Το «Ολλανδικό σάντουιτς» των $13 τρισεκατομμυρίων

Χθες, προχθές πήρε το μάτι μου δημοσίευμα εφημερίδας με τις δηλώσεις κάποιου Κύπριου μεγαλοδικηγόρου, σύμφωνα με τις οποίες πίσω από την οικονομική καταστροφή της Κύπρου βρίσκεται κυρίως η Ολλανδία. «Με την Ολλανδία βρισκόμαστε σε ένα πολύ σοβαρό ανταγωνισμό όσον αφορά την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και εργασίες από τη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Θα το είχα προσπεράσει αν δεν θυμόμουν ότι σε  σχετικά πρόσφατο κείμενο, «Ο Καπιταλισμός είναι ένα υπέροχο σύστημα…» είχα αναφερθεί ξανά στην Ολλανδία, η οποία σύμφωνα με στοιχεία που παρέθετε ο Nicholas Shaxson στο βιβλίο του «Offshore τα Νησιά των Θησαυρών», εμφανιζόταν ως ένας περίοπτος αγωγός μαύρου χρήματος προς υπεράκτια κέντρα,  ύψους  $18 τρις ετησίως. Κάποιοι που το διάβασαν θεώρησαν ότι το «τρις» ήταν πέρα από κάθε φαντασία και ότι πιθανόν να είχε γίνει κάποιο λάθος στη μεταφορά. Για παράδειγμα εκ παραδρομής, τα δις να έγιναν τρις. Πήγα πίσω στο βιβλίο και ξανατσέκαρα το νούμερο. Όχι δεν είχε γίνει κάποιο λάθος.

Μιας και η Ολλανδία, λόγω Ντάισελμπλουμ και υπερχρέωσης ξαναήρθε στο προσκήνιο, είπα να το ξαναψάξω το θέμα. Δεν χρειάστηκε πολύ: ψάχνοντας με τις λέξεις κλειδιά «Netherlands, tax haven», το google στέναξε από το βάρος των ευρημάτων! Άρα, τόσο ο Κύπριος μεγαλοδικηγόρος, όσο και ο Shaxson είχαν απόλυτα ακριβείς πληροφορίες.

Από το ενδελεχές ξεσκόνισμα των ετήσιων εκθέσεων και ισολογισμών των 100 μεγαλύτερων εταιριών του πλανήτη και των Ολλανδικών θυγατρικών τους, η εφημερίδα Volkskrant έφτασε στο συμπέρασμα ότι η Ολλανδία αποτελεί προσφιλές φορολογικό καταφύγιο ήδη από το 2005. Από τις 100 πολυεθνικές που εξετάστηκαν, οι 91 διατηρούν στη χώρα θυγατρικές, εκ των οποίων οι 60 για λόγους φοροαποφυγής, ενώ άλλες 17 είναι ύποπτες για τον ίδιο λόγο.

Σ’ όλα τα μεγάλα σκάνδαλα των τελευταίων ετών, όπως αυτά των Enron, Parmalat, Trafigura κλπ, εμπλέκονται Ολλανδικά τραστ και συνεργαζόμενες εταιρίες στην Καραϊβική. Ακόμα χειρότερα, η Ολλανδία αποτελεί τον ενδιάμεσο αγωγό για τη μεταφορά και ξέπλυμα μαύρου χρήματος της Ιταλικής μαφίας, Κινέζικων εγκληματικών οργανώσεων (Chinese triads), Ρώσων πετρελαιάδων και Κολομβιανών ναρκο-οίκων.

Μικρές αγροικίες στα περίχωρα του Άμστερνταμ και άδεια, χωρίς υπαλλήλους, γραφεία στο αεροδρόμιο Σκίπχολ αποτελούν έδρες-γραμματοκιβώτια κολοσσών όπως η BP, η Vietnam BV, η Amoco Chemical Malaysia Holding BV, η AA Holdings Argentina BV, η Rio Tinto's Mali Diamond Exploration BV, ενώ σύμφωνα με έρευνα της Νορβηγικής οργάνωσης «Publish What You Pay» η Ολλανδία αποτελεί τον δεύτερο πιο δημοφιλή προορισμό των μεταλλευτικών εταιριών, από τα πλέον μακρινά και γεωγραφικά διασκορπισμένα μέρη, (358 εν συνόλω θυγατρικές),   για το λόγο ότι κρατάει εφτασφράγιστες τις ιδιοκτησιακές λεπτομέρειες των τραστ, δεν απαιτεί δημοσιοποίηση ισολογισμών και γενικά παρέχει ασύγκριτες διευκολύνσεις εχεμύθειας.

Μόνο τον τελευταίο καιρό έχουν ιδρυθεί πάνω από 10,000 εταιρίες-σφραγίδα, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται κολοσσοί όπως η Google, Yahoo, Wal-Mart, Starbucks, Microsoft, Gazprom, Dell Inc., Merck  & Co, για τι άλλο, παρά για να ελαττώσουν τα φορολογικά τους βάρη και να αποφύγουν ν’ αποδώσουν αυτό που τους αναλογεί στις χώρες όπου λειτουργούν και πραγματοποιούν πωλήσεις. Χρησιμοποιώντας τεχνικές με μαφιόζικου τύπου υποκοριστικά όπως «Ολλανδικό σάντουιτς», οι πολυεθνικές αλλά και μεμονωμένοι κροίσοι, όπως για παράδειγμα οι U2, διοχέτευσαν μέσω ολλανδικών «ειδικών χρηματοπιστωτικών εργαλείων», μόνο για το 2010, 10.2 τρις ευρώ σε εξωτικούς προορισμούς, όπως αποκαλύπτουν στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Ολλανδίας.

