Ο Φόβος του Υπερπληθυσμού

Προσπαθώντας να μαντέψω τους νέους φόβους που η νέα δεκαετία, ή το πιο πιθανόν η επόμενη, θα φέρει στο προσκήνιο, σκόνταψα σε δυο οι οποίοι μού φάνηκαν αρκετά πιθανόν να διαδοθούν και να επικρατήσουν: 1) ο φόβος των αρσενικών για την διαφαινόμενη οριστική διαγραφή τους από τα μητρώα της φύσης [1], όπως προκύπτει από τη μελέτη ορισμένων κοινωνιών μυρμηγκιών που καταφέρνουν και αναπαράγονται ασεξουαλικώς χωρίς τη δική τους διαμεσολάβηση και 2) ο φόβος του υπερπληθυσμού.

Ο δεύτερος αυτός φόβος δεν αποτελεί καινοτομία της εποχής μας, μιας κι από γεννησιμιού της η ανθρωπότητα κατατρυχόταν από παρόμοιους εφιάλτες, ακόμα κι όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός δεν ήταν παρά ολίγα εκατομμύρια. Για παράδειγμα, το έτος 200 μΧ, με τη Γη να στεγάζει μόνο 180 εκατομμύρια ψυχές, ο χριστιανός φιλόσοφος Τερτυλλιανός το πίστευε βαθιά όταν έλεγε ότι «είμαστε πια ένα βάρος στον κόσμο», ότι «οι πόροι μετά βίας φτάνουν για να μάς θρέψουν», κι ότι «η φύση αδυνατεί να μας συντηρήσει...».

Τα μαλθουσιανά κινήματα στην πραγματικότητα ποτέ δεν μάς στέρησαν την παρουσία τους, είτε με τη μορφή μιας άγριας πολιτικής ευγονικής με υποχρεωτικές στειρώσεις, επιβεβλημένους περιορισμούς στην τεκνοποιία, ή ακόμα και με φυσική εξόντωση, όπως συνέβη για παράδειγμα με τους Ναζί, είτε, μετά τον πόλεμο κάτω από διάφορα πιο ευπρεπισμένα καλύμματα, όπως αναπτυξιακή πολιτική, οικογενειακός προγραμματισμός, μέτρα για την ελάττωση της φτώχειας, ή δράσεις για τη βελτίωση της ζωής των γυναικών, κ.λ.π.

Τα τελευταία δε 60 χρόνια το μικρό, αλλά άκρως ενεργητικό λόμπι των μαλθουσιανών καταφέρνει να βρίσκεται πάντα στην επικαιρότητα επαναπροσδιορίζοντας την εικόνα του ανάλογα με τα προβλήματα της εποχής, ώστε να κερδίζει την συμπάθεια και την εμπιστοσύνη του κόσμου. Χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες μαντικές ικανότητες, την σήμερον ημέρα το εν λόγω λόμπι αποκτά χρώμα, γίνεται πράσινο και συνδέει άμεσα τους σκοπούς του με την σωτηρία του πλανήτη από την οικολογική καταστροφή. Με ποιο τρόπο;

Στην καινούργια του ατζέντα, ο υπερπληθυσμός κατηγορείται ευθέως για την κλιματική αλλαγή, εφ’ όσον ο κάθε άνθρωπος, ας πούμε ο δυτικός, στη διάρκεια της ζωής του αφήνει ένα διόλου ευκαταφρόνητο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ισοδύναμο με το CO₂ που εκλύεται από 620 πτήσεις πήγαινε-έλα ανάμεσα σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη.

Έτσι λοιπόν, πίσω από την περιβαλλοντική λεοντή προβάλλει το αποκρουστικό πρόσωπο της μισανθρωπίας, μιας και δεν είναι οι ρύποι πλέον και η διαχείρισή τους το πρόβλημα, αλλά ο ίδιος ο άνθρωπος, ως ρυπογόνο και βδελυρό υποκείμενο! Οι ρύποι δεν λογίζονται ως αδέσποτοι, αλλά προσωποποιούνται, αποκτούν κύριο και αφέντη, κοστολογούνται ευθέως σε σύγκριση με την ανθρώπινη ζωή και καθίσταται σαφές ότι η εξάλειψή τους συνδέεται ευθέως με την εξάλειψη του ενόχου του ιδίου, δηλαδή του ανθρώπου [2]. Ανατριχιαστικό; Μπορεί. Κυνικό; Μπορεί. Αναμφισβήτητα όμως ορθολογικό!

Είναι παραπάνω από σαφής ο καθ. Θ. Λιανός στο άρθρο του «Η πηγή των κακών» [3] στο ΒΗΜΑ της 10/1/2010, όταν στιγματίζει τον υπερπληθυσμό σαν την κύρια και αποκλειστική πηγή των δεινών του πλανήτη, όταν προτείνει τη μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού στα 2 μόλις δισεκατομμύρια, (με ποιο τρόπο άραγε;;) και όταν προτρέπει σε καταδίκη όσους «συμβάλλουν, ενθαρρύνουν ή δεν αποτρέπουν την αύξηση του πληθυσμού...».

Με αρκετή δόση σαρκασμού έχω αναφερθεί αρκετές φορές στον τρόπο που οι παχύσαρκοι έχουν στοχοποιηθεί κοινωνικά [4], όχι μόνο εξ αιτίας της επιβάρυνσης του δημόσιου συστήματος υγείας μιας και είναι περισσότερο επιρρεπείς σε ασθένειες, αλλά και εξ αιτίας της επιβάρυνσης που επιφέρουν στο κλίμα (!) λόγω του μεγαλύτερου περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος, (carbon footprint).

Ποιος θα το περίμενε όμως ότι σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα οι κατηγόριες για την κλιματική αλλαγή θα ξέφευγαν πλέον απ’ τους χοντρούς και τα μηρυκαστικά [5], (γιατί και αυτά έχουν ενοχοποιηθεί) και ότι θα έπαιρναν αμπάριζα και τους λιγνούς και τους κανονικούς και τελικά τον καθένα μας;

Στην πραγματικότητα όμως η συζήτηση για τον υπερπληθυσμό και τα «δεινά» του δεν έχει σαν επίκεντρο το δημογραφικό πρόβλημα καθ’ εαυτό, αλλά υποκρύπτει σοβαρότερα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα των ευρωπαϊκών χωρών, τα οποία προκύπτουν από τους διαφορετικούς (μεγαλύτερους σε σχέση με τους μέσους ευρωπαϊκούς) αναπαραγωγικούς ρυθμούς ορισμένων πολιτισμικών ομάδων, όπως είναι οι μουσουλμάνοι. Πίσω λοιπόν από την αναβίωση της θεωρίας της «πληθυσμιακής βόμβας» βρίσκεται η αγωνία της Δύσης να διαχειριστεί την εισροή μεταναστών. Και όταν συζητάει να τεθεί ένα πάνω όριο στον πληθυσμό της, όπως γίνεται αυτή τη στιγμή στη Βρετανία [6], στην πραγματικότητα εννοεί να βάλει ένα όριο στη μετανάστευση, και πηγαίνοντας ακόμα πιο μακριά, ένα όριο στο πόσο θα γεννοβολάνε οι μουσουλμάνες στις πατρίδες τους.

[1] Όταν τα Μυρμήγκια Αποκήρυξαν το Σεξ…

[2] Articles on Overpopulation

[3] Η πηγή των κακών

[4] Είναι οι Χοντροί Οικολόγοι;

[5] Το Πρόβατο και το Κλίμα

[6] Let’s cap the Myth of Overpopulation