Λαϊκά Στρώματα και Φοροδιαφυγή

Ας δούμε λιγάκι το concept «φόρος» σε μια δημοκρατία. Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν δυο ειδών φόροι: οι έμμεσοι και οι άμεσοι. Οι έμμεσοι, που είναι ο ΦΠΑ και τον οποίον πληρώνουν όλοι ανεξαιρέτως ανεξαρτήτως εισοδήματος και οι άμεσοι οι οποίοι πληρώνονται κλιμακωτά αναλόγως του εισοδήματος.

Σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία η οποία λειτουργεί με τον τρόπο που την οραματίστηκαν ο Μοντεσκιέ, ο Λοκ και ‘γω δεν ξέρω πόσοι άλλοι μεγάλοι πατέρες του Διαφωτισμού υπάρχει διάκριση των εξουσιών, κάθε μια από αυτές λειτουργεί μέσω στο πλαίσιο που ορίζουν οι νόμοι και το Σύνταγμα, και γενικώς συνάπτεται με το λαό ένα είδος κοινωνικού συμβολαίου, για το οποίο έχουν θεσμοθετηθεί ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να τηρείται από όλες τις πλευρές και να εξασφαλίζεται η χρηστή διοίκηση.

Μέσα στα πλαίσια αυτού του είδους δημοκρατίας, και αναλόγως του προς τα πού κλείνει, δηλαδή προς το φιλελεύθερο ή προς το εξισωτικό της όριο, οι φόροι λειτουργούν και για την αναδιανομή εισοδήματος, μέσω κυρίως κοινωνικών μεταβιβάσεων, που είναι οι δρόμοι, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, οι συντάξεις, τα επιδόματα ανεργίας κλπ. Δηλαδή ένα μέρος της φορολογία των πολιτών επιστρέφει προς αυτούς για να καλύψει τις προαναφερθείσες κοινωνικές ανάγκες. Το ποσοστό που γυρίζει πίσω καθώς και η κατανομή των φορολογικών βαρών καθορίζει και τον τύπο της δημοκρατίας. Στις άκρως φιλελεύθερες, η φορολογία είναι χαμηλή και οι επιστροφές λίγες, ενώ στις λαϊκές δημοκρατίες ή στις σοσιαλδημοκρατίες, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή, υπάρχει μεγάλη κλιμάκωση της φορολογίας, με τα ανώτερα εισοδηματκά στρώματα να επιβαρύνονται περισσότερο, ενώ παράλληλα υπάρχουν και μεγάλες κοινωνικές μεταβιβάσεις.

Για να πεισθούν δε οι πολίτες να πληρώνουν φόρους, που δεν είναι και ό,τι το καλύτερο γιατί στην πραγματικότητα τούς αφαιρείται εισόδημα, θα πρέπει το περίφημο κοινωνικό συμβόλαιο με τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα μόλις πριν λίγο, να τηρείται δηλαδή από όλους τους συμβαλλόμενους και μάλιστα κατά γράμμα.

Άμα γυρίσουμε πίσω στην ιστορία, θα παρατηρήσουμε ότι οι περισσότερες εξεγέρσεις συνδέονται είτε με ένα άδικο φορολογικό σύστημα, είτε με υπερβολικές αυξήσεις φόρων. Για παράδειγμα όλες σχεδόν οι εξεγέρσεις κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας είχαν σαν βάση τους τούς φόρους.

Για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, και ειδικά στην τελευταία περίοδο, δύσκολα θα αναγνωρίζαμε την ύπαρξη ενός τέτοιου κοινωνικού συμβολαίου, παρ’ όλες τις πλειοψηφίες που έπαιρναν στις κατά καιρούς εκλογικές αναμετρήσεις οι κυβερνήσεις. Είναι γνωστό ότι το πολιτικό σύστημα τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε κατ’ ελάχιστον είναι νομιμοποιημένο στη συνείδηση του κόσμου για τους γνωστούς λόγους. Μια τέτοια απονομιμοποίηση όμως αίρει ταυτόχρονα και τους λόγους οι οποίοι κάνουν το κοινωνικό σώμα να πειθαρχεί αυτοβούλως στους νόμους και το Σύνταγμα.