Η Google για παράδειγμα, όπως αναφέρει το Bloomberg, σε πρόσφατο εκτενές ρεπορτάζ έσπρωξε το 2011 στις Βερμούδες, μέσω του ολλανδικού της παραμάγαζου, $10 περίπου δις. Το αποτέλεσμα ήταν να ελαττώσει τις φορολογικές της υποχρεώσεις κατά $2 δις μόνο γιαυτή τη χρονιά.

Τη στιγμή που οι λαοί της Ευρώπης συντρίβονται κάτω από την πρέσα της αδικίας και της ένδειας, η κατάπτυστη Ολλανδία προσφέρει ξεδιάντροπα χείρα βοηθείας στους θύτες και κερδίζει.  

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά του Ολλανδικού μοντέλου διευκολύνσεων, που το καθιστούν ανάρπαστο;

1.      Το μεγάλο δίκτυο των συμφωνιών αποφυγής διπλής φορολόγησης με πάνω από 100 χώρες, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται και πατενταρισμένοι φορολογικοί παράδεισοι. Χρήση του απλόχερου αυτού  δικτύου ελαττώνει σημαντικά, έως μηδενίζει, το φόρο παρακράτησης σε μερίσματα, τόκους και πνευματικά δικαιώματα που πρέπει να πληρώσουν οι εταιρίες που έχουν σαν βάση τους την Ολλανδία στις offshore θυγατρικές. Όσες ευυπόληπτες χώρες δεν έχουν συνάψει συμφωνίες διπλής φορολόγησης με Κέιμαν ή Βερμούδες, για παράδειγμα, επιβάλουν υψηλή φορολογία, έως και 33% στις συγκεκριμένες δοσοληψίες. Όχι όμως και η Ολλανδία. Ως αντάλλαγμα δε για τη διακριτικότητα και τις διευκολύνσεις που τους παρέχονται, οι απανταχού φοροφυγάδες αφήνουν στη χώρα το κάτι τις τους, δηλαδή ένα μικροσκοπικό ποσοστό των κερδών τους. Φασούλι, το φασούλι όμως η Ολλανδία μαζεύει κοντά στο 1 δις, χώρια τις θέσεις εργασίας και τις καινοτομίες στοο χώρο του finance.

2.      Η εξαίρεση από τη φορολογία όσων εταιριών εισάγουν τα κέρδη τους στην Ολλανδία για να τα επαναεξάγουν σε μια από τις παραδεισένιες χώρες όπου ο κάθε είδους φόρος θεωρείται απαράβατο ταμπού. Εξού και το όνομα «σάντουιτς». Για τους φιλομαθείς και τους πιο προχωρημένους, αν το «Ολλανδικό σάντουιτς» φέρνει σοβαρά αποτελέσματα, σε συνδυασμό με το «Ιρλανδικό σάντουιτς», μπορεί να κάνει θαύματα. Σχετικό γράφημα υπάρχει στους NYT, όπου δείχνει βήμα-βήμα τη λειτουργία του θαυμαστού αυτού σχήματος για την Apple.

Αλλά ας δούμε κι ένα χειροπιαστό παράδειγμα, παίρνοντας σαν πρότυπο τη Google. Όταν μια εταιρία οπουδήποτε στον κόσμο αγοράζει μια διαφήμιση μέσω Google στέλνει τα χρήματα στην Google Ιρλανδίας, όπου ο εταιρικός φόρος είναι χαμηλός στο 12.5%. Δώρον άδωρον φυσικά, διότι η Google δηλώνει πάρα πολύ χαμηλά κέρδη. Τα πράγματα θα τελείωναν εδώ, αν η αχαριστία είχε κάποια όρια. Δεν έχει όμως, κι έτσι η Google πασχίζει με κάθε τρόπο να στείλει τα κέρδη της στις παιδικές χαρές της Καραϊβικής. Αν το κάνει απ ευθείας από την Ιρλανδία, θα χαρατσωθεί ακριβά, διότι δεν υπάρχει συμφωνία αποφυγής διπλής φορολόγησης. Μπορεί να το κάνει όμως μέσω Ολλανδίας, καθ’ ότι η Ιρλανδία δεν φορολογεί ορισμένες πληρωμές εντός της ΕΖ. Έτσι λοιπόν και το χρήμα πατήσει στην Ολλανδία, πες πως έφτασε κιόλας στις Βερμούδες! Η ολλανδική θυγατρική Google Netherlands Holdings, που είναι φυσικά μόνο στα χαρτιά αναλαμβάνει να περάσει το 99.8% των πληρωμών από Ιρλανδία στις Βερμούδες. Το υπόλοιπο πάει στα φορολογικά ταμεία της Ολλανδίας, κι ούτε γάτα, ούτε ζημιά!

   

Τι κάνει η ΕΕ γι αυτό; Τα στραβά μάτια! Ξεφεύγει με μια χαλαρή σύσταση, για τα μάτια του κόσμου όπως πάντα, ότι οι διακρατικές συνθήκες θα πρέπει τουλάχιστον να λαμβάνουν τα μέτρα τους ώστε τα κέρδη να φορολογούνται σε κάποιο μέρος τελικά, κι όχι πουθενά. Για να μπορέσει όμως  η σύσταση να γίνει συνθήκη, θα πρέπει να επικυρωθεί κι από τα 27 κοινοβούλια, συμπεριλαμβανομένου και του Ολλανδικού. Και όπως αντιλαμβάνεστε, το πράγμα θα μείνει γι άλλη μια φορά στα χαρτιά!

