο εχουμε το εποριο ρύπων στην αγορά. Και εδω αγνοούνται οι κάτοικοι. Και εδώ, τ εμποριο δεν τείνει προς την ελλαττωση των ρυπων.

Ανώνυμος είπε...

Φυσικά και δεν είναι οικολογικά , δεν ήταν αυτός ο σκοπός .

Να κάτι που φαντάζει οικολογικό .

http://www.stanford.edu/group/efmh/jacobson/susenergy2030.html

Τυχόν υπερθέρμανση του πλανήτη θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα και δεν είναι σωστό να τα αντιμετωπίζουμε με τα εργαλεία της ελεύθερης αγοράς .

Στέργιος είπε...

Παραλήρημα υποκρισίας

«Ο ρυπαίνων πληρώνει». Σωστά! Αρκεί πρώτα να αφήνουμε να ρυπαίνει!!! Η ίδια αρχή ισχύει και στους Δήμους. Επιβάλουν αυστηρά πρόστιμα για την οπτική ρύπανση με τις επιγραφές, κατάληψη πεζοδρομίων, την ηχορύπανση κλπ. Όμως εκλιπαρούν τους ρυπάινοντες να ρυπαίνουν!!! Τους εκλιπαρούν να μην εφαρμόσουν το νόμο. Και δεν διανοούνται να τον εφαρμόσουν οι ίδιοι στέλνοντας υπηρεσίες εφαρμογής του νόμου… Αλλιώς τα έσοδά τους θα μειωθούν μέχρι και 30%! Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε.

Κάνουμε εκστρατεία υγείας κατά του καπνίσματος. Ακριβαίνουμε τους φόρους τους για να «κόψουν» κάποιοι το τσιγάρο. Ταυτόχρονα μας πιάνει σύγκρυο αν το κόψουν και επιζητούμε πασά θυσία την αύξηση του καπνίσματος για να εισπράξουμε φόρους!

Αν ένα ΙΧ δεκαετίας 1200 κε ρυπαίνει λιγότερο από ένα νέας τεχνολογίας 2.000 κε θα τιμωρηθεί γιατί ρυπαίνει;;;; ποιος ρυπαίνει; Όχι μη βιαστείτε να πείτε αυτά δε γίνονται, αν ζούσατε δίπλα σε μηχανικούς αυτοκινήτων θα μαθαίνατε πολλά «κόλπα» που βγάζουν οφφ τα τέλη….

Διαβάζω ένα απόσπασμα από άρθρο του προέδρου των μηχανικών αυτοκινήτου (επισκευαστών) της Αθήνας: «. Ένα καινουργές όχημα μεγάλου κυβισμού ή με υπερτροφοδοτούμενο κινητήρα, προκαλεί σαφώς μεγαλύτερη ρύπανση από ένα όχημα παλαιότερης κυκλοφορίας, χαμηλότερου κυβισμού ή με συμβατικό κινητήρα. Με τα εξαγγελθέντα μέτρα, ο κάτοχος καινούριου ρυπογόνου αυτοκινήτου μεγάλου κυβισμού και ιπποδύναμης θα καταβάλλει μειωμένα τέλη κυκλοφορίας σε σχέση με τον κάτοχο αυτοκινήτου παλαιότερης κυκλοφορίας, μικρότερου κυβισμού με συμβατικό κινητήρα. (…). Ζητήσαμε να μη καταδικάζονται τα παλιά αυτοκίνητα αλλά τα ρυπαίνοντα. Και ρυπαίνοντα ήταν πρώτα απ όλα τα μεγάλα, ανεξαρτήτως ηλικίας».

Θέλετε να πιστέψω ότι το κράτος απέκτησε οικολογική συνείδηση; Ας αποδείξει ότι αξιοποίησε οικολογικά ένα ειδικό τέλος περιβάλλοντος στη βενζίνη, τα υγραέρια, τα ελαστικά κλπ εδώ και χρόνια, για να σας πω πόσο οικολογικό είναι. Ας αποδείξει ότι η αναγκαστική επιβολή συμβάσεων περισυλλογής συσκευασιών, αποβλήτων, απορριμμάτων κ.α. στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (πλήρης και αναγκαστική εφαρμογή του «ο ρυπαίνων πληρώνει») απέδωσε πλην ελάχιστων περιπτώσεων μπαταριών αυτοκινήτου, λαδιών και χημικών καθαριστηρίων, για να σας πω τι κρύβεται πίσω από την οικολογική ευαισθησία… Ας αποδείξουν ότι επέβαλαν περιβαλλοντική διαχείριση στις μεγαλοβιομηχανίες και μας …έσωσαν από το εξασθενές χρώμιο και τα άλλα…

Εγώ δεν έχω καμία αμφιβολία ότι μόνη άγνοια της οικολογικής συνείδησης του κράτους είναι η είσπραξη φόρων.

cynical είπε...

