Πώς έγινα Φονιάς

Δεν είναι μόνο τα μεγάλα πράγματα που με πειράζουν σ’ αυτή τη ζωή. Να, ο πόλεμος, η φτώχεια, η εκμετάλλευση, η προδοσία. Δε λέω, μεγάλα και βαριά, αλλά, είναι και κάτι μικρά που με κάνουν να τα παίρνω κυριολεκτικά στο κρανίο. Κάποια από αυτά έχουν σχέση, με τι άλλο; Με το αυτοκίνητο.

Την πρώτη-πρώτη θέση στην ιεραρχία νευρικών κλονισμών καταλαμβάνει το τσαμπουκαλίδικο κλείσιμο από τον ιδιοκτήτη του παρακείμενου σπιτιού, της άκρης του δρόμου, με καρεκλοπόδαρα, πιθάρια, γλάστρες, τενεκέδες, κώνους, αλυσίδες και αυτοσχέδια παλούκια, με τσιμεντοκολώνες, μοτοσικλέτες παρκαρισμένες παράλληλα με το πεζοδρόμιο και όχι κάθετα, με σκοπό την εξασφάλιση μόνιμης, πάντα διαθέσιμης και φυσικά δωρεάν θέσης parking. Δύσκολα θα βρεις δευτερεύοντα δρόμο, που να μην υφίσταται την θρασύτατη αυτή υφαρπαγή της δημόσιας περιουσίας.

Και άντε, σε στιγμές μεγαλοθυμίας να του συγχωρήσεις την σακατεμένη καρέκλα. Αλλά, πόσο θράσος και πόσο πολύ διεστραμμένος θα πρέπει να είναι αυτός, για να επιχειρήσει τέτοιες περίτεχνες και μόνιμες κατασκευές, όπως τσιμεντοκολώνες για παράδειγμα, για να περιφράξει κάτι που δεν τού ανήκει; Εδώ θα μου πείτε ολόκληρα οικόπεδα φράζουν, δυο μέτρα δρόμος θα τους σταματήσει;

Εκεί που ποντάρουν είναι, ότι αυτός που θα θελήσει να παρκάρει στο συγκεκριμένο, παραβιασμένο χώρο, γνωρίζει ήδη ότι έχει πολλές πιθανότητες να υποστεί αντίποινα, όπως ξεφούσκωμα της ρόδας, γρατζούνισμα στα πλαϊνά, ξήλωμα του καθρέφτη, σπάσιμο του υαλοκαθαριστήρα και άλλα πολλά, όπως επίσης και μηδενική πιθανότητα να βρει τον δράστη.

Την βλέπω, κι ας είναι μισοσκότεινα, που κόβει βόλτες κοντά στα κάγκελα τής αυλής, κάνοντας τάχατες πως ποτίζει ένα βρωμόχορτο. Κάνω την αδιάφορη και πλησιάζω στο αυτοκίνητό μου, παρκαρισμένο κανονικά στο κράσπεδο, σ’ έναν ερημόδρομο.
Να μην το ξαναπαρκάρετε εδώ, μου λέει η φωνή με το λάστιχο. Καλά, της απαντάω, ήρεμα χωρίς να στρέφω το βλέμμα, δεν θα το ξανακάνω.

Πού να τα βάζεις τώρα με κυρά που έχει ριγμένο πλεχτό ροζ σάλι στους ώμους, το οποίο κυματίζει κι από πάνω σαν μπολερό. Φυσικά, ούτε την είσοδο κλείνω, ούτε το παράθυρο, ούτε προπαντός την αγία γκαραζόπορτα. Άσε, που δεν υπάρχει καν.

Γιατί, όμως; την ξαναρωτάω, όλο περιέργεια, μην και χάσω την ευκαιρία να εξερευνήσω μια ακόμα πτυχή του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Ξέρετε, είναι στενός ο δρόμος, και μπορεί κάποιος που θα περάσει να σας χτυπήσει.

Ααα!, κάνω, γεμάτη ευγνωμοσύνη. Σας ευχαριστώ. Μα είπα, ότι δεν θα το ξανακάνω.

Η κυρία παρ’ όλα αυτά, δεν το ράβει, το λάστιχο είναι εκεί στον ίδιο λάκκο, τώρα πια θα έχει πνίξει και τα διπλανά τσουκνιδόχορτα. Φαίνεται ότι η όρεξή της τραβάει κάτι παραπάνω από δυο κουβέντες.

Ξέρετε, συνεχίζει, δεν επιτρέπεται να παρκάρετε έξω από σπίτια. Εδώ, δεν το βλέπετε; Είναι σπίτι. Σπίτι!

Ναι της λέω, το βλέπω. Δεν θα ξαναπαρκάρω. Αρχίζω, να ψιλοχάνω την ψυχραιμία μου, αλλά δεν θα νευριάσω, δεν θα τής κάνω το χατίρι της σκρόφας.

Και γιατί απαγορεύεται; Ρωτάω όλο περιέργεια, δείχνοντας ακόμα διάθεση συμμόρφωσης.

Μα, ο άνδρας μου πήγε ωωως εκεί κάτω για να παρκάρει, της ξεφεύγει και μου σκάει το μυστικό, δείχνοντας ίσαμε δέκα μέτρα παρακεί.

Ααααα!, την αρπάζω στον αέρα. Να φύγω εγώ, για να έρθει ο άντρας σου εδώ! Ε! Αυτός δεν κινδυνεύει να τον χτυπήσουν; Γκιόσα, έ, Γκιόσα!

Το παραπάνω, είναι ένα από τα περιστατικά που μου συμβαίνουν συχνά πυκνά. Σ’ ένα από αυτά δοκίμασα να βγάλω το πρώτο μου εξάσφαιρο, αλλά αστόχησα . Ευκαιρίες μου δόθηκαν πολλές, αλλά αργότερα.

Τη δεύτερη θέση στην ιεραρχία νευρικών κλονισμών καταλαμβάνει η συνάντηση με αυτοκίνητο το οποίο κινείται αντίθετα από την επιτρεπόμενη φορά. Μού τη δίνει η αναρχία που επικρατεί στους δευτερεύοντες δρόμους στις γειτονιές των νοικοκυραίων και η εγκληματική αδιαφορία γι αυτόν που έρχεται αμέριμνος από απέναντι. Εδώ κανείς δεν υπακούει σε τίποτα. Και μόνιμη πληγή οι ντελιβεράδες. Ας έβλεπα έστω και έναν να πηγαίνει ορθά!

Μα πιο πολύ μου τη δίνει ο οδηγός ο οποίος ενώ έρχεται ανάποδα, και καραπαρανομεί, αντί να κάνει πίσω, ή τέλος πάντων να βρει μια γωνιά και να λουφάξει, συνεχίζει να στέκεται μουλαρωμένος στη μέση του δρόμου και να ζητά με τον τρόπο του από τον οδηγό που πηγαίνει σωστά να οπισθοχωρήσει. Την πρώτη μου φυλακή, 5 χρόνια αρχικά, την έφαγα επειδή καθάρισα έναν τέτοιον εγκληματία. Λίγα ήταν, γιατί όλοι στο δικαστήριο μού είπαν ότι είχα δίκαιο, αλλά για τα μάτια του κόσμου έπρεπε κάπως να με δικάσουν.

Μικρότερης έντασης ταραχή παθαίνω όταν συναντώ αυτοκίνητο που έρχεται επίσης από απέναντι, κανονικά αυτή τη φορά, αλλά λόγω στενότητας του δρόμου δεν οπισθοχωρεί, αν και είχε τη δυνατότητα να ελέγξει το δρόμο από πριν και να περιμένει. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν βγάζω το εξάσφαιρο, αλλά σβήνω τη μηχανή, βγάζω το βιβλίο μου και περιμένω ήσυχα-ήσυχα όσο χρειαστεί, μέχρι να το πάρει απόφαση ο απέναντι και να ξεκουμπιστεί.

Την τρίτη θέση στην ιεραρχία νευρικών κλονισμών κατέχει η κατάληψη θέσης parking από αλητάμπουρα, την οποία θέση έχεις ήδη κιαλάρει προ πολλού, έχεις ανάψει τα alarm, έχεις βάλει και την όπισθεν, είσαι δηλαδή σε φουλ εξάρτηση για να κάνεις εφόρμηση και, την στιγμή που πάει η ευτυχία σου να ολοκληρωθεί, έρχεται από πίσω και σου την παίρνει. Τα επόμενα 4 χρόνια φυλακή, τα έφαγα επειδή ξάπλωσα έναν τέτοιο τύπο. Δεν έχω παράπονο, κι αυτά τα χρόνια λίγα ήταν. Θα μπορούσαν να ήταν και λιγότερα, γιατί την ώρα της απολογίας μου ολόκληρο το δικαστήριο είχε σηκωθεί όρθιο και χειροκροτούσε.

Την τέταρτη θέση, στην ως άνω ιεραρχία, κατέχει η ημι-κατάληψη δικής μου θέσης parking, στο δικό μου σπίτι. Ημι-κατάληψη σημαίνει να παρκάρει κάποιος όχι ακριβώς στη δική σου θέση, αλλά δίπλα, όμως τόσο κοντά που στην πραγματικότητα ο ελεύθερος χώρος που σου αφήνει να μην αντιστοιχεί παρά σε μια μηχανή, άντε και με τις μπαγκαζιέρες της επάνω. Καί σου πιάνει το χώρο καί δεν στον πιάνει! Σκέφτηκα, ότι για τέτοια περιστατικά, ιεραρχημένα σαν τέταρτα, δεν αξίζει να γίνει κανείς φονιάς.

Λοιπόν, αγαπητοί μου, θα σταματήσω κάπου εδώ. Νομίζω ότι έγινα κατανοητή. Δεν είναι η κίνηση, το μποτιλιάρισμα, τα κορναρίσματα, το κλείσιμο στο δρόμο, που μου τη δίνουν, όσο η κουτοπονηριά αδέρφια μου, η κουτοπονηριά και η αλητεία!

Είναι οι Χοντροί Οικολόγοι;

Μετά από το πρόσφατο μπαράζ των οικολογικών αναρτήσεων που δεχτήκατε, φαντάζομαι ότι λίγο πολύ ο καθένας σας θα αναμετρήθηκε με τη συνείδησή του για το πόσο υπεύθυνος οικολόγος είναι.

Δηλαδή θα βρήκε λίγο χρόνο να σκεφτεί:
για το αν ανακυκλώνει τα σκουπίδια του, αν και αυτό δεν είναι δα, από μόνο του αρκετό, μιας και θα έπρεπε πρώτα-πρώτα να αναρωτηθεί για το πόσα σκουπίδια κάνει, και κατά συνέπεια, για το πόσα “σκουπίδια” καταναλώνει εξ αρχής,

αλλά και σε περίπτωση που τα “σκουπίδια” αποτελούν αδιαχώριστο κομμάτι της ζωής του, θα έπρεπε να είχε ήδη αναρωτηθεί, για το αν πρέπει να ανακυκλώνει, για παράδειγμα, τα κουτιά της πίτσας, προτού γλύψει καλά-καλά τις σάλτσες και τα λίπη, και άλλα παρεμφερή,

επίσης,
για το αν πρέπει να κυκλοφορεί με το αυτοκίνητο στην πόλη, αν και θα έπρεπε λογικά να το είχε πετάξει στους ειδικούς κάδους ανακύκλωσης και να είχε αγοράσει πατίνι, διότι δυστυχώς και το ποδήλατο έχει αποδειχτεί αντι-οικολογικό, μιας και οι ορθοπεταλιές θέλουν πλεονάζουσα τροφή για να γίνουν, επομένως περισσότερη τροφή, περισσότερο CO2, κ.ο.κ.

για το αν σπαταλάει το νερό, αν και θα έπρεπε να κάνει μπάνιο μια, δυο φορές τη βδομάδα (τόσες κάναμε εμείς όταν ήμασταν μικρά και δεν πάθαμε τίποτα), ή γιαυτούς που έχουν κάνει την καθαριότητα παντιέρα, να πηγαίνει στο κοντινότερο ποτάμι,

για το αν βάζει πλυντήριο κάθε μέρα, αν και θα έπρεπε να τρέχει στην κοντινότερη νεροτριβή,

για το αν καπνίζει, αν και θα έπρεπε να το είχε ήδη κόψει από καιρό, για να μην επιτείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και επιταχύνει την κλιματική αλλαγή,

και για να τελειώνουμε κάποτε τον κατάλογο με τα «πρέπει»,

θα έπρεπε ήδη να είχε κάτσει και να σκεφτεί, για το πόσο επιβαρύνει τον πλανήτη με το βάρος του!
Μα θα μου πείτε, έχει ανάγκη η γη; Δεν πατάει γερά στο διάστημα; Δηλαδή κινδυνεύει τώρα να μπατάρει και από τους υπέρβαρους; Όχι φυσικά. Αλλά, για λόγους, που θα εξηγήσω τώρα αμέσως, οι χοντροί δεν είναι οικολόγοι.

Πρώτα πρώτα για να τραφούν καταναλώνουν πολλούς φυσικούς πόρους και μάλιστα με μεγάλο ίχνος διοξειδίου του άνθρακα. Οι υπέρβαροι δεν είναι χορτοφάγοι, όπως είναι αυτονόητο, παρά καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λιπαρών τα οποία εμπεριέχονται στο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Έχει αποδειχτεί ότι το κόκκινο κρέας «απελευθερώνει» 2.5 φορές περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου απ’ ότι τα κοτόπουλα και τα ψάρια, μιας και η εκτροφή των αγελάδων είναι μια πολύ ενεργοβόρα διαδικασία. Ένα ψαράκι τώρα, τι να σου κάνει!