Γερμανία, ωραίο μου πλυντήριο...

Η  κ. Λαγκάρντ με ύφος πριγκιπικό,  δεν παύει να επαναλαμβάνει ότι οι Έλληνες πρέπει επιτέλους να αρχίσουν να πληρώνουν τους φόρους τους. Από πίσω, και η κυρία με την αιμάσσουσα καρδιά, κ. Μέρκελ. Πολύ χρήσιμη, όντως, συμβουλή, μιας και κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η καταβολή φόρων είναι το πρωταρχικό μέλημα κάθε πολίτη σε μια δίκαιη και ευνομούμενη πολιτεία, στην οποία οι φόροι που μπαίνουν από την μια πόρτα, οφείλουν πάραυτα να επιστρέφουν από την άλλη, ως δημόσια και κοινωνικά αγαθά. 

Εδώ που τα λέμε, καμία χώρα δεν είναι τέλεια, διότι ακόμα κι αν με ειλικρινή ζήλο το επεδίωκε, θα υπάρχει πάντα ένα υπόλοιπο, καθόλου ευκαταφρόνητο, που θα τής διαφεύγει.  Σύμφωνα με μελέτη για το 2010 του καθηγητή Friedrich Schneider από το πανεπιστήμιο του Linz της Αυστρίας, (στην οποία αναφερθήκαμε πριν δυο χρόνια και κάτι ψιλά στο ποστ "τα καλά της παραοικονομίας"), η παραοικονομία καλά κρατεί ιδίως στις χώρες αυτές, που δεν χάνουν την ευκαιρία να μάς κουνάνε το δάχτυλο. Για παράδειγμα, μπορεί η Ελλάδα να είναι πρωταθλήτρια με 25% του ΑΕΠ, με την Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία κοντά στο 20%, να έπονται, αλλά και η Γερμανία δεν πάει πίσω, καθώς και η Γαλλία και η Βρετανία, με 15%, 12% και 11% αντιστοίχως. Στο σημείο αυτό, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ο κ. καθηγητής αυτό που μετράει είναι η συνήθης παρα-οικονομία και φοροδιαφυγή των μικρών, καθ' ότι η μεγάλη είτε έχει αναβαπτιστεί και μετονομαστεί σε φορο-αποφυγή, είτε έχει καταστεί νόμιμη. 

Το δε mega-εργαλείο νομιμοποίησης της φοροδιαφυγής ονομάζεται offshore, το οποίο και έχει φιλοτεχνηθεί για τις περιπτώσει εκείνες που ντρέπονται να καταταγούν στην ευτελή κατηγορία των “κατσικοκλεφτών” και “κλεφτοκοτάδων”. Το να ανοίξει κάποιος μια εταιρία, είτε ενεργή, είτε “σφραγίδα” σε υπεράκτιο τόπο,  είναι μια καθ' όλα νόμιμη πράξη, στο βαθμό που οι τόποι υποδοχής είναι κράτη καθ' όλα νόμιμα και αναγνωρισμένα από τον ΟΗΕ, με σημαία, κυβέρνηση, εθνικό ύμνο και όλα τα σχετικά διακριτικά που συνιστούν ένα κράτος. Η μόνη τους ιδιαιτερότητα είναι το ελκυστικό φορολογικό πλαίσιο και οι πάσης φύσεως χρηματοπιστωτικές διευκολύνσεις, υπεράνω δε όλων, η εχεμύθεια. Στο υπεράκτιο σύστημα αναφερθήκαμε πριν λίγες μέρες στο ποστ "Ο καπιταλισμός είναι ένα υπέροχο σύστημα... ", όπου και απαριθμήσαμε ανάλογα με το βαθμό εχεμύθειας, απαραίτητα προϋπόθεση για κάθε βρομοδουλειά, 70 και κάτι χώρες. 

Έκπληξη προκάλεσε το γεγονός ότι ανάμεσα σ' αυτό το συρφετό, στην 9η θέση ανακαλύψαμε τη Γερμανία. Σε άρθρο του το 2009, το Spiegel (2/9/2009), με τίτλο “Germany Becomes Tax Haven for Firms and Wealthy” (“η Γερμανία μετατρέπεται σε φορολογικό καταφύγιο για εταιρίες και πλούσιους”) επισημαίνει τη θαλερότητα της εν λόγω βιομηχανίας, η οποία αναπτύσσεται πάνω στα “λάθη” και τις “αβλεψίες” της γερμανικής φορολογικής νομοθεσίας. Ενώ, συνεχίζει το άρθρο, οι κανονικοί εργαζόμενοι βρίσκονται στο έλεος των φορολογικών αρχών, οι εκατομμυριούχοι και οι εταιρίες χρησιμοποιούν επιθετικά φορολογικά μοντέλα ώστε να φαίνονται ότι μαστίζονται από τη φτώχεια.  Και αυτό με εντελώς νόμιμο τρόπο. Επιπλέον, η παρακολούθηση τέτοιου είδους σεμιναρίων εκπίπτει φορολογικά, καθώς χαρακτηρίζεται ως “επαγγελματική εκπαίδευση”.  