Σε τέτοιες περιπτώσεις η ανυπακοή μπορεί να πάρει είτε τη μορφή ανοιχτής εξέγερσης, όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν, είτε να συγκρατηθεί και να εξομαλυνθεί. Ο τρόπος που επιλέχτηκε από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις ήταν ο δεύτερος, με το να καταστήσουν δηλαδή, και έχοντας απόλυτη γνώση των πράξεών τους, μερίδες της κοινωνίας συνενόχους της διαφθοράς. Γιατί τι άλλο ήταν από το να κάνουν τα στραβά μάτια σε ένα σωρό παραβατικότητες, γιατρών, καθηγητών, εφοριακών, τελωνειακών, πολεοδόμων, ή με το να έχουν εξαρθρώσει τους εισπρακτικούς μηχανισμούς φόρων;

Η τακτική αυτή είχε διπλά οφέλη: αφ’ ενός άφηνε ανενόχλητη της εξουσία και τους περί αυτήν να οργιάζουν, και αφ’ ετέρου εξασφάλιζε ότι ο λαός από κάτω θα αντλούσε τους αναγκαίους πόρους για να μη λιμοκτονεί και να μην εξεγείρεται. Ουσιαστικά είχε εγκαθιδρυθεί ένα άτυπο σύστημα οιονεί κατάργησης της φορολογίας ορισμένων στρωμάτων, προς όφελος κυρίως δικό της και των υμετέρων της.

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η μεγάλη ανισοκατανομή του εισοδήματος που επιτεύχθηκε τα τελευταία χρόνια, η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, να χωνευτεί από τα αδικημένα στρώματα με το λιγότερο βίαιο τρόπο, αφού άφηνε στον καθένα να νομίζει ότι συμμετέχει εξ ίσου στη διαφθορά Οι κυβερνήσεις με τον τρόπο αυτό λειτουργούσαν λοιπόν καθαρά εκβιαστικά, με τα αποτελέσματα του εκβιασμού αυτού να έχουν γίνει πλέον φανερά σήμερα, όπου η κοινωνία κατατρύχεται από βαριά, αλλά άδικη ενοχή. Ενοχή για ένα πλούτο που αφέθηκε να νομίζει ότι η ίδια λήστεψε, ενώ η αλήθεια είναι ότι καταληστεύτηκε από τους λίγους και εκλεκτούς.

Η όση λοιπόν φοροδιαφυγή επιτελέστηκε από τα χαμηλότερα στρώματα ήταν και εις γνώση των κυβερνήσεων και ήταν ένας μηχανισμός εκτόνωσης, τον οποίον οι ίδιοι επέβαλαν.

Όσο δε σήμερα καμια από τις παραπάνω δομές που προκάλεσαν την ανατροπή του κοινωνικού συμβολαίου δεν θίγονται, ο λαός από κάτω θα αισθάνεται και αδικημένος και προδομένος, μιας και καλείται να επωμισθεί με τη φορολόγησή τους τις μίζες και το παντεσπάνι των ίδιων ολίγων και εκλεκτών, και χωρίς να έχει κάποια εγγύηση ότι θα πάρει πίσω, ως παιδεία ή ως περίθαλψη, ένα ελάχιστο έστω μέρος αυτών που καταβάλει. Γιατί να θέλει λοιπόν να επανεργοποιήσει το κοινωνικό συμβόλαιο όταν η άλλη πλευρά που το έσπασε παραμένει στις ίδιες θέσεις;

Γιαυτό και επιμένω ότι η άρνηση απόδοσης ΦΠΑ και η απόκρυψη εισοδήματος από τα χαμηλά στρώματα θα συνεχίσουν να υφίστανται και ότι κατ’ ουσίαν αποτελούν μια αναίμακτη πράξη αντίστασης, εν πολλοίς ασυνείδητη.