Και όταν λέμε «απελευθερώνει» δεν εννοούμε απ’ ευθείας, αλλά σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας από το να οργώσεις το χωράφι και να σπείρεις το τριφύλλι, μέχρι να φυτρώσει το τριφύλλι, να βοσκήσει το ζωντανό, να πλυθεί, να ντυθεί, να χτενιστεί, να τραφούν ο τσομπάνης και τα σκυλιά και μέχρι να φτάσει στα σφαγεία και τον καταναλωτή. Και τις τοξικές ανάσες των βοδιών και τους λόφους με τα τοξικά τους απόβλητα που είναι τίγκα στο μεθάνιο, πού τα βάζεις;

Και για να τεκμηριώσω περαιτέρω τους ισχυρισμούς μου θα σας παραπέμψω στους κ.κ. Gidon Eshel και Pamela Martin, από το πανεπιστήμιο του Σικάγο οι οποίοι διατείνονται ότι αν ο μέσος άνθρωπος άλλαζε, και από κρεατοφάγος γινόταν χορτοφάγος, τότε οι εκπομπές CO2 θα ελαττώνονταν κατά 1.5 τόνο κατ’ άτομο, κατ’ έτος. Και πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ότι θα ήταν σαν να γλίτωνε ο πλανήτης τις εκπομπές ενός SUV για κάποια 6000 Km οδήγησης.

Είναι λοιπόν φανερό ότι οι υπέρβαροι επιβαρύνουν τον πλανήτη και επηρεάζουν το κλίμα. Πριν όμως τους καταδικάσουμε και τους στείλουμε προς αναμόρφωση, μήπως θα έπρεπε πρώτα να σκεφτούμε αν ο πλανήτης θα μπορούσε να σωθεί, αν τον κατοικούσαν μόνον οι λιγνοί και ει δυνατόν οι καλλίγραμμοι;

Μετά από σύντομη σκέψη, η απάντηση είναι όχι! Διότι η κοινή λογική λέει ότι και οι λιγνοί και οι καλλίγραμμοι επιβαρύνουν τον πλανήτη με το να παραμένουν για μεγαλύτερο χρόνο εν ζωή, μιας και βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από άποψη υγείας. Κοντολογίς, η επιβάρυνση των χοντρών είναι εντατική, ενώ των λεπτών εκτατική στο χρόνο. Μια απ’ τα ίδια δηλαδή!

Μέχρι δε νεωτέρων ερευνών για την λεπτομερή τους επίδραση στο ενεργειακό ισοζύγιο του πλανήτη, και μέχρι η επιστήμη ν' αποφανθεί ποιοι θα πρέπει να μας αδειάζουν τη γωνιά, οι λιγνοί και οι χοντροί μπορούν προσωρινά να συνυπάρχουν!

Ευλογημένη Φτώχεια!

Ώρες ώρες μου είναι δύσκολο να μάς καταλάβω εμάς τους ανθρώπους για το τι ακριβώς μας ευχαριστεί και για το τι ακριβώς επιδιώκουμε. Δεν ήταν πολύς καιρός πριν, που στην ατμόσφαιρα, διάσπαρτη ήταν η γκρίνια για την φτώχια της προσωπικής μας ζωής, για την απουσία συλλογικής ζωής, για τους νέους τσίγκινους θεούς που πασχίζαμε ασθμαίνοντας να ικανοποιήσουμε και που ποτέ δεν το καταφέρναμε, γιατί αυτοί που διαλέξαμε να λατρέψουμε αποδείχτηκαν άπληστοι, αδηφάγοι και κοιλιόδουλοι, για την ολοένα επιταχυνόμενη καθημερινότητά μας προς ένα στόχο κι ένα τέρμα που δεν το βλέπαμε, ή που δεν σταθήκαμε ποτέ να το αναλογιστούμε. Και τρέχαμε, και τρέχαμε τρελοί κι αλλοπαρμένοι...

Και σήμερα που τα πράγματα παίρνουν να φρενάρουν κι η σκόνη να κατακαθίζει, που η ανάγκη εξορθολογισμού αρχίζει να γίνεται πια φανερή σε όλο και πιο πολλούς, τι ακούω γύρω μου; Γκρίνια, και μόνο γκρίνια. Φόβο, ανασφάλεια, θαρρείς και δεν μπορεί να χωνέψει ακόμα η ανθρωπότητα ότι ήρθε ο καιρός πια να ξεζαλιστεί και να ηρεμήσει. Να κάτσει λίγο βρε παιδί μου να συνέλθει, να ρίξει μια ματιά στα του οίκου της, να ξελαχανιάσει, να αφήσει το πρόσωπό της να χαλαρώσει, να χαμογελάσει, να ομορφύνει, να ρίξει και μια ματιά και παραέξω, σ’ αυτό τον έρμο τον κήπο που χρόνια τώρα ανθίζει, ξανθίζει, και που ποτέ της δεν κάθισε να τον προσέξει.

Στασιμότητα σου λέει ο ένας, φτώχεια σου λεει ο άλλος, και να τα δάκρυα και να ο κρύος ιδρώτας να μας λούζει πατόκορφα. Ε και; Κάθισε κανένας να σκεφτεί ποτέ και τα καλά της φτώχειας;

Ζώντας ο μέσος άνθρωπος τα τελευταία χρόνια στο διαρκές κυνηγητό τού «περισσότερου», σπάνια εύρισκε χρόνο να εκτιμήσει αυτό που μέχρι τότε είχε καταφέρει, γιατί ο νους παρέμενε προσανατολισμένος σ’ αυτό που δεν είχε και σε αυτό που θα έπρεπε να έχει, με το «πρέπει» όμως να είναι πάντα διαφεύγον και ποτέ καλά καθορισμένο. Έτσι, υπέφερε από ένα μόνιμο έλλειμμα αυτοεκτίμησης και αυταξίας, από ένα μόνιμο αίσθημα ανικανοποίητου.

Σε συνθήκες φτώχειας όμως, τα πράγματα δουλεύουν ανάποδα, με την έννοια, ότι η οποιαδήποτε πράξη, ακόμα και η πιο μικρή, τείνει να λογίζεται θετικά, συμβάλλοντας προς το ξεπέρασμά της και ενισχύοντας έτσι το αίσθημα ικανοποίησης και αυτοπεποίθησης του ανθρώπου.

Σκεφτείτε για παράδειγμα, την πληρότητα και την περηφάνια που νοιώθει κανείς όταν στο τέλος της ημέρας αναφωνεί ευτυχής: «δόξα τω θεώ, τα κατάφερα και σήμερα!». Ενώ κυνηγώντας τον πλούτο, ποτέ δεν θα παραδεχτεί ότι η μέρα έφερε αρκετούς καρπούς, κι ότι αντί για ευχαριστώ, πάντα θα έχει στο μυαλό του τους άλλους τους καρπούς, τους περισσότερους, αυτούς που δεν πρόκανε να μαζέψει. Δεν αναγνωρίζετε ότι ο άνθρωπος αυτός βρίσκεται σε μια μόνιμη δυστυχία;

Από την άλλη, τι αίσθημα θριάμβου συνοδεύει τον τυχερό, όταν εξερχόμενος, μετά από πολύωρη περιπλάνηση, των πυλών εκμαυλιστικών τινών πολυκαταστημάτων και γλιστρώντας το χέρι στην τσέπη, αντιλαμβάνεται ανακουφισμένος ότι το ακριβό του μεροκάματο βρίσκεται ακόμα εκεί, ζεστό και ασφαλές, ζωντανό και προπαντός ακέραιο; Πείτε μου, υπάρχει μεγαλύτερο κατόρθωμα από αυτό; Υπάρχει κάτι πιο αληθινό από το αίσθημα επιτυχίας που τον κυριεύει, όταν για ακόμα μια φορά καταφέρνει ν’ αγνοήσει, αλώβητος και αξιοπρεπής τα κελεύσματα και τις ανήθικες προτάσεις των σειρήνων;

Στη φτώχεια, κάθε βήμα και μια νίκη! Η φτώχεια δυναμώνει τους ανθρώπους, σφυρηλατεί τη θέληση, ο πλούτος τους εκφυλίζει, τους αρρωσταίνει.

Έβλεπα τις προάλλες καθαρά πρόσωπα γυναικών να λάμπουν από υπερηφάνεια, γιατί ξαναβρίσκοντας την παλιά τους αξιοσύνη, είχαν καταφέρει να γυρίσουν το παλιό παλτό από μέσα έξω, και να το κάνουν πάλι καινούργιο. Απτά πράγματα, χειροπιαστά. Με ασυγκράτητο ενθουσιασμό έβγαζαν πάλι στο φως από τα υπόγεια τις παροπλισμένες Singer καθιστώντας τες μάχιμες και χρήσιμες. Παλιά κι αλάνθαστα εργαλεία της ξεχασμένης οικιακής οικονομίας.

Ξανάβλεπα τις μανάδες να φουρνίζουν πίτες και κουλουράκια, και τα παιδιά να ροδοκοκκινίζουν από υγεία. Ωραίες μυρωδιές. Ωραίες εποχές.

Η φτώχεια, αυξάνοντας την εφευρετικότητα ακονίζει το μυαλό και πλουτίζει το παγκόσμιο απόθεμα ιδεών και πρακτικών λύσεων.

Η Φύση έγινε έτσι όπως έγινε ακολουθώντας έναν και μόνο Νόμο: το Νόμο της ελάχιστης ενέργειας, το Νόμο της ελάχιστης διαδρομής. Η Φύση, γεννήθηκε και μας γέννησε, μόνο επειδή ήταν οικονόμα. Όταν αρχίσαμε να τη σκορπάμε, αρχίσαμε και να χανόμαστε. Νόμοι είναι αυτοί, δεν είναι παίξε γέλασε!

Ακόμα, όντας φτωχός, αποκτάς αυτόματα και δικαιώματα, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα να ονομάζεσαι τίμιος, μια αρετή που όσο πιο πολύ εκτιμάται, τόσο πιο πολύ κακοποιείται. Ένα άλλο δικαίωμα, είναι κι αυτό της καλοπέρασης, μιας και είναι από όλους αποδεκτό ότι η φτώχεια θέλει όντως καλοπέραση, δηλαδή διασκέδαση.

Και τι καλύτερη διασκέδαση από μερικά τραγουδάκια που γράφτηκαν για πάρτη της!

(Tango, από την Οπερέτα «Μποέμικη Αγάπη» 1929)
Φτώχεια που τις ψυχές ματώνεις
πόνους γεννάς σε μια στιγμή
μα έχεις και χάρες που σκλαβώνεις
σαν είν' μαζί σου και η τιμή

(Φτωχολογιά, Ξαρχάκος, Παπαδόπουλος)

Φτωχολογιά, για σένα κάθε μου τραγούδι
για τους καημούς σου, που σεργιανούν στη γειτονιά
Φτωχολογιά, που απ’ τον πηλό πλάθεις λουλούδι
και τους καημούς σου τους πλέκεις ψιλοβελονιά

(Μην κλαις, Μπέλλου)
Μην κλαις και μη φοβάσαι το σκοτάδι
Εμείς που ζήσαμε φτωχοί
Του κόσμου η απονιά δε μάς τρομάζει
Θα έρθει και για μάς μια Κυριακή

(Τα λαϊκά, Πρωτοψάλτη)
Τα πιο ωραία λαϊκά σε σπίτια με μωσαϊκά τα είχαμε χορέψει
Γαλάζιο γύψο η οροφή και το τακούνι μου καρφί.

(Χαίρε φτώχεια, Νταλάρας, Μικρούτσικος, Τριπολίτης)
Χαίρε φτώχεια και φτώχεια της φωνής
και φτώχεια στις παράγκες χαίρετε!
Εκ των πραγμάτων αφανείς, παράγωγα της μηχανής
που έχει ανάγκη από τραγούδια με ανάγκες
χαίρετε!

Και για όσους μπήκανε στην τρύπα με τα σπιτοδάνεια, δεν πειράζει, υπάρχει και γιαυτούς ένα τραγούδι.

(Πετραδάκι-πετραδάκι, Μενιδιάτης, Καλδάρας, Παπαγιαννοπούλου)
Πετραδάκι-πετραδάκι για τα σένα το ’χτισα της αγάπης το τσαρδάκι, κι όμως δε σ’ απόχτησα

(Πέτρα-πέτρα χτίσαμε, Νταλάρας, Καλδάρας, Πυθαγόρας)
Πέτρα-πέτρα χτίσαμε, μια φτωχή γωνιά
Τη ζωή μας κλείσαμε μες τη Κοκκινιά

(Το φτωχόσπιτό μου, Διονυσίου, Πλέσσας, Βίρβος)
Το φτωχόσπιτό μου, όποιος θα το δει
στόλισμα δεν έχει ακριβό κανένα
Έχει όμως αγάπη χάδι και στοργή
κι όταν θα σου λείψουν γύρισε σε μένα

(Ό,τι αρχίζει ωραίο, Καζαντζίδης, Σκορδίλης)
Είναι κακό στην άμμο να χτίζεις παλάτια
Ο βοριάς θα στα κάνει συντρίμμια, κομμάτια

(Καμαρούλα μια σταλιά, Πουλόπουλος, Πλέσσας, Παπαδόπουλος)
Καμαρούλα μια σταλιά, δύο επί τρία
κόγχη και λατρεία, τοίχος και φιλιά

Ευλογημένη φτώχεια, ευλογημένη που μας φέρνεις πάλι στα ίσια μας και μας κάνεις πάλι ανθρώπους!