Το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας (DIW), υπολόγισε ότι υπάρχει ένα κενό 100 δις ευρώ ανάμεσα στα πραγματικά και τα τελικώς φορολογούμενα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων, οι οποίες σπέρνουν τις θυγατρικές τους με τέτοιο τρόπο ώστε να εμφανίζουν κέρδη σε χώρες με τον μικρότερο φορολογικό συντελεστή, και ζημίες σε αυτές με τον μεγαλύτερο. Για το δε 2008, από τα 561 δις ευρώ φορολογικά έσοδα του γερμανικού κράτους, μόνο το 2.8% αντιστοιχούσε σε φόρους μεγάλων επιχειρήσεων. Ως συνήθως το μεγαλύτερο μερίδιοτων φόρων το ανέλαβαν οι στρατιές των γερμανών μισθωτών.

Εταιρίες όπως Lufthansa, Puma, BASF, K+S, Fraport, BMW, αλλά και η Deutsche Bank διατηρούν πολυτελή γραφεία σε περίοπτη θέση στη Μάλτα, όπου ναι μεν τα εταιρικά κέρδη φορολογούνται  με 35%, από την άλλη όμως οι μέτοχοι μπορούν να ζητήσουν αυτά τα χρήματα πίσω στο ακέραιο  εκτός ενός ευτελούς 5%. Κι όλα αυτά χάρις στις ρυθμίσεις του Καγκελάριου Σρέντερ και των τότε εταίρων  του στην Κυβέρνηση, Πρασίνων. Παρεμπιπτόντως, θα ήταν μεγάλη παράλειψη να αγνοήσουμε την παρουσία στη Μάλτα και της δικής μας Εθνικής Τράπεζας. 

Συμπερασματικά, οι υπεράκτιοι τόποι δεν αποτελούν στρέβλωση και παθογένεια, ή το κακό σπυρί στα οπίσθια του καπιταλισμού, αλλά τον ίδιο τον πυρήνα του στον καιρό της παγκοσμιοποίησης.

Υ.Γ. Για περαιτέρω μελέτη συστήνω τα βιβλία:

"Offshore: Τα νησιά των θησαυρών" του Nicholas Shaxson, εκδ. Παπαδόπουλος, 2011.

"The Offshore World, Sovereign Markets, Virtual Places, And Nomad Millionaires", by Ronen Palan, Cornell University Press,2006, αποσπάσματα του οποίου βρίσκονται στα google books εδώ.

Ο καπιταλισμός είναι ένα υπέροχο σύστημα...

...αρκεί να είσαι πλούσιος. 

Πόσο πλούσιος; Κάποιοι θα έλεγαν όταν ανήκεις σ' αυτό το περίφημο 1%, αν και πάρα πολλοί θα ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι αν ανήκαν και στο 50%. Πλούσιος όμως πού; Στις ΗΠΑ ή στην Ανγκόλα; Καμία σημασία δεν έχει. Οι πολύ πλούσιοι της Ανγκόλας είναι εξ ίσου πλούσιοι με τους πολύ πλούσιους των ΗΠΑ, και μάλιστα εξ αιτίας αυτών των δεύτερων. Αν δεν φύτευαν κάποιους πολύ πλούσιους στον τρίτο κόσμο, ο πρώτος δεν θα μπορούσε να τον αρμέγει ανενόχλητος ή να τον χρησιμοποιεί για κερδοφόρες βρωμοδουλειές.

Ο καπιταλισμός είναι επίσης ένα πολύ ευέλικτο εργαλείο, με το οποίο, όσοι ξέρουν πώς να το χρησιμοποιούν μπορούν να γίνουν πολύ πλούσιοι. Μια μόνο προϋπόθεση υπάρχει. Οι τεχνικές χειρισμού να είναι γνωστές σε λίγους, σε ένα πολύ κλειστό κύκλο ανθρώπων, δηλαδή, και λειτουργώντας ενάντια στη θεωρία, που λέει ότι ο καπιταλισμός ανοίγει τα πανιά στο φουλ όταν η γνώση και πληροφορία είναι προσβάσιμες σε όλους τους παίχτες εξίσου. Είναι οι γνωστέ μπούρδες περί του έντιμου ανταγωνισμού, ο οποίος μεγιστοποιεί το κοινωνικό όφελος, και τα λοιπά και τα λοιπά.

Πρωτεύουσα τεχνική στο εγχειρίδιο του καλού καπιταλιστή είναι η φορο-απαλλαγή, και στην περίπτωση που δεν μπορέσει να την επιτύχει λόγω αδυναμίας επιβολής στο αντίπαλο lobby που την διεκδικεί για το δικό του σινάφι, η φορο-διαφυγή. Τόσο η φοροαπαλλαγή όσο και η φοροδιαφυγή αποτελούν σημαντικές πηγές συσσώρευσης κεφαλαίου και δια αυτού, εξασφάλισης πολιτικής πατρωνίας, δια της μεθόδου των χορηγιών και της μίζας.

Όσο η φοροδιαφυγή περιορίζεται σε ένα στενό κύκλο καπάτσων και “επιτυχημένων”, η πολιτική εξουσία έχει κάθε συμφέρον να κάνει τα στραβά μάτια και να την νομιμοποιεί, ως φορο-απαλλαγή. Οι φοροαπαλλαγές δεν είναι τίποτε άλλο παρά η θεσμοθέτηση της φοροδιαφυγής μιας κοινωνικής τάξης, η οποία με τερτίπια, τσιριμόνιες και εκβιασμούς κατορθώνει στο χρόνο, να κάτσει στο σβέρκο όλων των υπόλοιπων. Για να το φέρουμε στα μέτρα μας, είναι σαν να υπάρχει στο supermarket ένα ιδιαίτερο ταμείο απ' όπου όσοι προνομιούχοι περνάνε να πληρώνουν τα μισά, χρεώνοντας το υπόλοιπο στους μη-προνομιούχους πελάτες των διπλανών ταμείων, με τη δικαιολογία του supermarket-ατζή ότι αν δεν το επιτρέψει, οι προνομιούχοι θα φύγουν και θα πάνε σε άλλο μαγαζί.