Γεια σου Ανωνυμε,

Της έριξα μια ματια, της μελετης του link.

Αυτα που γραφουν ειναι ρεαλιστικα. Η πολιτικη βουληση λειπει για δραστικη αλλαγη πορειας

cynical είπε...

Καλημέρα Στέργιο,

Περα απο τον παραπλανητικο τιτλο, το ποστ δεν ηταν για τα τελη, αλλα μια ερμηνεια για το ειδος της πολιτικης που τα αποφασισε.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Βασικά έχω ταχθεί υπέρ των τελών. Και τούτο όχι επειδή είναι τέλεια, αλλά επειδή στην ανοργάνωτη ελληνική δημόσια υπηρεσία είναι αδύνατον να εξατομικευτούν τα περιβαλλοντικά τέλη. Κανονικά θα έπρεπε ο καθένας μα βάση τους εκπεμπόμενους ρύπους να πληρώνει αναλόγως, ίσως μαζί με την κάρτα καυσαερίων. Αλλά στην Ελλάδα αυτό είναι φύσει και πράγματι αδύνατο να υλοποιηθεί για πολλούς λόγους. Έτσι, ένα σύστημα σαν το υφιστάμενο, παρά τις αδυναμίες και το τσουβάλιασμα, κρίνεται κατ' εμέ ως το καλύτερο δυνατό.

Η απουσία διαβούλευσης και διαλόγου άφησε πληγές είναι η αλήθεια, αλλά αυτό δεν είναι ο κανόνας. Ένα σύστημα δεν μπορούμε να το κρίνουμε μέσα από περιπτωσιολογίες που δεν αγγίζουν ούτε το 20% (όλες μαζι οι ιδιάζουσες περιπτώσεις).

Unknown είπε...

Το "ο ρυπαίνων πληρώνει" σαν έκφραση είναι σωστό. Το αντίτιμο που πληρώνει είναι το σφάλμα. Δεν θα έπρεπε να είναι χρήματα. Αυτό είναι το πρόβλημα...

cynical είπε...

Γεια σου Δήμο,

υποτιθεται οτι η καρτα καυσαεριων πιστοποιει οτι οι ρυποι ειναι κατω ενος οριου. Αρα οσοι την εχουν σημαινει και οτι δεν ρυπαινουν.

Οταν ομως προκειται η καθε πολιτεια να επιβαλει περιβαλλοντικα μετρα ή φορους θα πρεπει να εξεταζει και τον καλυτερο τροπο ωστε να ειναι ο λιγοτερο αδικος, τουλαχιστον στην αρχη.

Εδω, δεν ειμαστε πεισμενοι οτι ενα αυτοκινητο μεγαλου κυβισμου καταναλωνει λιγοτερο απο ενα παλιο, μικρου κυβισμου και με καρτα καυσαεριων.

cynical είπε...

Darthiir εχω μια δυσανεξια προς τις τιμωρητικες στασεις του κρατους, (ρυπανση και τιμωρια).

Γιατι μπορουν να γενικευτουν και σε αλλες πρακτικες, οποτε χανεται η συνοχη. Για παραδειγμα αρνηση συμμετοχης σε κοινα ταμεια, υγειας, συνταξιοδοτικα κλπ.

Unknown είπε...

Καταλαβαίνω απόλυτα το σκεπτικό σου και πίστεψέ με, ποτέ μου δεν θεώρησα την τιμωρία ως μέσο τήρησης της τάξης θες, της ορθής δραστηριοποίησης θες; Πες το όπως θες, αλλά όταν όλα τα άλλα τελειώσουν και όταν βλέπεις πως τελικά σε κοροϊδεύουν… ε όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος, δυστυχώς ή ευτυχώς…