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ : 2/2 (Φωτοβολταϊκά-Γεωθερμία-Θάλασσα)

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η επόμενη πηγή που μας έρχεται στο νου μετά τον αέρα, είναι το φως, και μάλιστα το ηλιακό. Αυτό κι αν είναι ανανεώσιμο! Και ευτυχώς η ανθρώπινη επινοητικότητα βρήκε από πολύ νωρίς τρόπους, εκμεταλλευόμενη φυσικούς νόμους, να κατασκευάσει ειδικές διατάξεις ώστε από το φως να παράγει ηλεκτρισμό. Για όσους έχουν ακόμα αμφιβολίες για το κατά πόσον η Κβαντομηχανική έχει σχέση με την πραγματικότητα ή είναι σκέτη μεταφυσική, σας πληροφορώ ότι το παραγόμενο κατ’ αυτόν τον τρόπο ηλεκτρικό ρεύμα, ανήκει αποκλειστικά στη δικαιοδοσία της ως άνω Κυρίας!

Ο μηχανισμός, εν γένει είναι απλός. Κάποιο φωτόνιο που διαθέτει την κατάλληλη συχνότητα, είναι δυνατόν να απορροφηθεί από κατάλληλο υλικό της κατηγορίας των ημιαγωγών, εκδιώκοντας την ίδια στιγμή ένα ολόκληρο ηλεκτρόνιο, το οποίο μπορούμε στη συνέχεια να εκμεταλλευτούμε. Τέτοιες πρώτες διατάξεις κατασκευάστηκαν από πυρίτιο στα περίφημα εργαστήρια Bell της Αμερικής ήδη από το 1954. Αν και το πυρίτιο είναι ένα κοινότατο και πολύ φτηνό υλικό, όλη η άμμος είναι πυρίτιο για παράδειγμα, το πρόβλημα ήταν η χαμηλή απόδοση, τής τάξης του 6% μόνο, γεγονός που έκανε την εμπορική του εκμετάλλευση ασύμφορη. Ο λόγος της πολύ μικρής αποδοτικότητας των ηλιακών κυψελών είναι ότι η ηλιακή ακτινοβολία καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα συχνοτήτων, ενώ ένα ημιαγώγιμο υλικό μπορεί να απορροφήσει μόνο σε μια πολλή στενή περιοχή. Το υπόλοιπο φως παραμένει ανεκμετάλλευτο ή απορροφάται από το πλέγμα του υλικού, αυξάνοντας έτσι τη θερμοκρασία του, που εν γένει είναι ένας ανεπιθύμητος παράγοντας. Επομένως, το επόμενο βήμα ήταν να αναζητηθούν νέα υλικά, που να αυξάνουν την απόδοση σε μεγαλύτερα και συμφέροντα από άποψη κόστους, επίπεδα.

Τέτοια νέα υλικά βρέθηκαν όντως, δεν ήταν δα και τόσο δύσκολο, μιας και η φύση είναι ανεξάντλητη, όπως επίσης επινοήθηκαν και νέες διατάξεις με τελικό στόχο την εμπορική τους εκμετάλλευση.

Πριν προχωρήσω θα ήθελα να τονίσω ότι από άποψη φυσικών αρχών υπάρχουν δυο διαφορετικές τεχνολογίες που μπορούν να εκμεταλλευτούν το ηλιακό φως. Η μια είναι αυτή που προαναφέραμε, δηλαδή η μετατροπή του ηλιακού φωτός σε ηλεκτρισμό και η οποία επιτυγχάνεται με τα φωτοβολταϊκά, ενώ η άλλη βασίζεται στην θερμαντική ικανότητα του ήλιου και η οποία υλοποιείται με συστήματα αποτελούμενα από μεγάλους παραβολικούς καθρέφτες, (large scale concentrating solar power, CSP).

Τα κυριότερα προβλήματα με τα φωτοβολταϊκά είναι η απόδοση και το κόστος. Λογικά, όσο ανεβαίνει η απόδοση, τόσο ανεβαίνει και το κόστος. Μου κάνει εντύπωση, επίσης, από τον πίνακα που δημοσίευσα στην προηγούμενη ανάρτηση, η πολύ μικρή συνεισφορά τους στην συνολικά παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ, η οποία είναι κατά πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη της Γεωθερμίας. Πιθανόν να οφείλεται στα μειονεκτήματα που ανέφερα προηγουμένως.

Τα φωτοβολταϊκά από πυρίτιο, μπορεί να είναι φτηνά αλλά έχουν ένα θεωρητικό πάνω όριο αποδοτικότητας ίσο με 30%, το οποίο δεν μπορεί να ξεπεραστεί. Με κατάλληλο σχεδιασμό των φωτοβολταϊκών διατάξεων όμως, η συνολική αποδοτικότητα μπορεί να εκτιναχθεί στο 43%, αλλά προς το παρόν το όλο σχέδιο είναι προϊόν εργαστηρίου.

Η χρήση άλλων υλικών είναι δυνατόν να κατεβάσει το κόστος και να ανεβάσει την αποδοτικότητα. Τέτοια υλικά είναι οι κβαντικές τελείες (quantum dots), για τα οποία πιθανόν να έχετε ακούσει αρκετά σε άρθρα σχετικά με τις εφαρμογές της νανοτεχνολογίας στην Ιατρική. Έχω σκοπό να κάνω σύντομα μια ανάρτηση για το θέμα. Οι κβαντικές τελείες είναι νανοκρύσταλλοι, δηλαδή μικρά κρυσταλλάκια μεγέθους κάτω των 100nm. (Για να δώσω μια αίσθηση μεγέθους, 1 nm ισοδυναμεί με 6 άτομα άνθρακα στη σειρά). Το χαρακτηριστικό τους, που υπόσχεται σημαντικές τεχνολογικές εφαρμογές είναι ότι μπορούν να απορροφούν σε διάφορα μήκη κύματος ανάλογα με το σχήμα που τους δίνεται και τον αριθμό των ατόμων από τα οποία αποτελούνται. Κατ’ αυτό τον τρόπο έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται όσο το δυνατόν μεγαλύτερο φάσμα συχνοτήτων του ηλιακού φωτός. Με κατάλληλο δε σχεδιασμό, και απαγωγή της πλεονάζουσας θερμότητας, η αποδοτικότητά τους μπορεί να φτάσει και το 75%.

Ρίχνοντας κανείς μια γρήγορη ματιά στα τελευταία επιστημονικά επιτεύγματα, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί την ένταση της έρευνας προς αυτή την κατεύθυνση, ιδίως τώρα που η νανοτεχνολογία είναι στα ντουζένια της.

Τα φωτοβολταϊκά έχουν μεγάλη διάδοση στην Ιαπωνία, Καλιφόρνια και Γερμανία. Στην Αμερική το κόστος από αυτά έχει πέσει στην σχεδόν διπλάσια τιμή από το κανονικό ρεύμα, ενώ στην Ιταλία και την Καλιφόρνια, λέγεται ότι σε μερικές περιπτώσεις η τιμή είναι παρόμοια της συμβατικής. Κουφό, αλλά ποιος ξέρει, μπορεί να είναι και αληθινό.

Στη Γερμανία αυτή τη στιγμή είναι εγκατεστημένα γύρω στα 300,000 φωτοβολταϊκά συστήματα, από τις στέγες των σπιτιών, ως σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, που παρέχουν συνολικά 3GW ηλεκτρισμού, ισοδύναμο με 3-5 συμβατικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τέτοιες εγκαταστάσεις είναι επιδοτούμενη στο τριπλάσιο της τιμής που στοιχίζει στον παραγωγό. Τα επί πλέον αυτά χρήματα είναι υποχρεωμένοι να τα καταβάλουν οι συμβατικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, βάσει συμφωνιών που ισχύουν ως το 2024. Παρόμοια κίνητρα ισχύουν και για την Ισπανία και Ιταλία, με προοπτική να υιοθετηθούν και από άλλες 20 χώρες. Ποιες; Δεν αναφέρει.

Σχετικά με τα συστήματα των καθρεφτών, δεν έχω να πω πολλά, γιατί η εφαρμογή τους δεν έχει ακόμα επεκταθεί σε ευρεία κλίμακα. Η αρχή λειτουργία τους είναι διαφορετική, καθώς χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια για να θερμάνουν κάποιο υπό πίεση υγρό μέχρι τους 400 C, το οποίο στη συνέχεια διοχετεύουν σε τουρμπίνες για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Με τη χρήση δε, κατάλληλων αλάτων (Molten Salts) τα συστήματα αυτά μπορούν να παράγουν ηλεκτρισμό σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή νύχτας, πράγμα που είναι πολύ επιθυμητό. Μια τέτοια μονάδα αποτελούμενη από 20,000 πιάτα έχει αρχίσει να εγκαθίσταται κοντά στο Los Angeles, και η οποία όταν αρχίσει να λειτουργεί το 2010, θα αποδίδει 500 MW.

ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Εκτιμώ ότι η Ελλάδα είναι δύσκολο να επωφεληθεί απ’ αυτό τον τύπο ενέργειας. Οι μεγάλες ευνοημένες είναι η Ισλανδία, η Ιαπωνία και η Νέα Ζηλανδία, διότι αναβλύζει μέσα στα πόδια τους κυριολεκτικά, και έτσι δεν χρειάζεται να σκάψουν βαθιά για να την αντλήσουν. Άλλωστε αυτό είναι και το μεγάλο εμπόδιο για τη γενίκευσή της: σκάψιμο σε μεγάλα βάθη που μπορεί να είναι έως και 5 Km, θραύση βραχωδών εδαφών, ενίσχυσή τους με τσιμέντο κ.λ.π., εργασίες που ανεβάζουν σημαντικά το κόστος. Η εκμετάλλευση της γεωθερμικής ενέργειας γίνεται με την έγχυση νερού υπό πίεση σε μεγάλα βάθη. Το νερό θερμαίνεται και κατά την ανάδυσή του χρησιμοποιείται καταλλήλως. Το πρόβλημα είναι ότι η τεχνική αυτή δεν είναι πολύ αποδοτική, ενώ βελτιώνεται με τη χρήση CO2. Αλλά και αυτό θέτει ένα επιπλέον πρόβλημα για τους γνωστούς λόγους διάθεσης.

Αν και υπάρχουν αρκετές πειραματικές εγκαταστάσεις σε διάφορα μέρη, όπως Αυστραλία και Γερμανία, η μεγάλης κλίμακας εκμετάλλευσή της, φαίνεται να είναι ακόμα μακριά στον ορίζοντα. Παρά ταύτα, υπάρχουν ένα εμπορικό εργοστάσιο στο Landau της Γερμανίας το οποίο λειτουργεί κανονικά από το 2007 και ήδη παράγει 22 GWh τον χρόνο, και ένα άλλο στο Soultz της Γαλλίας δυναμικότητας 1.5 MW.


ΔΑΜΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ
Οι παλίρροιες δυνητικά μπορούν να παράξουν το 5% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά λόγω πρακτικών δυσκολιών αυτό το νούμερο είναι δύσκολο να υλοποιηθεί. Η εκμετάλλευση γίνεται με τεράστια φράγματα σε περιοχές με έντονο το φαινόμενο. Ένα τέτοιο υπάρχει στις ακτές της Βρετάνης, στη Γαλλία, ήδη από το 1966, ενώ παρόμοια λειτουργούν στη Ρωσία, Καναδά, Κίνα, και σύντομα στην Κορέα.
Δεν υπάρχουν ασφαλείς εκτιμήσεις για το κόστος ακόμα, αλλά είναι ένα είδος ενέργειας που αφορά λίγες μόνο περιοχές του πλανήτη.

Τα κύματα είναι στο παιχνίδι καιρό τώρα, μιας και βρίσκονται σχεδόν παντού. Και επί πλέον εκτιμάται ότι μπορούν να παράξουν περισσότερη ενέργεια από τις παλίρροιες. Μια τέτοια εγκατάσταση εκμετάλλευσης των κυμάτων βρίσκεται σε λειτουργία στα ανοιχτά της Β. Πορτογαλίας, ενώ στα σκαριά είναι δυο εγκαταστάσεις στην Βόρεια Σκοτία και στις ακτές της Κορνουάλης. Ακόμα το κόστος είναι πολύ υψηλό.

Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το ειδικό αφιέρωμα του ΝewScientist (11 Οκτ. 2008). Το θέμα είναι ανεξάντλητο. Περισσότερα μπορείτε να βρείτε στην Wikipedia, στο λήμμα Renewable Energy: http://en.wikipedia.org/wiki/Renewable_energy, με χρήσιμους συγκριτικούς πίνακες κόστους, για παράδειγμα δυναμικού, αποδοτικότητας κ.λ.π. Για την Ελλάδα, οσμίζομαι ότι τα νούμερα που θα βρω θα πέφτουν σε αντιφάσεις μεταξύ τους και το θέμα προς το παρόν δεν το αγγίζω.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ : 1/2 (Χαρτογράφηση του Τοπίου και Αιολική Ενέργεια)

Στις προηγούμενες αναρτήσεις, τις σχετικές με την πλανητική υπερθέρμανση και τη συναγόμενη κλιματική αλλαγή, είχα αναφερθεί στις οργανωμένες ομάδες διαφωνούντων οι οποίοι για εντελώς ιδιοτελείς δικούς τους λόγους προωθούν την άποψη ότι το όλο θέμα δεν είναι παρά ένα φιάσκο.