Η φοροδιαφυγή όμως, μετατρέπεται σε κολάσιμη πράξη όταν το manual του καλού καπιταλιστή φτάσει στα χέρια και των μη-προνομιούχων και τους ανοίξει τα μάτια. Ο καπιταλισμός, με το να μετατρέπεται, λοιπόν, σε λαϊκό αρχίζει να μπάινει σε διάφορα κακοτράχαλα και επικίνδυνα για την ευζωΐα του μονοπάτια.

Επίσης, η παγκοσμιοποίηση χάνει το νόημά της αν τής στερήσει την ελευθερία στην κίνηση των κεφαλαίων. Αυτή είναι η ουσία και η πεμπτουσία της. Όσο στις διασυνοριακές και διατραπεζικές λεωφόρους κυκλοφορούν τα κεφάλαια των καπάτσων και των “επιτυχημένων”, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Το πρόβλημα παρουσιάζεται όταν στην κυκλοφορία προστίθενται και τα κεφάλαια της κ. Κικής από το Παγκράτι και του κυρ-Κώστα από το Μπραχάμι. Τότε, τόσο η κ. Κική, όσο και ο κυρ-Κώστας μπορεί και να κατηγορηθούν για παράνομη κυκλοφορία και να πάρουν κλήση. Τα 600 δις στις τράπεζες της Ελβετίας, κατά το Spiegel, δεν έφτασαν εκεί φυσικά εν μια νυκτί. Τουλάχιστον για μια δεκαετία, ταξίδευαν με πρώτη θέση Αθήνα-Ζυρίχη και ουδείς φαινότανε να ενοχλείται. Όταν όμως άρχισαν να φτάνουν με το ΚΤΕΛ και τα χιλιάρικα της κ. Κικής, τότε σήμανε συναγερμός και η κ. Κική στιγματίστηκε. 

Η εταιρία off-shore, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, είναι ένα εξελιγμένο εργαλείο φοροδιαφυγής, που χρειάζεται κάτι παραπάνω από ένα λεωφορείο του ΚΤΕΛ και μια καλή βαλίτσα. Αν και οι off-shore τρίτης γενιάς είναι πολύ πιο απλές στη χρήση τους, τόσο απλές που και η κ. Κική μπορεί πλέον να απολαμβάνει τις ευεργετικές τους ιδιότητες, όπως εχεμύθεια και μηδενικός φόρος. Ολόκληρα δικηγορικά γραφεία, λογιστές, σύμβουλοι και παρα-σύμβουλοι, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη λιανική, για μερικά κατοστάρικα, δηλαδή, εκεί που κάποτε έπαιζαν στη χοντρική με λίγους αλλά πρώτης τάξεως πελάτες.

Μπορεί η off-shore να μπήκε στην καθημερινότητά μας πρόσφατα, και να μάς σκανδάλισε με τα κάλλη και τις υποσχέσεις της, αλλά είναι ένα παμπάλαιο εργαλείο στην υπηρεσία των ελίτ από τον Πρώτο ήδη Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς οι κυβερνήσεις προχωρούσαν σε μεγάλες αυξήσεις φόρων για να καλύψουν τα έξοδα που απαιτούσε η ταφή τόσων πτωμάτων.     

Για κάποιο τρόπο, η off-shore έχει συνδεθεί με κάποιο νησί, μικρό και εξωτικό. Αυτό είναι λάθος, αλλά μόνο ως προς το δεύτερο σκέλος. Όντως οι μεγαλύτεροι υπεράκτιοι τόποι είναι νησιά, αλλά όχι εξωτικά. Ο ένας βρίσκεται στο νησί με το όνομα Ηνωμένο Βασίλειο και συγκεκριμένα στο City του Λονδίνου, και ο άλλος σε ένα αντικρινό του, με το όνομα Μανχάταν. 

Ο πλανήτης φιλοξενεί περί τις 60 τέτοιες περιοχές, που μπορούν να συνταχθούν σε τρεις μεγάλες ομάδες. Πρώτα έχουμε τους ευρωπαϊκούς παραδείσους, με αντιπροσωπευτικά παραδείγματα το ακαταμάχητο Λουξεμβούργο του κ. Γιουνκέρ, την Ολλανδία, ναι την άτεγκτη Ολλανδία, απ' όπου μόνο το 2008 πέρασαν περί τα 18 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα από ολλανδικά υπεράκτια νομικά πρόσωπα, την Αυστρία, και κάποιες κουτσουλιές, όπως Ανδόρα, Μαδέρα, Λιχτενστάιν, Μονακό κλπ. Την ΕΛβετία δεν χρειάζεται να την αναφέρουμε, μιας και είναι εκ του μακρόθεν η πιο παλιά καραβάνα.

Η δεύτερη ομάδα υπεράκτιων κέντρων έχει κέντρο το City και εξαπλώνεται στα εξαρτημένα από το ΗΒ νησιά της Μάγχης, Τζέρσεϊ, Γκέρνσεϊ, Νήσος του Μαν κλπ, μετά πάει πιο πέρα ως το Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Ντουμπάι και Μπαχάμες, και τέλος, ακόμα πιο πέρα σε βέριταμπλ εξωτικούς προορισμούς, όπως τα γνωστά μας νησιά Κέιμαν, οι Παρθένοι Νήσοι, οι Βερμούδες κλπ. Για το 2008, με στοιχεία του ΔΝΤ, οι καταθέσεις μόνο στα νησιά Κέιμαν έφταναν τα 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια. 