Πέρα από τις ομάδες αυτές όμως, υπάρχει και αρκετός κόσμος ο οποίος χωρίς να ωθείται από κάποια ιδιοτέλεια παραμένει το ίδιο σκεπτικός. Το πιο πιθανό κίνητρο αμφισβήτησης που βρίσκω να έχει κάποια αλήθεια, είναι η εύλογη ανησυχία όλων αυτών, ότι οι αναπτυξιακές πολιτικές που θα υιοθετηθούν για τον περιορισμό των εκπεμπόμενων ρύπων, και οι οποίες έχουν εν μέρει δρομολογηθεί, θα φρενάρουν ή θα αναστείλουν την ανάπτυξη των ανερχόμενων οικονομιών και θα έχουν επί πλέον σαν επίπτωση την καταδίκη του τρίτου κόσμου σε ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια. Φυσικά, οι ανησυχίες αυτές δεν κατευθύνονται μόνο στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά σχετίζονται και με το αναπτυξιακό μέλλον και τις προοπτικές απασχόλησης και στη δική μας γειτονιά.

Πιστεύω ότι μανιχαϊστικά διλήμματα του τύπου αυτού, δηλαδή, ή συνεχίζουμε όπως είμαστε ή βουλιάζουμε, σπανίως είναι πραγματικά, πράγμα που ισχύει και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αλλά, δεν θα ασχοληθώ παραπάνω με το φιλοσοφικό αυτό ζήτημα.

ΑΠΕ (Γενική Επισκόπηση)

Αντ’ αυτού, τη σημερινή ανάρτηση θα την αφιερώσω σ’ ένα άλλο σημαντικό κομμάτι που γεννάει σκεπτικισμό, τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας και ο λόγος είναι, η ελλιπής πληροφόρηση που έχουμε γι αυτές.

Ειδικά, για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), δεν είναι ευρέως γνωστά τα ακόλουθα:
1. Πρώτα-πρώτα, δεν είναι καλά καλά γνωστό ποιες είναι αυτές.

2. Το ποσοστό της ενέργειας που καλύπτουν παγκοσμίως σήμερα.

3. Η δυναμικότητα των ΑΠΕ, δηλαδή το κατά πόσον είναι ικανές σε κάποιο κοντινό μέλλον να αντικαταστήσουν πλήρως τους υδρογονάνθρακες και το φυσικό αέριο.

4. Η δυνατότητα ενσωμάτωσής τους στο ήδη υπάρχον δίκτυο χωρίς να το διαταράσσουν

5. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στον τομέα αυτό,

6. Ο βαθμός χρηματοδότησης προγραμμάτων για την αξιοποίηση των ΑΠΕ,

7. Οι περιοχές όπου οι ΑΠΕ ήδη λειτουργούν επιτυχώς και οι οποίες μάλιστα καλύπτουν ένα μεγάλο ποσοστό ή και όλο των ενεργειακών αναγκών.

8. Οι πολιτικές που έχουν υιοθετήσει για τα ΑΠΕ οι ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως Κίνα και Ινδία, και οι οποίες από ότι είδα είναι αρκετά συναινετικές.

9. Το κόστος αντικατάστασης της ενέργειας με ΑΠΕ.

10. Η δυνατότητα κάλυψης των απαιτήσεων του Κιότο, (20% της ενέργειας από ΑΠΕ), μέχρι το 2020 από τα συμβαλλόμενα κράτη.

Όπως καταλαβαίνετε κάθε ένα από τα επί μέρους θέματα που έθεσα προηγουμένως (και άλλα που ίσως παρέλειψα) αποτελεί από μόνο του ειδικό κεφάλαιο, το οποίο απαιτεί εξονυχιστική μελέτη, που υπερβαίνει τον χρόνο και τις δυνατότητές μου. Παρ’ όλα αυτά νομίζω ότι αποτελούν ένα καλό πλαίσιο για συζήτηση και μελλοντική διερεύνηση. Προς το παρόν θα θίξω επιλεκτικά ένα μόνο μέρος αυτών.

Ας δούμε κάποια από αυτά πιο αναλυτικά. Αναγκαστικά, θα πρέπει να βάλουμε κάτω και μερικούς αριθμούς, για του λόγου το αληθές.
Πρώτα πρώτα, για να έχουμε μια ιδέα για το τι τάξεις μεγέθους συζητάμε, η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2006 ανερχόταν σε 19,000 ΤWh, ενώ στον ίδιο χρόνο, η παραγωγή από ΑΠΕ ανερχόταν στο 2.3% της συνολικής ποσότητας.
(Τ=tera=τρισεκατομμύριο, W σημαίνει Watt και h σημαίνει hours).

Ομοίως, οι διάφορες ενεργειακές πηγές κατά σειρά σπουδαιότητας, δηλαδή ανάλογα με το ποσό της ενέργειας που παράγουν παγκοσμίως, κατ’ έτος, κατατάσσονται ως εξής:

ΒΙΟΜΑΖΑ, συνεισφέρει 239 ΤWh, ενώ έχει δυνατότητες για 23,000 ΤWh
ΑΝΕΜΟΣ, συνεισφέρει 130 ΤWh, ενώ μελλοντικά μπορεί να φτάσει στα 106,000 ΤWh
ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ, συνεισφέρει 59 ΤWh, ενώ το δυναμικό της είναι στα 138,000 ΤWh
ΗΛΙΑΚΗ, συνεισφέρει μόλις με 4 ΤWh, με δυναμικό στα 43,600 ΤWh.
ΚΥΜΑΤΑ και ΠΑΛΙΡΡΟΙΕΣ συνεισφέρουν με 0.5 ΤWh, με απροσδιόριστο ακόμα το μελλοντικό τους δυναμικό.


ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ

Το μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί σχετικά με τις ΑΠΕ είναι κυρίως τεχνολογικό, και σχετίζεται με την μεταβλητή συχνότητα της παραγόμενης ενέργειας και τη συνεπακόλουθη σταθερότητα του δικτύου διανομής. Δηλαδή, το πώς καλύπτεται η ζήτηση σε περιόδους άπνοιας ή νέφωσης, για παράδειγμα, ή το πώς διαχειριζόμαστε την υπερπαραγωγή.

Τα προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν σχετίζονται με:
1). Την αποθήκευση τής επί πλέον ενέργειας και την απελευθέρωσή της στο δίκτυο όταν η ζήτηση είναι ψηλή ή οι αέρηδες δεν φυσούν αρκετά,

2). Τη σχεδίαση «έξυπνων» ηλεκτρικών συσκευών, όπως ψυγεία και κλιματιστικά τα οποία θα μπορούν ανιχνεύοντας τη δυναμικότητα του δικτύου κάθε στιγμή να αποσυνδέονται, ελέγχοντας ταυτόχρονα τη θερμοκρασία, ώστε να μην υποστεί σημαντικές μεταβολές, και

3). Τη σχεδίαση δυναμικών δικτύων διανομής, σε συνεργασία με τις «έξυπνες» ηλεκτρικές συσκευές.

Και στις τρεις κατευθύνσεις γίνεται εντατική έρευνα, και δεν βλέπω το λόγο ώστε να μην αποδώσει σύντομα καρπούς.

Σχετικά με τις αποθηκευτικές μεθόδους θα αναφερθώ εν τάχει σε ειδικού τύπου μπαταρία, όπως από Βανάδιο, η οποία μπορεί να αποθηκεύσει έως και 2 ΜW και η οποία πρόκειται να λειτουργήσει από του χρόνου στην Ιρλανδία. Άλλη πολλά υποσχόμενη μέθοδος είναι η περίσσεια ηλεκτρικού ρεύματος να χρησιμοποιείται για την συμπίεση αέρα, ο οποίος σε περιόδους χαμηλής παροχής να απελευθερώνεται και να θέτει σε κίνηση τουρμπίνες ηλεκτροπαραγωγής.
Δεν θα ήθελα να επεκταθώ παραπάνω, γιατί το κείμενο θα γίνει αρκετά τεχνικό και θα χαθεί η ουσία.
Αυτό που θέλω να δείξω είναι ότι οι ΑΠΕ κάθε άλλο παρά χαμένη υπόθεση είναι.

ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Ας δούμε τώρα, λιγάκι από πιο κοντά την ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, που είναι και η πιο σημαντική υποψήφια ΑΠΕ και τα τεχνολογικά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν. Πέρα από το γενικό πρόβλημα, της μεταβλητότητας του αέρα, πρέπει επίσης

1) να εξασφαλίσει την μεγιστοποίηση της απόδοσης των ανεμογεννητριών και
2) να επιλύσει προβλήματα σχετικά με την ασφαλή offshore εγκατάστασή τους, για καλύτερη εκμετάλλευση του αέρα.

Κατ’ εξοχήν ανεμοδαρμένες περιοχές με μεγάλες δυνατότητες εκμετάλλευσης της ΑΙΟΛΙΚΗΣ ενέργειας αποτελούν τα παράλια της Αγγλίας και της Βαλτικής, τα ανατολικά παράλια της Β. Αμερικής, τα δυτικά παράλια της Αλάσκας και του Καναδά, η Ιαπωνία, το Τέξας και οι νότιες περιοχές της Ν. Αμερικής. Η αύξηση δε, της παραγωγής μπορεί να προέλθει από την επιμήκυνση των πτερύγων των ανεμογεννητριών, που μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 125 μέτρα εκάστη, διπλασιάζοντας έτσι την τρέχουσα απόδοση από 10 ΜW σε 20 ΜW, όπου Μ=Mega=εκατομμύριο.

Για να πάρουμε μια ιδέα για το πρακτικό αντίκρισμα μιας ανεμογεννήτριας ισχύος 10 MW, θα λέγαμε ότι έχει αρκετή ισχύ για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες 1000 μεσαίων νοικοκυριών στην Αμερική, το χρόνο.

Πρωτοπόρος δύναμη στην αιολική ενέργεια είναι η Γερμανία με εγκατεστημένες γύρω στις 19,500 γεννήτριες, οι οποίες παράγουν 22 GW (G=δισεκατομμύριο), δηλαδή το 7% της συνολικής ενέργειας της χώρας. Ακολουθεί η Αμερική, η οποία προβλέπεται να την ξεπεράσει, ενώ όχι πολύ πιο πίσω βρίσκεται η ...Κίνα, η οποία από το 2004 έχει καταφέρει να διπλασιάσει την παραγωγή αιολικής ενέργειας, ενώ οι προοπτικές είναι για 50 GW έως το 2015, δηλαδή διπλάσια παραγωγή σε σχέση με αυτή που παράγει η Γερμανία σήμερα.

Σήμερα, για ευνόητους λόγους θα σταματήσω εδώ, αφήνοντας στην άκρη τη βιομάζα, τη γεωθερμία, τα κύματα και τα φωτοβολταϊκά, καθώς και το ενεργειακό τοπίο της χώρας μας.
Κάποια από αυτά θα θιχτούν στην επόμενη ανάρτηση.

ΥΓ. Όλες οι πληροφορίες είναι από το ειδικό τεύχος, της 11ης Οκτωβρίου του NewScientist, που είναι αφιερωμένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Χαζεύετε, Γιατί Χανόμαστε!

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι σ’ αυτό τον κόσμο τίποτε δεν μένει το ίδιο. Ότι με τις εποχές, πέρα από τις εξωτερικές αλλαγές, αλλάζουν και τα ήθη, τα μυαλά, οι νοοτροπίες και οι αξίες. Άλλες υποτιμόνται και μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και άλλες πιο δυναμικές και καπάτσες, τα καταφέρνουν να βγαίνουν πάνω στον αφρό, και είναι αυτές που κάνουν συχνά πυκνά τους γηραιότερους να κουνούν με αποστροφή τα κεφάλια τους για τους κατήφορους και την κατάντια της νέας γενιάς. Δεν βαριέσαι, γενιά στη γενιά, από κτίσεως κόσμου, το ίδιο πάντα παιχνίδι, η ίδια πάντα καχυποψία, το ίδιο κούμπωμα σ’ αυτό που είναι να ‘ρθει.

Μερικά πράγματα, όμως, λες και δεν τ’ άγγιξε ο χρόνος και παρέμειναν στάσιμα. Για παράδειγμα η τεμπελιά και η ενοχοποίησή της. Παρά τις προσπάθειες ορισμένων, σε όλους τους αιώνες, να την ανατιμήσουν, να της προσδώσουν μια δικαιωματική διάσταση, να την πολιτικοποιήσουν, να την στολίσουν έως και με δάφνες επαναστατικές, η τεμπελιά παρέμενε ένα αγαθό που το ποθούσαν μεν όλοι, αλλά που δεν τολμούσαν να το κάνουν και κτήμα τους. Η τεμπελιά, το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου, ήταν μια αρρώστια τελικά και ο τεμπέλης ένα στίγμα.

Χαραμοφάηδες τους ανέβαζαν, χασαπόσκυλα τους κατέβαζαν. Και οι αναθεματισμοί δεν απευθύνονταν μόνο στους ακαμάτηδες, άντε γι αυτό, θα μπορούσαν να έχουν και κάποιο δίκαιο, αλλά οι κατάρες έπαιρναν σβάρνα και τους ρομαντικούς και τους ονειροπόλους. Αυτές τις ευαίσθητες ψυχές, που μπορούσαν να κάθονται με τις ώρες μπροστά από ένα ανοιχτό παράθυρο και να χαζεύουν, που μπορούσαν να ανασκαλεύουν με τις ώρες τη φωτιά και να κάνουν τις σπίθες ιστορίες, που μπορούσε το μυαλό τους να το αιχμαλωτίσει το οτιδήποτε, και να τους κάνει να ξεχαστούν. Όλα αυτά, μέχρι να πέσει η πρώτη κατραπακιά από τη μάνα που παραμόνευε, και μαράζωνε στην προοπτική το παιδί της να καταντήσει αλαφροΐσκιωτο και νεραϊδοφιλημένο.

Κι όμως το χάζεμα φαίνετε να ήταν μια πολύ συνηθισμένη και προσφιλής συνήθεια, γιατί, μετά από τόσα χρόνια, ακόμα και τώρα ακούω στ’ αυτιά μου το «Μη χαζεύετε» των απανταχού δασκάλων μου, που άλλοτε μαλακά, κι΄ άλλοτε απεγνωσμένα, πάσχιζαν να μας ξαναφέρουν πίσω στην πραγματικότητα μιας ανούσιας τάξης.

Εγώ, ακόμα και όταν άφησα το σχολείο, συνέχισα να χαζεύω, ακόμα και όταν έπιασα δουλειά, μόνο που τώρα είχα καταφέρει να βρω τρόπους να καλύπτω το κουσούρι μου. Μετά από πολλές πρόβες στο καθρέφτη, κατάφερνα η έκφραση του προσώπου μου να δίνει την εντύπωση όχι ενός ανθρώπου που ήταν αφηρημένος και χάζευε στο κενό, όπως άλλωστε πραγματικά συνέβαινε, αλλά ενός ανθρώπου βαθυστόχαστου και χαμένου στα μεγάλα προβλήματα του κόσμου και του σύμπαντος, ενός ανθρώπου που το απλανές του βλέμματός του δεν οφειλόταν σε μια απύθμενη βαρεμάρα, αλλά σε μια ανείπωτη σαγήνη από τα μυστήρια της φύσης, τα οποία και πάσχιζε να κατακτήσει.

Και ενάντια στην κοινή πεποίθηση ότι το χάζεμα είναι μια ανάλαφρη και ξεκούραστη δραστηριότητα, όπου τόσο το σώμα όσο και το μυαλό δουλεύουν με ανακλαστικές και μόνο κινήσεις, εκτελώντας τις πιο στοιχειώδεις διεργασίες που κρατούν κάποιον στη ζωή, εμένα τουναντίον η περιπλάνηση στο κενό με γέμιζε με μια ανείπωτη κούραση, σχεδόν εξάντληση. Σε ποιον να το πω και ποιος να με πιστέψει! Κι όμως το αίσθημα ήταν αλάθητο, σαν το κενό να είχε, για παράδειγμα, ιξώδες, θαρρείς και ήταν φτιαγμένο από κάποιο ρευστό που κολλούσε, κάτι σαν το μέλι ή την πίσσα που έπρεπε να τα σπρώξεις με δύναμη για να περάσεις, κάτι που ήθελε προσπάθεια να το διαβείς και να το σεργιανίσεις. Δεν γίνεται έλεγα από μέσα μου, τα μπράτσα μου είναι ανάλαφρα όπως και πριν, και τα πόδια μου το ίδιο, και όμως τι έχει τέλος πάντως αυτή η έρημος και με στουμπίζει κάτω κάθε φορά που περνάω τις πύλες της;

Το μυαλό είναι ένα πολύ παράξενο ξωτικό. Ξέρουμε λίγα πράγματα για το πώς δουλεύει, και τα πιο πολλά τα φανταζόμαστε. Παλιά θυμάμαι που λέγαμε, ότι για μια και μόνο σκέψη χρειαζόταν ένας ολόκληρος εγκέφαλος με τις μηχανές να δουλεύουν στο φουλ, κάπως σαν ένα εργοστάσιο της ΔΕΗ, γιαυτό και συνηθίζαμε να βάζουμε λάμπες αναμμένες πάνω από τις ζωγραφιές των ανθρώπων που είχαν κάνει τη σκέψη επάγγελμα. Ο Κύρος ο εφευρέτης ήταν άνθρωπος και λάμπα μαζί, ζευγάρι αξεδιάλυτο.

Αντίθετα, το μυαλό ανθρώπων σαν ελόγου μου, δεν απεικονιζόταν ποτέ σαν κάτι παραπάνω από την ίσια γραμμή, που εμφανίζεται στις οθόνες των μηχανημάτων που υποστηρίζουν αυτούς που έχουν πέσει σε κώμα. Θεωρούμε ότι η ενατένιση του κενού, το χάζεμα δηλαδή, δεν είναι ικανό να προξενήσει τίποτε παραπάνω από μια νοητική ακινησία, μια βουδιστική αταραξία, μια εγκεφαλική παραλυσία. Καλά όλα αυτά. Αλλά όμως, ποιος θα μπορούσε να μου εξηγήσει το γιατί της βασανιστικής κόπωσης, που σχεδόν πάντα ακολουθούσε έπειτα από μια πολύωρη περιήγηση στις πλατειές πεδιάδες του κενού; Για την πραγματικότητα αυτού του αισθήματος δεν είχα πλέον καμιά αμφιβολία. Είχα κάνει όλα τα δυνατά πειράματα και είχα καταλήξει ότι το μυαλό όταν κάθεται όχι μόνο κουράζει το σώμα, αλλά στην κυριολεξία το εξαντλεί.

Τι κάνει το μυαλό όταν δεν κάνει τίποτε; Ιδού το ερώτημα λοιπόν! Συνήθως, το φανταζόμαστε να είναι σαν κάποιο μηχάνημα σε stand by, πιθανόν να παίζει πασέντζα, πιθανόν να τρώει πασατέμπο και στραγάλια, ίσως και να κάθεται απίκο και να περιμένει πότε θα του σφυρίξει το αφεντικό να πετάξει κάτω τα χαρτιά και να σύρει να κάνει και καμιά σκέψη, για να δικαιολογήσει τουλάχιστον τη γλυκόζη που καταβροχθίζει ολημερίς κι οληνυχτίς.

Έτσι νομίζουμε, αλλά δυστυχώς νομίζουμε λάθος. Κάποιοι καλοί άνθρωποι, έχοντας φαίνεται τα ίδια ερωτήματα με μένα, αποφάσισαν να ξεδιαλύνουν το μυστήριο. Πράγματι, ο εγκέφαλος είτε σε εγρήγορση είτε σε αδράνεια, βρέθηκε να καταναλώνει την ίδια ποσότητα οξυγόνου, πράγμα περίεργο από μόνο του, ενώ το ακόμα πιο περίεργο ήταν ότι σε κατάσταση χαζέματος κατανάλωνε πολλαπλάσιες ποσότητες γλυκόζης, δηλαδή καυσίμου.

Προφανές, το αδρανές μυαλό, δείχνει να είναι ένα πολύ ενεργό μυαλό.

Τα μοναδικά αυτά ευρήματα μπορούσαν να δώσουν κάποια εξήγηση για την προέλευση της κούρασης, αλλά παρέμενε ακόμα το μυστήριο για το πώς το μυαλό σε συνθήκες αποχής από κάθε πνευματικό κάματο, ξόδευε αυτό το παραπανίσιο υλικό.

Σε συνάψεις ήταν η απάντηση, σε συνάψεις. Το μυαλό, από εργοστάσιο με υψικαμίνους και φουγάρα όταν σκέφτεται, μετατρέπεται σε μια περίπλοκη πλεκτική μηχανή, όταν χαζεύει. Κόβει συνάψεις απ’ εδώ και φτιάχνει συνάψεις από κει, οπλισμένο θαρρείς με εκατομμύρια μικροσκοπικά βελονάκια που ρίχνουν καινούργιες θηλιές στη μια μεριά, και ξηλώνουν παλιές σε κάποια άλλη. Ένας τεράστιος αργαλειός τελικά, που θαρρείς στα διαλείμματα υφαίνει και ξαναυφαίνει ένα πολύχρωμο χαλί, το χαλί με το χάρτη των αναμνήσεων.

Γιατί αυτό ακριβώς κάνει το χάζεμα. Με το άδειασμα του μυαλού από τις σκέψεις, αλλάζει δουλειά και πιάνει και σκαλίζει παλιά συρτάρια και κουτιά, ράφια και σκονισμένες γωνιές, και κουκίδα κουκίδα ανασυνθέτει το παζλ της ζωής μας, που σαν φύλακας πιστός μάς τήν κρατάει φυλαγμένη και ασφαλή, που σαν καλός υπηρέτης τσακίζεται να μας τη φέρει μπροστά στην πρώτη μας ζήτηση. Κι αν δεν έχουμε το χρόνο να χαζέψουμε και να αναλογιστούμε μέσα από σποραδικές εικόνες και αναμνήσεις το παρελθόν μας, πώς θα σχεδιάσουμε το μέλλον μας;

Χαζεύετε λοιπόν ελεύθερα. Χαζεύετε και μην ενοχοποιείστε!


Υ.Γ. Σήμερα ανήμερα της επετείου του Πολυτεχνείου δεν θα ανεβάσω κείμενο επετιακό, διότι οι επέτειοι αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, ζωντανές ομολογίες ότι αυτό που τιμούν άπαξ του έτους, το αγνοούν τον υπόλοιπο χρόνο. Αν κάτι έδωσε το Πολυτεχνείο αυτό θα έπρεπε ήδη, μετά τόσα χρόνια, να έχει περάσει στα κύτταρα της κοινωνίας. Αν δεν το κατάφερε, ας μη το ζαλίζουμε άλλο.

Η Προσληψη της Οικολογίας

Πρόσφατα, ξεκίνησα μια σειρά αναρτήσεων θέτοντας υπό διαπραγμάτευση το όλο concept της Ανάπτυξης, κατόπιν έδειξα κάποιους δείκτες που προσμετρούν την ανθρώπινη ανάπτυξη με κάποια άλλα μέτρα και σταθμά, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στους δείκτες του ΟΟΣΑ, μετά διερωτήθηκα για το περιβαλλοντολογικό κόστος της απροϋπόθετης ανάπτυξης, στη συνέχεια αναφέρθηκα στο αυτοκίνητο, σαν ένα κατ’ εξοχήν ρυπογόνο και έντονα ιδεολογικοποιημένο παράγοντα, έπειτα συγκέντρωσα και παρέθεσα αρκετά στοιχεία στην προσπάθειά μου να πείσω τους διαφωνούντες για τις ανθρωπογενείς αιτίες των κλιματολογικών μεταβολών, και σήμερα θα ήθελα να καταλήξω με ένα κείμενο για τον διαστρεβλωμένο τρόπο με τον οποίο προβάλλεται και προσλαμβάνεται η οικολογία από την κοινή γνώμη.

Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι η οικολογία και το περιβάλλον προβάλλονται και νοούνται έξω από την πολιτική. Η εντύπωση που δημιουργείται είναι, ότι η ενασχόληση με το περιβάλλον είναι μια απολιτική δραστηριότητα η οποία μπορεί να χωρέσει και να διακοσμήσει σαν μια καινούργια, μοντέρνα, έως και life-style γαρνιτούρα τις αποσκευές οποιουδήποτε κομματικού σχηματισμού. Η αποσύνδεση της οικολογίας από πολιτικές επιλογές είναι από τους κύριους παράγοντες που δύσκολα η παρούσα δυσμενής κατάσταση θα μπορέσει να αναχαιτιστεί. Και πολιτικές επιλογές εννοούμε μια επανεξέταση του πλαισίου και των όρων της Ανάπτυξης, επανεξέταση, η οποία δεν θα μπορεί να ευοδώσει αν δεν θιγούν βασικοί πολιτικοί, παραγωγικοί και καταναλωτικοί προσανατολισμοί, αν δε θιγούν συμφέροντα, αν δε θιγούν εδραιωμένες νοοτροπίες και πρακτικές, αν δεν επανεξεταστεί το μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης.

Το ότι η ενασχόληση με την οικολογία θεωρείται εν γένει μια απολιτική δραστηριότητα, επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι μέσα στους κόλπους της μπορούν και ευδοκιμούν και κάθε είδους μυστικιστές, γκουρού και οπαδοί του New Age. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, η οικολογία παρουσιάζεται συνυφασμένη επίσης με μια συγκεκριμένη καταναλωτική πρακτική που αποτυπώνεται σε βιολογικά είδη διατροφής, οργανικά καλλυντικά, είδη ρουχισμού κ.λ.π., όπως και εντρύφηση σε ανατολικές ή New Age «θεραπευτικές» τεχνικές σαν την Αγιουρβέδα, Ρέικι, κρύσταλλοθεραπεία και άλλα παραπλήσια.

Η απολιτικοποίηση της Οικολογίας έχει σαν συνέπεια την υποβάθμισή της στην κοινή γνώμη, σε μια παράπλευρη και ολίγον ελιτίστικη δραστηριότητα εύπορων ομάδων, βαρεμένων νεαρών και βαριεστημένων νοικοκυρών. Ειδικά σε ημιορεινές περιοχές πολλοί είναι αυτοί που είναι έτοιμοι να εξαπολύσουν μύδρους εναντίον των απερίσκεπτων οικολόγων για την αύξηση του πληθυσμού των λύκων, των φιδιών και άλλων σχετικών καταστροφών. Όπως επίσης και στις σατιρικές εκπομπές αποτελούν μόνιμο στόχο διακωμόδησης. Είναι προφανές ότι οι ενασχολούμενοι με το μέλλον του πλανήτη, και κατ’ επέκτασιν του δικού μας και των παιδιών μας, δεν βρίσκονται ψηλά στη λίστα της εκτίμησης. Πράγμα, που αντανακλά και τον συνεπαγόμενο κοινωνικό εφησυχασμό.