Ο τρίτος πυλώνας υπεράκτιων χωρών πατά στις ΗΠΑ. Εδώ, με κέντρο το Μανχάταν απλώνεται στη Φλόριντα, Μαϊάμι, Ντέλαγουέρ, Νεβάδα στο εσωτερικό, χρησιμοποιώντας ως δέλεαρ τις φοροαπαλλαγές και το απόρρητο, και από κει στα νησιά Μάρσαλ, Παναμά, Λιβερία και πάει λέγοντας. 

Ο παρακάτω πίνακας κατατάσσει 71 φορολογικούς παραδείσους ανάλογα με τις επιδόσεις τους στην εχεμύθεια, στη φορολόγηση και στο πλύσιμο, στύψιμο, ξέπλυμα χαρτονομισμάτων. Κάποιοι, τα σιδερώνουν κιόλας. Πρώτη, όπως είπαμε έρχεται η Ελβετία, ακολουθούν χωρίς καμιά έκπληξη τα Κέιμαν, τα οποία ακολουθούνται από το Λουξεμβούργο, και μετά στην πέμπτη θέση έρχονται οι ΗΠΑ.  Ψάχνουμε για το ΗΒ, αλλά πριν πέσουμε πάνω του, στη 13η θέση, πέφτουμε ως εκ θαύματος στην καλή και συνετή μας Γερμανία. Στην 9η θέση, ως προς  την εχεμύθεια, τη φορολόγηση και το πλύσιμο, στύψιμο, ξέπλυμα χαρτονομισμάτων. Η Κύπρος καμαρώνει στην 20η και μετά έχετε όλο το χρόνο στη διάθεσή σας για να χαζέψετε και τα υπόλοιπα καταφύγια. Όλως παραδόξως, η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται. 

Αυτό όμως δεν είναι μεγάλο πρόβλημα. Με το ρυθμό εξάπλωσης των παραδείσων, πάντα θα υπάρχει κάποιος κοντά σου για να σ' εξυπηρετήσει.

Δείκτης οικονομικής εχεμύθειας χωρών (Financial Secrecy Index) που καταρτίστηκε για το 2011 από το Tax Justice Network

1 Switzerland 1879,2 
2 Cayman Islands 1646,7
3 Luxembourg 1621,2 
4 Hong Kong 1370,7 
5 USA 1160,1 
6 Singapore 1118,0 
7 Jersey 750,1 
8 Japan 693,6 
9 Germany 669,8 
10 Bahrain 660,3 
11 British Virgin Islands 617,9 
12 Bermuda 539,9 
13 United Kingdom 516,5 
14 Panama 471,5 
15 Belgium 467,2 
16 Marshall Islands 457,0 
17 Austria 453,5 
18 United Arab Emirates (Dubai) 439,6 
19 Bahamas 431,1 
20 Cyprus 406,5 
21 Guernsey 402,3 
22 Lebanon 397,3 
23 Macao 389,8 
24 Canada 366,2 
25 India 344,0 
26 Uruguay 331,0 
27 Malaysia (Labuan) 319,3 
28 Korea 317,2 
29 Liberia 316,9 
30 Barbados 266,6 
31 Ireland 264,2 
32 Mauritius 261,6 
33 Philippines 253,9
34 Liechtenstein 239,2 
35 Italy 231,2 
36 Isle of Man 230,4 
37 Israel 230,3 
38 Turks & Caicos Islands 218,9 
39 Netherlands 199,7 
40 Belize 198,4 
41 Costa Rica 177,2 
42 Guatemala 174,8 
43 Gibraltar 174,6 
44 Ghana 146,8 
45 Andorra 133,6 
46 Netherlands Antilles 129,4 
47 Aruba 124,9 
48 Denmark 121,7 
49 Botswana 121,3 
50 Portugal (Madeira) 119,4 
51 US Virgin Islands 104,2 
52 St Vincent & Grenadines 100,9 
53 Spain 98,8 
54 Malta 98,6 
55 Seychelles 95,0 
56 Hungary 94,8 
57 Latvia 88,9 
58 Antigua & Barbuda 88,5 
59 St Lucia 78,7 
60 Maldives 78,5 
61 Grenada 57,6 
62 Montserrat 50,1 
63 Brunei Darussalam 45,8 
64 Monaco 37,7 
65 Anguilla 36,0 
66 St Kitts & Nevis 31,2 
67 San Marino 30,9 
68 Samoa 27,5 
69 Vanuatu 14,3 
70 Cook Islands 13,4 
71 Dominica 12,5 

Μια υπέροχη ιστορία για 4 ανεμοδαρμένα Air-bus

Μια από τις πρώτες κινήσεις του νέου ΥΠΟΙΚ ήταν να υπογράψει την πώληση των τεσσάρων Air-Bus στην εταιρία, με το ελληνοπρεπές, όπως θα ταίριαζε στην περίσταση, όνομα Apollo Aviation Group, αντί του ευτελούς, για τους επαΐοντες, τιμήματος των 40 και κάτι ψιλά εκατ. ευρώ.