Μια δεύτερη παρατήρηση είναι ότι το κλιματικό πρόβλημα, περίπλοκο ήδη από μόνο του, παρουσιάζεται μέσα από αφιλτράριστες, αποσπασματικές και πολλές φορές αντιφατικές ανακοινώσεις, τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από τους πολιτικούς, ώστε εύλογα δημιουργείται δυσπιστία στους πολίτες για την σοβαρότητα των ερευνητών, των δημοσιευμάτων και εν τέλει της κατάστασης.

Η επιλογή της θεματολογίας, η οποία κυμαίνεται ανάμεσα στα χαριτωμένα panda και τη διάσωση κάποιων πτηνών εξωτικών προδιαγραφών, δρα προς την κατεύθυνση υποτίμησης και απόκρυψης του αληθινού προβλήματος και των γενεσιουργών αιτιών του. Και πάλι η οικολογία παρουσιάζεται σαν μια γραφική και χαριτωμένη παρένθεση.

Έβλεπα τις προάλλες τον τρόπο που είχε επιλέξει κάποιο Υπουργείο, αν δεν απατώμαι, συνεργαζόμενο με την ΑΤΤΙΚΟ μετρό, να περάσει οικολογικά μηνύματα στον ευρύ πληθυσμό. Συγκεκριμένα, οι παιδικές ζωγραφιές που είχαν καλύψει τους συρμούς σε όλο τους το μήκος και τα γλυκερά συνθήματα του τύπου «αγαπώ τον πλανήτη», αντανακλούσαν την ίδια παιγνιώδη διάθεση και φανέρωναν την υποβίβαση του όλου ζητήματος στο επίπεδο της αντιληπτικής ικανότητας των παιδιών νηπιαγωγείου. Πουθενά, βέβαια λόγος για τη σύνδεση της ρύπανσης και με την υπερβάλλουσα καταναλωτική συμπεριφορά αυτών στους οποίους απευθυνόταν, οι οποίοι με πέντε-έξι ζωγραφιές μόνο να σηκώνουν το βάρος των υποχρεώσεών τους προς τον πλανήτη, θα μπορούσαν να συνεχίζουν να κυκλοφορούν ανάλαφροι με τα θηριώδη τζιπ, να αφήνουν το A/C να δουλεύει χωρίς ρεπό και το νερό να τρέχει ανενόχλητο στα τζακούζι, το γκαζόν και τις πισίνες.

Από την άλλη μεριά και ακριβώς στο ίδιο μήκος παραμόρφωσης, αλλά από το άλλο άκρο του φάσματος, η οικολογία ταυτίζεται με τον ακτιβισμό, το περιπετειώδες, το αντικομφορμιστικό, όπως αυτό απεικονίζεται, για παράδειγμα, στα ρεπορτάζ τα σχετικά με την Greenpeace. Ειναι κιαυτό σύμφυτο με το γενικότερο image της εποχής που λατρεύει την αδρεναλίνη, τα extreme sports, τα camel trophy και τους καουμπόηδες με τα Μarlboro.

Αλλάζει το Κλίμα; 2/2

Συνέχεια

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ: Ότι η Αύξηση της Θερμοκρασίες Οφείλεται σε Φυσικούς Παράγοντες.
Ποιοι είναι αυτοί;
Η ηλιακή ακτινοβολία, η οποία θεωρείται ότι έχει αυξηθεί
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα,
Τα μικροσωματίδια (aerosols),

Η συμβολή καθ’ ενός απ’ αυτούς τους παράγοντες στην αύξηση της θερμοκρασίας, καθώς και των αερίων θερμοκηπίου, παρουσιάζεται στο παρακάτω γράφημα. Η καφέ μπάρα στο δεξί άκρο δείχνει το καθαρό συνολικό αποτέλεσμα, που είναι θετικό.

Φυσικά φαινόμενα, όπως μεγάλες εκρήξεις ηφαιστείων έχουν σαν αποτέλεσμα να προσθέτουν στην ατμόσφαιρα μικροσωματίδια (αεροζόλς), τα οποία τείνουν να αντανακλούν το ηλιακό φως εκτός της ατμόσφαιρας, και επομένως να μειώνουν την θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. Η παρατηρούμενη έξαρση στην ηλιακή δραστηριότητα προσθέτει ενέργεια στην τροπόσφαιρα, (προτελευταία μπάρα) αλλά αυτή είναι πολύ μικρή συγκρινόμενη με την επίδραση των αερίων θερμοκηπίου, (πρώτη και δεύτερη μπάρα).

Το παρακάτω γράφημα, όπου βλέπουμε μια προσομοίωση της θερμοκρασιακής μεταβολής ανά ήπειρο, νομίζω ότι είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά. Η μαύρη γραμμή δείχνει τις πειραματικές μετρήσεις, η μπλε ζώνη το αποτέλεσμα της προσομείωσης χωρίς να ληφθούν υπ’ όψιν τα αέρια θερμοκηπίου, ενώ η ροζ ζώνη, όταν ληφθούν ταυτόχρονα και οι φυσικοί και οι ανθρωπογενείς παράγοντες.

Πώς απαντούμε όμως στους ισχυρισμούς των παλαιοκλιματολόγων ότι αυτή εδώ είναι μια από τις συνήθεις κυκλικές μεταβολές του κλίματος, που τώρα τυχαίνει να είναι στη θερμή του περίοδο; Δείτε το παρακάτω γράφημα.

ΕPICA είναι ονομασία ευρωπαϊκού προγράμματος και VOSTOK ερευνητικός σταθμός στην Ανταρκτική για τη μελέτη του πάγου σε μεγάλο βάθος, απ’ όπου και τα αποτελέσματα.
Το διάγραμμα αυτό παρουσιάζει τις μεταβολές της θερμοκρασίας ανάμεσα σε δυο εποχές παγετώνων και συνήθως έφταναν στους 4 – 7 C. Σήμερα, και εννοούμε τα τελευταία δέκα με δεκαπέντε χιλιάδες χρόνια, μπορεί να βρισκόμαστε σε ένα τέτοιο κύκλο θέρμανσης, αλλά αυτό δεν λέει και τίποτε σημαντικό για την κατάσταση των τελευταίων δεκαετιών, όπου αυτό που ξενίζει είναι ο μεγάλος ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας. Στους κύκλους των παγετώνων μια τέτοια μεταβολή, με αυτή που παρατηρείται σήμερα, θα συνέβαινε σε χρονικό διάστημα ας πούμε 5000 χρόνων.

ΤΡΙΤΟΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ: H Αύξηση του CO2 δεν ευθύνεται για την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας.
Από το μέσον του 1700, δηλαδή από την απαρχή της βιομηχανικής επανάστασης και εντεύθεν, το διοξείδιο του άνθρακα έχει αυξηθεί κατά 31%, ενώ του μεθανίου κατά 149%. Κατά τα ¾, η αύξηση αυτή του διοξειδίου του άνθρακα οφείλεται στην καύση υδρογονανθράκων και μόνο το ¼ στην αλλαγή χρήση της γης και την αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου κυρίως. Ενώ η αύξηση του μεθανίου, οφείλεται κυρίως στο λιώσιμο του μόνιμου στρώματος πάγου στον πυθμένα των ωκεανών. Το όζον επίσης έχει αυξηθεί την τελευταία 25ετία κατά 38% στην τροπόσφαιρα.
Επίσης, το CO2 που ευρίσκεται στην ατμόσφαιρα αποτελεί μόνο το μισό της ποσότητας τελικά που εκλύεται. Το άλλο μισό απορροφάται από τα δέντρα και τα φυτά.
Το παρακάτω γράφημα δείχνει καθαρά την αύξηση των τελευταίων χρόνων.

Ο πιο σοβαρός όμως δείκτης ότι το CO2 στην ατμόσφαιρα προέρχεται από καύση υδρογονανθράκων, είναι η αναλογία των ισοτόπων άνθρακα που έχει αλλάξει και η οποία αποδίδεται σε αυτή ακριβώς τη δραστηριότητα. Για παράδειγμα τα στερεά καύσιμα επειδή είναι πολύ παλαιά δεν περιέχουν πια C-14, πράγμα που σημαίνει ότι αν η παρατηρούμενη αύξηση της ποσότητας του CO2 στην ατμόσφαιρα προερχόταν από αυτά, τότε θα έπρεπε η αναλογία του C-14/C-12 να μειώνεται. Πράγματι ανάμεσα στο 1850 και 1954 έχει παρατηρηθεί μείωση κατά 2%. Από κει και μετά οι επίγειες πυρηνικές δοκιμές αύξησαν πάλι τα επίπεδα του ισοτόπου αυτού στην ατμόσφαιρα, οπότε τα στοιχεία δεν είναι πλέον αξιόπιστα.
Από την άλλη μεριά έχει επίσης ελαττωθεί και η αναλογία οξυγόνου/αζώτου, λόγω της καύσης του οξυγόνου.
Το CΟ2 που εκλύεται στην ατμόσφαιρα από ανθρωπογενείς παράγοντες είναι όντως μικρότερο σε ποσοστό από αυτό που εκλύεται από φυσικές αιτίες. Με το να παραμένει όμως για αιώνες σε σταθερά επίπεδα στην ατμόσφαιρα, σημαίνει ότι υπήρχε μια ισορροπία ανάμεσα στους παράγοντας που το εκλύουν (φυτά, ζώα, φυτοπλαγκτόν) και στους παράγοντες που το απορροφούν, (κυρίως ωκεανοί). Η συνεχιζόμενη αύξηση στον αιώνα μας δείχνει ότι η ισορροπία αυτή έχει διαταραχτεί. Μάλιστα, από το 1990 που η ανθρωπογενής εκπομπή ήταν στους 23.5 Gigatonnes, σήμερα έχει αυξηθεί στους 26.4 Gigatonnes.

Σε σχέση με τα υπόλοιπα αέρια που είναι υπεύθυνα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οι υδρατμοί σε ποσοστό 50%, τα σύννεφα σε ποσοστό 25% και το μεθάνιο σε κατά πολύ μικρότερο, το CO2, με ποσοστό υπευθυνότητας 20% είναι αρκετά πιο επίφοβο για το λόγο ότι πριν απομακρυνθεί, παραμένει αρκετό καιρό στην ατμόσφαιρα. Οι υδρατμοί ως γνωστόν απομακρύνονται με την βροχή και επί πλέον δεν υπάρχει όριο στο πόσο νερό μπορεί να απορροφήσει η γη, ενώ για τα CO2 και τα άλλα αέρια σαφώς και υπάρχει ένα ανώτατο όριο απορρόφησής τους (διαλυτότητα) από τους ωκεανούς. Το μεθάνιο, με τη σειρά του, που απορροφά ισχυρότερα στο υπέρυθρο και παραμένει για μεγαλύτερο χρόνο στην ατμόσφαιρα, περίπου 10 χρόνια, απαντάται ευτυχώς σε μικρότερες συγκεντρώσεις και έτσι η επίδρασή του είναι συγκριτικά μικρότερη σε σχέση με το CO2.

Με την αλλαγή του κλίματος φυσικά δεν τελειώνουμε εδώ, καθ' ότι παραμένει το πρόβλημα τού τι κάνουμε εμείς, και τού τι μετρα παίρνονται σε επίπεδο Κυβερνήσεων. Επίσης, ποιοί είναι οι στόχοι για τη μείωση των ρύπων, πόσο εφικτοί είναι, ποιά είναι η πράσινη τεχνολογία, και πόσο οι πράσινες επενδύσεις είναι σε θέση να αντιστρέψουν το πρόβλημα. Και πολλά άλλα, στα οποία κατά καιρούς θα επανέρχομαι....

Αλλάζει το Κλίμα; 1/2

Η πιστοποιημένη, ή η κατ’ άλλους, διαφαινόμενη κλιματική αλλαγή είναι μια σοβαρή υπόθεση για ν’ αφεθεί στην τύχη της και στα κατά τόπους πανεπιστημιακά τμήματα. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε η μόνη αρμόδια ν’ αποφανθεί Διακυβερνητική Επιτροπή, (IPCC), η οποία απαρτίζεται από περίπου 4000 επιστήμονες, που αντιπροσωπεύουν 150 χώρες. Συστάθηκε το 1988 από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και τα Ηνωμένα Έθνη με σκοπό να συγκεντρώσει και να μελετήσει τα σχετικά επιστημονικά άρθρα που δημοσιεύονται στη διεθνή βιβλιογραφία, και ν’ αποφανθεί για την αναγκαιότητα λήψης μέτρων προστασίας. Έχει εκδώσει μέχρι σήμερα 4 εκτενέστατα πορίσματα, το τελευταίο τον Μάιο του 2007, (AR4), στη σύνταξη των οποίων έχουν αναμειχθεί τουλάχιστον 2000 επιστήμονες, όχι όλοι εξ αυτών, όπως είναι φυσικό, ομονοούντες,. Αν διαβάσετε όμως αποσπάσματα των εκθέσεων αυτών, θα εκπλαγείτε από τις προσεχτικές και σχολαστικές διατυπώσεις των συγγραφέων σχετικά με το βαθμό επίπτωσης στο κλίμα του κάθε παράγοντα που υπεισέρχεται. Οι διαβαθμίσεις δε, της εμπλοκής καθ’ ενός εξ αυτών αρχίζουν από το πολύ πιθανό, έως το ελάχιστο πιθανό, παραθέτοντας ταυτόχρονα και τα περιθώρια σφάλματος των εκτιμήσεων.