Η τιμή μοιάζει σκανδαλώδης, παρ’ όλα αυτά βρέθηκαν οι κατάλληλες δικαιολογίες, ότι τα αεροσκάφη αν και καινούργια παρέμειναν για χρόνια σε υπόστεγα εκτεθειμένα στη βροχή και το ξεροβόρι, και αν και κανένας δεν τις μάσησε, εν τούτοις δεν βρέθηκε και κανένας άλλος να σκαλίσει γιαυτό που όλοι ήταν λίγο-πολύ σίγουροι ότι θα εύρισκαν. Δηλαδή, σκάνδαλο.  

Πόσο μεγάλο όμως; Πόσο μικρό; Πόσο βαθύ; Και πόσο πολυπλόκαμο; Δύσκολο να το πεις, ειδικά όταν τα σκάνδαλα είναι πια τόσα πολλά, που στο τέλος, μη ξέροντας κανείς από πού να πρωταρχίσει, σηκώνει τα χέρια ψηλά και τα παρατάει.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Διαβάζοντας σήμερα στο defence net σαν παραμύθι, όλη την προϊστορία της αγοραπωλησίας αυτής, τού τρόπου δηλαδή  και τού χρόνου που έγινε η χρηματοδότηση, των προσώπων που ενεπλάκησαν και των περίεργων συμπτώσεων και συνεργειών, περνάει πλέον σε άλλη σφαίρα. Όχι της οργής και της σιχασιάς, αισθήματα που συνοδεύουν συνήθως την εξιχνίαση ενός σκανδάλου, αλλά περιέργως πως, του θαυμασμού! Ναι θαυμασμού, για κάποιον άσχετο και ψοφοδεή, όπως ελόγου μου, μπροστά στην εφευρετικότητα, την άνεση, τη τόλμη και το μέγεθος της ξετσιπωσιάς με την  οποία κάποιοι μπορούν και στήνουν την επιχείρηση σκάνδαλο, και μάλιστα για κάποια 40 μόνο ψωροεκατομμύρια.

Εν ολίγοις, όπως αναφέρει με λεπτομέρειες ο αρθρογράφος, η Appolo Aviation Group δεν αποτελεί παρά όψιμη επένδυση μιας εταιρίας με το όνομα Sciens, η οποία έχει μια θυγατρική με το όνομα Cyprus Properties and Holdings, που παραθερίζει μονίμως στα Κeyman, η οποία θυγατρική, κοίτα να δεις, παραμονή Χριστουγέννων, ένα χρόνο πριν την αγοροπωλησία, επισκέπτεται την Proton Bank του γνωστού μας κ. Λαυρεντιάδη και ζητάει ένα δανειάκι των 35 εκ. ευρώ και η οποία είναι τόσο καπάτσα, που το παίρνει αυτοστιγμής.  Δηλαδή στις 24 το ζήτησε, στις 29 το πήρε!  Σημειωτέον, η εν λόγω εταιρία είναι ταπί, υπερδανεισμένη, και απ’ ότι φάνηκε, ψύχραιμη. Δικηγόρος της Sciens, είναι μια κυρία η οποία τυγχάνει να είναι σύζυγος του διευθύνοντος συμβούλου της Proton, οπότε τα υπόλοιπα τα καταλαβαίνετε, και δεν χρειάζεται να μακρηγορήσω.

Αν θυμηθούμε ότι η Proton φαλίρισε και ότι διασώθηκε με τη βοήθεια, αν δεν απατώμαι του ΤΕΚΕ και των 100 εκ. του φιλεύσπλαχνου Βενιζέλου, ποιο είναι το συμπέρασμα; Ότι στο τέλος τέλος, τα αεροπλάνα πάλι δικά μας είναι! Αν κινηθούν, βεβαίως οι σωστές διαδικασίες και οι δικαστικοί μηχανισμοί.

Γιατί αναφέρομαι στην εν λόγω ιστορία;

Πρώτα, όπως σας είπα, λόγω θαυμασμού, για τον τρόπο που στήνονται οι δουλειές. Το να γνωρίζεις τις λεπτομέρειες, πέρα από διασκεδαστικό, όπως ας πούμε όταν διαβάζεις ένα μυθιστόρημα με εξαιρετική πλοκή, είναι και χρήσιμο, γιατί μια τέτοια τεχνογνωσία μπορεί να αποβεί χρήσιμη σε κάποιο απώτερο μέλλον στον οποιονδήποτε. 

Αρχίζω να αντιλαμβάνομαι ότι το concept «offshore» αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, ένα πασπαρτού για ένα σωρό επικερδείς εργασίες. Κάνε μερικές off-shore, και άστες να βρίσκονται, λέει το ένστικτο. Το να ανοίξει κανείς μια off-shore, απ’ ό,τι έχω πληροφορηθεί δεν είναι και τόσο δύσκολο, αρκεί να πληρώσεις ένα παράβολο 2-3 χιλιάδων ευρώ. Μπορεί τώρα τέτοια ποσά να φαντάζουν υπέρογκα, αλλά σκεφτείτε πόσο μπορεί να αυγατίσουν. Και πόσο σύντομα.

Ο δεύτερος λόγος, που αναφέρομαι στα Air-bus είναι ότι επίκεινται πολύ σημαντικότερες αποκρατικοποιήσεις. Αν μη τι άλλο, περιμένω με μεγάλο ενδιαφέρον να διαβάσω και να μάθω τους τρόπους με τους οποίους θα στηθούν τα νέα σκάνδαλα. Είμαι σίγουρη ότι η ευρηματικότητά τους θα με συναρπάσει. Και επιπλέον, θα συμβάλουν και στον εμπλουτισμό των γνώσεών μου επί του αντικειμένου. Πού ξέρεις καμιά φορά. Μάθε τέχνη κι άστηνε, κι αν πεινάσεις πιάστηνε… Έτσι δε λένε;

Το ζηλευτό δουκάτο του κ. Γιουνκέρ

Ο κ. Jean-Claude και εσχάτως λόγω Βενιζέλου, “Byron” Juncker είναι ένας από τους ανθρώπους που μαζί με τους Τρισέ, Σόιμπλε, Μέρκελ, Fitch, Moody’s, S&P και λοιπούς έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, την οποία και προσπαθεί να ρυθμίσει προς τη γνωστή κατεύθυνση.