Η επιτροπή στην τελευταία της έκθεση εκφράζει ομόφωνα την άποψη ότι
1. Η υπερθέρμανση είναι αναμφίβολη

2. Η μεγαλύτερη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας από το δεύτερο μισό του αιώνα και εντεύθεν κατά πολύ μεγάλη πιθανότητα, (90%), οφείλεται σε ανθρωπογενείς παράγοντες, όπως αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου, (υδρατμοί, CO2, CH4, όζον και οξείδια του Αζώτου), που προκύπτουν από την καύση φυσικών καυσίμων και την αποψίλωση των δασών.

3. Η θέρμανση και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα συνεχιστούν για αιώνες, εξ αιτίας της κλίμακας χρόνου που συνδέεται με τις κλιματολογικές διεργασίες, και τις θετικές αναδράσεις, ακόμα και αν τα υπεύθυνα αέρια σταθεροποιηθούν στα σημερινά επίπεδα.

4. Η πιθανότητα η θέρμανση να οφείλεται σε άλλους φυσικούς παράγοντες εκτιμάται σε μικρότερη από 5%.

5. Η παγκόσμια θερμοκρασία θα ανέλθει ανάμεσα στους 1.1 και 6.4 C κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα.

6. Η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει με πιθανότητα 66% κατά 18 έως 29 εκατοστά.

Για να προλάβουν δε, την έκφραση αμφιβολιών και τον σκεπτικισμό πολλών από τους εκτός, για το κατά πόσον δηλαδή, το πόρισμα της ΙPCC εκφράζει όντως το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας, οι Oreskes et al, συγκέντρωσαν τα συμπεράσματα 928 επιστημονικών άρθρων που δημοσιεύτηκαν σε έγκυρα περιοδικά την δεκαετία ανάμεσα στα 1993 και 2003, τα ανέλυσαν και αφού κατέληξαν, δημοσίευσαν το τελικό τους πόρισμα το 2004 στο περιοδικό Science, vol 306, p 1686. Από αυτά, το 75% είτε ρητά είτε άρρητα βρέθηκε να αποδέχεται τους ανθρωπογενείς παράγοντες, ενώ το 25% απέφυγε να πάρει οποιαδήποτε θέση, χωρίς όμως να διαφωνεί ανοιχτά.

ΟΙ ΔΙΑΦΩΝΟΥΝΤΕΣ
Ενώ από παντού φτάνουν μηνύματα για την αλλαγή του κλίματος και την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας, εν τούτοις υπάρχει μερίδα ιδιαίτερα ενεργών επιστημόνων οι οποίοι με το να αρνούνται σθεναρά τα παραπάνω, διοργανώνουν αντι-συνέδρια ομοϊδεατών και κυκλοφορούν εκκλήσεις για συλλογή υπογραφών, ώστε να σταματήσει η διεθνής «απάτη περί της κλιματικής αλλαγής», όπως εκτιμούν ότι είναι το όλο θέμα.

Σκεπτικισμό επίσης εκφράζουν, όπως είναι φυσικό, και αυτοί οι οποίοι πρόκειται να θιχτούν άμεσα από τη λήψη μέτρων, όπως:
1. Οι μεγάλες επιχειρήσεις που θα κληθούν να καταβάλουν μεγάλα κόστη και να αλλάξουν την παραγωγική υποδομή τους ώστε να γίνει περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον.

2. Οι μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες δεν θα ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένες με το κράτος να μπλέκεται στα πόδια τους.

3. Κάποιοι πολιτικοί οι οποίοι δεν θα ήθελαν να βρεθούν στη θέση να επιβάλλουν πρόσθετους φόρους ή να παρεμποδιστεί το παρόν αναπτυξιακό κλίμα της περιοχής που αντιπροσωπεύουν.

Επίσης, το Ινστιτούτο Fraser, (αρκετά νεο-φιλελεύθερο Καναδικό think tank) που κυκλοφόρησε επίσης ένα δικό του αντι-πόρισμα, η αμερικανική ένωση γεωλόγων στην πετρελαιτοβιομηχανία, το Ινστιτούτο Oregon για την επιστήμη και την Ιατρική (OISM), το Ινστιτούτο George C Marshall, κ.α. Για κάθε ένα από αυτά, για τον προσανατολισμό και τις επιδιώξεις του, μπορείτε να βρείτε στοιχεία στο διαδίκτυο.

Η διαφωνία τους επικεντρώνεται κυρίως στους παρακάτω άξονες:
1. ότι δεν υπάρχει αύξηση της θερμοκρασίας αυτή καθ’ αυτήν,

2. ότι υπάρχει μεν διαπιστωμένη αύξηση, αλλά αυτή εντάσσεται είτε στις φυσιολογικές κυκλικές εναλλαγές του κλίματος, είτε σε μη κυκλικούς και μη ανθρωπογενείς παράγοντες, (natural forcing).

3. ότι υπάρχει μεν αύξηση της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε CO2, (όπως μετρήθηκε σε βάθος 800,000 χρόνων στην Ανταρκτική, από 280 μέρη στο εκατομμύριο (ppm), πριν το 1750, σε 368 ppm, δηλαδή, κατά 31% ανάμεσα στο 1750 και 2000), αλλά αυτό δεν είναι υποχρεωτικό να οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες.

Χωρίς να θέλω να εξυπονοήσω ότι όσοι επιστήμονες εκφράζουν αντιρρήσεις αποτελούν και μίσθαρνα όργανα διεφθαρμένων εταιριών, χωρίς φυσικά να το αποκλείω και εντελώς, εν τούτοις βρίσκουν ευήκοα ώτα και επί πλέον δυνατότητες χρηματοδότησης.

ΠΡΩΤΟΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ: Ότι δεν Υπάρχει Αύξηση της Θερμοκρασίας του Πλανήτη
Για να δούμε όμως κατά πόσον στέκει ο, πρώτος ισχυρισμός ότι, δηλαδή, δεν υπάρχει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, τουναντίον μάλιστα ο πλανήτης φαίνεται να κρυώνει (!) κι από πάνω.
Ο ισχυρισμός αυτός στηρίχτηκε κυρίως σε μια λανθασμένη μετατροπή δορυφορικών μετρήσεων της ακτινοβολίας της τροπόσφαιρας σε θερμοκρασία, καθ’ ότι η μετατροπή αυτή δεν γίνεται αυτόματα αλλά εξαρτάται από τη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται. .

[http://en.wikipedia.org/wiki/Satellite_temperature_measurements].

Τα αποτελέσματα που προέκυπταν ήταν σε αντίθεση με τα αυτά που είχαν καταγραφεί από τις επίγειες μετρήσεις, οι οποίες έδειχναν αύξηση +0.07 °C/δεκαετία κατά τον προηγούμενο αιώνα και +0.17 °C/δεκαετία από το 1979 και μετά. Παρ’ όλα αυτά και τα δορυφορικά έδειξαν την ίδια αυξητική τάση, (+0.15 °C/δεκαετία έως +0.19 °C/δεκαετία), όταν έγινε κατανοητό ότι από τις μετρήσεις αυτές έπρεπε να αφαιρεθεί το ποσόν της ακτινοβολίας που συλλέγεται από την στρατόσφαιρα, η οποία ως γνωστόν κρυώνει, εξ αιτίας της τρύπας του όζοντος.

Στο επόμενο γράφημα συγκρίνονται οι αλλαγές θερμοκρασίας όπως προκύπτουν από δορυφορικά δεδομένα, Remote Sensing (RSS), επίγειες μετρήσεις και δορυφορικές μετρήσεις του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα (UAH), από το 1975ω και εντεύθεν.

Αλλες μετρήσεις, όπου επίσης αποτυπώνεται η αύξηση της θερμοκρασίας από το 1860 έως σήμερα, παρουσιάζονται στην επόμενη εικόνα.

Στο πόρισμα του Μαΐου 2007 της IPCC αναφέρεται ότι στην τελευταία εκατονταετία, μέχρι το 2005, η παγκόσμια επιφανειακή θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 0.74±0.18ο C, ότι οφείλεται στην αυξημένη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου, και ότι είναι ανεξάρτητη από την επίδραση των πόλεων, που εν γένει είναι θερμότερες, καθ’ ότι αυξήσεις καταγράφονται τόσο στην ξηρά, όσο και στην επιφάνεια των ωκεανών.

Σ’ ένα χρονικό διάστημα 1000 ετών, η μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα παρατηρήθηκε στο Βόρειο Ημισφαίριο. Σε κάποιες όμως περιοχές του Νοτίου Ημισφαιρίου και σε τμήματα της Ανταρκτικής δεν έχει παρατηρηθεί αύξηση της θερμοκρασίας.

Συνεχίζεται....

Υ.Γ. Στο δεύτερο μέρος, θα ασχοληθούμε με τον Δεύτερο και Τρίτο Ισχυρισμό.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ: Τα τρία κακά της μοίρας της

Η Επιστήμη, με το άνοιγμα της σε νέες προκλήσεις, καλείται να αντιμετωπίσει διάφορα μεγάλα και πολύπλοκα ζητήματα για τα οποία, εν όσω προχωράει η ερευνητική προσπάθεια, δεν υπάρχουν τελεσίδικες απαντήσεις. Καλείται για παράδειγμα να μας απαντήσει αν το κλίμα αλλάζει ή όχι και πώς θα εξελιχθεί τις επόμενες δεκαετίες, αν τα νέα υλικά της νανοτεχνολογίας θα είναι τοξικά ή όχι, αν η υγεία των κατοίκων στις περιφέρειες των πυρηνικών αντιδραστήρων κινδυνεύει από τις χαμηλής ενέργειας μη-ιονίζουσες ακτινοβολίες, αν τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα συνιστούν κίνδυνο για τους καταναλωτές και το περιβάλλον, αν η χαμηλής συχνότητας ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα ή τους υποσταθμούς της ΔΕΗ είναι επικίνδυνη κ.α. που δεν μου έρχονται προς το παρόν στο νου.

Αναφέρθηκα σ’ αυτά τα μεγάλα προβλήματα τα οποία έχουν άμεση επίπτωση στην υγεία των κατοίκων και του περιβάλλοντος, αν και υπάρχουν και άλλα, η μη επίλυση των οποίων, όπως η εύρεση του μποζονίου Higgs για παράδειγμα, δεν έχουν τέτοιου βαθμού επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο.

Η απουσία (ακόμα) καταληκτικών απαντήσεων αφήνει την πόρτα της επιστήμης ανοιχτή σε δυο κατηγορίες σφετεριστών:

1. Στο ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΟ, που αυτό μπορεί να είναι ο ίδιος ο θεός (αμφισβήτηση της θεωρίας του Δαρβίνου με το Intelligence Design), ή επινοημένες φανταστικές δυνάμεις, όπως βιταλιστική ενέργεια, ενεργειακά πεδία κ.λ.π. που αμφισβητούν τη υλική βάση της σκέψης και της ζωής.

Από το μεταφυσικό έχουν ήδη επιμολυνθεί :
Η Κβαντική Φυσική με τις κάθε είδους τηλεμεταφορές, τηλεπάθειες, κ.λ.π.,
Η Νευροεπιστήμη, πάνω στο θέμα της Συνείδησης κυρίως και της σκέψης,
Η Εξελικτική Βιολογία, με την καταδίκη του Δαρβίνου,
Η Ιατρική, με την ομοιοπαθητική, το spiritual healing, βελονισμό κ.α.

2. Στις διάφορες ΟΜΑΔΕΣ ΠΙΕΣΗΣ (lobby), που εκμεταλλευόμενες τα κενά, προσπαθούν να περάσουν πολιτικές ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Τέτοιες ισχυρές ομάδες βρίσκονται πίσω από τα προβλήματα που ανέφερα πιο πάνω, (Κλίμα, Νανοτεχνολογία, ΓΤΤ, Πυρηνικά σαν πράσινη Ενέργεια, Κάπνισμα) όπως όλοι γνωρίζουμε. Τα όπλα που έχουν στη διάθεσή τους είναι α) η διασπορά αμφιβολιών για κατοχυρωμένα από το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, συμπεράσματα, και β) η χρηματοδοτούμενη από τα lobby και συνεπώς κατευθυνόμενη, έρευνα σε συμπεράσματα που να τους ευνοούν, (Exxon στο κλίμα, Philip Morris για τη αποσύνδεση καρκίνου και καπνίσματος).

Η εισβολή του υπερφυσικού και ανορθολογικού στις επιστήμες ανήκει στην κατηγορία της Ψευδοεπιστήμης, η οποία παρεμπιπτόντως έχει ήδη χτυπήσει και έχει καταφέρει να μπει σε ορισμένα, κατά τα άλλα ονομαζόμενα, πανεπιστημιακά ιδρύματα της Αγγλίας και της Αμερικής. Από την άλλη μεριά όμως οι επιστήμες σήμερα βάλλονται και από μια άλλη πληγή, την επονομαζόμενη Κακή Επιστήμη.

Ποιες είναι οι διαφορές Επιστήμης, Ψευδοεπιστήμης και Κακής Επιστήμης;
Η Κακή Επιστήμη, αναφέρεται στη διαστρέβλωση φαινομένων και προβλημάτων τα οποία έχουν κατά κανόνα λυθεί, κυρίως από άγνοια, αλλά και επειδή με τη μορφή αυτή μπορούν καλύτερα να πουληθούν στο ευρύ κοινό από τα ΜΜΕ και ανεύθυνους εκλαϊκευτές.

Η Ψευδοεπιστήμη, από την άλλη μεριά γνωρίζει τα επιστημονικά επιτεύγματα, τα οποία όμως αρνείται και προσφέρει δικές της αυθαίρετες, κυρίως μεταφυσικές, εξηγήσεις.