Εν περιλήψει, είναι πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου από το 1995, και ταυτοχρόνως υπουργός των οικονομικών και εργασίας, όπως επίσης και μόνιμος πρόεδρος του Euro Group από το 2005. Επιπλέον διετέλεσε δυο φορές πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου, το 1997 και 2005, άπαξ κυβερνήτης της παγκόσμιας τράπεζας από το 1989 ως το 1995, στο κατόπι κυβερνήτης του ΔΝΤ, και ακόμα-ακόμα κυβερνήτης της ευρωπαϊκής τράπεζας για την ανασυγκρότηση και ανάπτυξη. Δηλαδή, ο τέλειος συνδυασμός πολιτικού σε υψηλές θέσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και ανθρώπου από τα ενδότερα των διεθνών τραπεζών και χρηματαγορών. Αυτό το δεύτερο ειδικά, θα πρέπει να απετέλεσε και το πιο κατάλληλο διαβατήριο ώστε ο κ. Γιουνκέρ, από πολιτικός ενός ασήμαντου κρατιδίου, το οποίο μετά βίας μετράει 500,000 ψυχές, να βρεθεί στα καλύτερα σαλόνια της Ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας.

Πόσο ασήμαντο όμως είναι το Λουξεμβουργιανό δουκάτο; Κατέχοντας την πρώτη θέση στην Ευρώπη στον τομέα του private banking και τη δεύτερη, μετά το Ηνωμένο Βασίλειο, στον τραπεζικό τομέα, και όντας ένας από τους μεγαλύτερους διακινητές ομολόγων, ίσως θα έπρεπε να του ρίξουμε και μια δεύτερη ματιά. Δεν είναι κοινό μυστικό ότι το Λουξεμβούργο αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους off-shore τραπεζικούς παραδείσους του κόσμου, στην ίδια παρέα με άλλους εκλεκτούς τόπους όπως για παράδειγμα, το Λιχτενστάιν, και τα νησιά Κάυμαν, το ΑΕΠ του οποίου προέρχεται κατά ένα περίπου 30% από την καλή εξυπηρέτηση που παρέχει στους απανταχού φοροφυγάδες και διακινητές βρώμικου χρήματος. Είναι ακόμα νωπό το σκάνδαλο το οποίο ξέσπασε το 2001 σχετικά με την τράπεζα των τραπεζών Clearstream του Λουξεμβούργου ως προς το ρόλο της στη διακίνηση μαύρου χρήματος και μιζών. Στο κύκλωμα εμπλέκονταν και εξέχοντα μέλη του γαλλικού πολιτικού συστήματος, τα οποία διατηρούσαν μυστικούς λογαριασμούς, ανάμεσα στους οποίους και ο Νικολά Σαρκοζί, ο Στρος Καν, και ο αντιπρόεδρος της Airbus.

Ποια είναι εν συντομία, τα καλά που προσφέρει μια εξωχώρια τράπεζα; Μα, άψογη μυστικότητα, χαμηλό έως μηδενικό φόρο, εύκολη και ταχύτατη πρόσβαση στους λογαριασμούς καταθέσεων, χωρίς πολλές πολλές ερωτήσεις μάλιστα, καθώς και προστασία από τοπικές πολιτικές και χρηματιστηριακές διαταραχές.

Το Λουξεμβούργο λοιπόν, έχει φροντίσει να προσφέρει άψογες υπηρεσίες, φαντάζομαι εν γνώσει και του κ. Γιουνκέρ, κι αυτός είναι ο λόγος που στα δρομάκια του αυτή τη στιγμή συνωστίζονται από 150 έως 200 διεθνείς τράπεζες. Αριθμός, ο οποίος συνεχίζει να παραμένει σταθερός παρά το χέρι που του έβαλε προ ετών, με ντιρεκτίβα της η Ευρωπαϊκή Ένωση για την «σκανδαλώδη» τροχιά που είχε πάρει η λουξεμβουργιανή οικονομία, ώστε να ρουφάει αφειδώς κεφάλαια και να αποκομίζει κέρδη. Εν προκειμένω, η διαφορά λύθηκε με το μεν Λουξεμβούργο να συμφωνεί στο να επιβληθεί επί των καταθέσεων κάποιος συμβολικός φόρος, και τη δε Ε.Ε να κάνει τα στραβά μάτια ως προς τη διατήρηση του απορρήτου. Έτσι, για μόνο το 2007 τα τραπεζικά διαθέσιμα του κρατιδίου ανέρχονταν κοντά στο 1 τρις ευρώ, δηλαδή όσο το μισό ΑΕΠ της Ιταλίας, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης.

Αντί λοιπόν ο κ. Γιουνκέρ να τρέχει τόσο μακριά για ν’ αποσπάσει από την Ελλάδα, τους εναπομείναντες πόρους της, ίσως θα έπρεπε να κάνει μια πιο κοντινή βόλτα, ας πούμε ως την κεντρική πλατεία της πόλης του, όπου είναι σίγουρο ότι θα βρει και τους περισσότερους από αυτούς που ψάχνει.