Επιστήμη, πάνω απ’ όλα σημαίνει μέθοδος η οποία αναπτύσσεται σε στενή αλληλουχία μεταξύ πειράματος και θεωρίας. (Οι Έννοιες αναπτύσσονται στις αντίστοιχες αναρτήσεις).

Παρατηρείται μια συνεχώς κλιμακούμενη δυσπιστία των κοινωνιών στη φερεγγυότητα και την αλήθεια των επιστημονικών αποτελεσμάτων, η οποία τροφοδοτείται όχι μόνο από την ψευδοεπιστήμη και την κακή επιστήμη, αλλά και από τη συμπεριφορά των Κυβερνήσεων που έχουν δείξει ότι μπορεί να είναι επιρρεπείς στις ισχυρές ομάδες πίεσης, φτάνοντας μέχρι και στην απόκρυψη στοιχείων. Μετά το Chernobyl, το Bhopal, και παλιότερα τις επιπτώσεις του DDT, τις επίγειες πυρηνικές δοκιμές, κ.α., οι κοινωνίες είναι αρκετά δύσπιστες σχετικά με τις επίσημες διαβεβαιώσεις των Κυβερνήσεων για την ασφάλεια των χειρισμών τους, όπως για τους βομβαρδισμούς με απεμπλουτισμένο ουράνιο, για τις επιπτώσεις του Chernobyl στη δημόσια υγεία, ή για την ασφάλεια των φαρμάκων που παίρνουν άδεια κυκλοφορίας, μη έχοντας περάσει από όλα τα στάδια δοκιμών.

Από την άλλη μεριά, η διαμεσολάβηση των επιστημονικών αποτελεσμάτων από τα Media εντείνει την δυσπιστία και την αμφιβολία. Η επιστήμη φτάνει στο κοινό μέσα από τρία κανάλια. Είτε μέσα από εκκεντρικές ιστορίες, είτε μέσα από τρομαχτικά σενάρια, σχετικά με ζοφερά μέλλοντα, είτε μέσα από πολύ πρωτοποριακές ανακαλύψεις, που ενώ ακόμα βρίσκονται στα σπάργανα, παρουσιάζονται προς τα έξω σαν να είναι κιόλας έτοιμες να βγουν στην αγορά. Έτσι τη μια μέρα παρουσιάζεται, για παράδειγμα, στους αναγνώστες/τηλεθεατές ότι το κόκκινο κρασί κάνει καλό, την άλλη όχι, τη μια μέρα ότι η βιταμίνη C είναι καλή για τον καρκίνο και την άλλη ότι είναι κακή.

Η Πολιτική της Αφόδευσης

Όλο αυτό τον καιρό αισθανόμουν ένα βάρος να με πλακώνει, βάρος από ένα ανεξόφλητο χρέος, από μια τριλογία που ενώ είχε προ πολλού αναγγελθεί και είχε ανακινήσει ποικίλες προσδοκίες, εν τούτοις αδυνατούσε να ολοκληρωθεί, αφήνοντας το μπάνιο μισό, τη ντουζιέρα να στάζει νυσταλέα, και τον μπιντέ να ψάχνει απεγνωσμένα ν’ ανοίξει διάλογο με το ταίρι του, τη χέστρα, που όμως αργούσε να εμφανιστεί και να ολοκληρώσει το νόημα και τον σκοπό του ιδιαίτερου αυτού δωματίου.

Ώσπου αυτό, συνέβη ακριβώς σήμερα, όταν ψάχνοντας ένα τρόπο να εκφράσω τη δυσφορία μου για το ξεχείλισμα των ημεδαπών και αλλοδαπών οχετών (Βατοπέδι και οικονομική κρίση), έπεσα στην ενδιαφέρουσα εργασία της κυρίας Rose George, The Big Necessity, μια εμπνευσμένη ελεγεία για τους ήρωες της τουαλέτας, για τους πολυπληθείς και στερημένους ανώνυμους ήρωες των σλαμς, της αφρικανικής ενδοχώρας, της Ινδίας και των άλλων ομοειδών περιοχών.

Είναι επίσης μια εμβριθής ψυχολογική, βακτηριολογική και πολιτισμική μελέτη

για την κατά τόπους διαφοροποίηση της κουλτούρας της τουαλέτας και του κωλόχαρτου,

για τις τεχνολογικές καινοτομίες που εφαρμόστηκαν στο συγκεκριμένο αυτό μέσο αφόδευσης, από τους πάντα εφευρετικούς και πιθανόν δυσκοίλιους, Ιάπωνες,

για την ιστορική της εξέλιξη,

για την μαφία, Κινέζικη αν μη τι άλλο, που προσπάθησε να θέσει υπό τον έλεγχό της, στη δεκαετία του ’30, τη διάθεση του περιεχομένου των εκατομμυρίων δοχείων νυκτός των αμέριμνων κατοίκων της Σαγκάης,

για την πολιτικοποίηση των εντερικών λειτουργιών στη Νότια Αφρική, με τον διορισμό από το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο του πρώτου στην ιστορία Υπουργού Τουαλέτας,

για τη μεγαλύτερη φιλανθρωπική οργάνωση της Ινδίας, η οποία έχει αναλάβει την κατασκευή και οργάνωση δημοσίων αφοδευτηρίων, και η οποία απασχολεί γύρω στα 50,000 άτομα,

για τις ιπτάμενες τουαλέτες της Αφρικής, στην πραγματικότητα πλαστικές σακούλες γεμάτες ούρα και κόπρανα που πετιούνται όπου νάναι,

για τη συχνότητα της πράξης και τη στατιστική των αποτελεσμάτων της αφόδευσης ανά χώρα και κοινωνική τάξη και

για χίλια δυο άλλα ενδιαφέροντα θέματα.

Σύμφωνα με την κα George, η εμφάνιση της τουαλέτας σηματοδοτεί την εμφάνιση του πολιτισμού, ενώ η προσπάθεια των μικρών παιδιών να μάθουν να χρησιμοποιούν το γιο-γιο συνιστά μια πρώτη απόπειρα κοινωνικοποίησης.

Οι φτωχές συνθήκες υγιεινής θεωρούνται υπεύθυνες για μια στις 10 ασθένειες, ενώ η πρόσβαση και μόνο σε τουαλέτα είναι ικανή να επιμηκύνει το χρόνο ζωής έως και 20 έτη. Παρά ταύτα 2.6 δισεκατομμύρια ανθρώπων στερούνται αυτής της δυνατότητας. Και δεν είναι μόνο η φτώχεια, είναι και οι ταξικές διακρίσεις που την επιτείνουν. Για παράδειγμα εκατομμύρια γυναίκες παρίες στην Ινδία είναι επιφορτισμένες με το καθήκον να αδειάζουν τις τουαλέτες των ανωτέρων καστών και να μεταφέρουν το περιεχόμενο μέσα σε τεράστια καλάθια στο κεφάλι τους μέχρι τους χώρους απόθεσης. Φυσικά, ούτε λόγος για να πλυθούν μετά.

Ο τρόπος χρήσης της τουαλέτας σηματοδοτεί επίσης μεγάλες πολιτισμικές διαφορές. Φερ’ ειπείν άβυσσος χωρίζει τους λαούς που σκουπίζονται με χαρτί, από αυτούς που πλένονται με νερό, αυτούς που αφοδεύουν ιδιωτικά, από αυτούς που αφοδεύουν δημόσια, αυτούς που κάθονται στη λεκάνη, από αυτούς που κάθονται στα πόδια τους, κ.ο.κ. Οι Κινέζοι, με το να χρησιμοποιούν για αιώνες το περιεχόμενο των νυκτερινών τους δοχείων σαν λίπασμα, μπόρεσαν εύκολα στη σημερινή εποχή να περάσουν στη χρήση βιοαερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Το βιβλίο επίσης περιέχει πληθώρα χρήσιμων στατιστικών στοιχείων, όπως ότι το μέσο περιεχόμενο του παχέως εντέρου που εξέρχεται, ανέρχεται στα 250 περίπου γρ. και ότι κάθε αμερικανός χρησιμοποιεί κατά μέσο όρο 57 φύλλα χαρτιού τουαλέτας. Παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι άνδρες δεν καταφέρνουν (οι άχρηστοι) να σκουπιστούν καλά και αφήνουν ευμεγέθη ίχνη στα σώβρακά τους. Ένα γραμμάριο κοπράνων περιέχει 10 εκατομμύρια ιούς και 100 αυγά σκουληκιών, ενώ μπορεί να λιπάνει 270 τετραγωνικά μέτρα αγρού.

Κοντολογίς το βιβλίο της κας George είναι ευρηματικό, πληροφοριακό, πολιτικό, διασκεδαστικό και φυσικά δεν πρέπει να λείπει από τη βιβλιοθήκη καμιάς τουαλέτας!

Υ.Γ. Το Βιβλίο αυτό και την παρουσίασή του την ψάρεψα από το NewScientist, τευχος 1 Νοεμβρίου. Νομίζω, ότι τώρα ξελάφρωσα κι εγώ από το βάρος του χρέους.

Η Κουλτούρα του Αυτοκινήτου

Μιας και τα ενεργειακά αποθέματα αρχίζουν να στερεύουν, μιας και η ενέργεια μέ εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής είναι ακόμα ασύμφορη, και μιας και η αυτοκίνηση αποτελεί μια από τις πλέον ενεργοβόρες δραστηριότητες και από τις τελευταίες που θα ήμασταν διατεθειμένοι να εγκαταλείψουμε, (αλλά και που από κάποια στιγμή και μετά θα πρέπει ν' αναθεωρήσουμε), θα προσπαθήσω μέσα σε λίγες γραμμές να δω λιγάκι από πιο κοντά τις ρίζες αυτής της ιδιαίτερης εξάρτησης του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου από το αυτοκίνητο, η οποία κάθε άλλο παρά αθώα είναι. Μπορεί σήμερα το αυτοκίνητο σαν ιδέα να έχει αυτονομηθεί αρκετά από τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε, με το να υποδηλώνει κύρος, κοινωνική τάξη, επιτυχία, δύναμη, και με το να αποτελεί επέκταση ή και υποκατάσταση της προσωπικότητας, αλλά και της σεξουαλικότητας του οδηγού του, εν τούτοις όλα αυτά δεν συνέβησαν ήρεμα και ομαλά αλλά εκβιάστηκαν τόσο από τις αυτοκινητοβιομηχανίες, όσο και από τις κυβερνήσεις της Αμερικής με συγκεκριμένες δράσεις.

Φυσικά δεν συμπεριφέρονται όλες οι δυτικές κοινωνίες με τον ίδιο τρόπο. Η Ευρώπη για παράδειγμα δείχνει λιγότερη συναισθηματική εξάρτηση σε σύγκριση με την Αμερική, όπου το αυτοκίνητο απετέλεσε το πιο ισχυρό τεκμήριο του American Dream και την πλέον εύγλωττη απεικόνιση της ανθρώπινης ελευθερίας, αξία φετίχ της αμερικάνικης κοινωνίας, ερμηνευόμενης κυρίως, εντός των ιδιαίτερων πλαισίων της κοινωνίας αυτής, ως κινητικότητα, φυσική και κοινωνική.

Πέρα απ’ αυτό, συντήρηση και τροφή στην παραπάνω κουλτούρα έδωσε και η διαφορετική δομή των αμερικανικών και ευρωπαϊκών πόλεων. Οι πρώτες, δομημένες πάνω στο μοτίβο του διαχωρισμού του τόπου κατοικίας από το τόπο εργασίας, και δεδομένου του περισσότερου ελεύθερου χώρου απ’ ότι στην ήδη πυκνοκατοικημένη και ασφυκτιούσα ευρωπαϊκή ήπειρο, ανέπτυξαν το οικιστικό μοντέλο των προαστίων, διεσπαρμένων σε μεγάλη ακτίνα γύρω από το κέντρο της πόλης, που ουσιαστικά αποτελεί και τον τόπο εργασίας. Αν και το μοντέλο αυτό εκ κατασκευής δεν ευνοεί την αποτελεσματική λειτουργία των μαζικών μέσων μεταφοράς, εν τούτοις δεν ήταν αυτό από μόνο του που καλλιέργησε αυτή την ιδιότυπη κουλτούρα. Σε μεγάλο βαθμό, καλλιεργήθηκε επί τούτου από τις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες της Αμερικής, σε σύμπραξη με την Κυβέρνηση, μέσα από στοχευμένες και βίαιες δράσεις, που εν πολλοίς ξεπερνούσαν κατά πολύ την απλή ή έστω και επιθετική διαφήμιση.

Συγκεκριμένα, όλα άρχισαν ο 1936 με τη δημιουργία της National City Lines Company, μιας εταιρίας-βιτρίνα, που αντιπροσώπευε τη General Motors, τη Standard Oil, τα ελαστικά Firestone, και τα φορτηγά Mack και η οποία για τα επόμενα 15 χρόνια επιδόθηκε σε εξαγορές 100 ηλεκτροκίνητων δικτύων τραμ και τρόλεϊ σε 45 πόλεις σ’ ολόκληρη τη χώρα. Μέχρι το 1950 όλα αυτά είχαν διαλυθεί ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την ανεμπόδιστη είσοδο του ιδιωτικού αυτοκινήτου και του λεωφορείου, γεγονός που χαροποίησε ιδιαίτερα τη GM. Ένα από τα πρώτα θύματα ήταν και το δημόσιο σύστημα μεταφοράς του Los Angeles το οποίο κυριολεκτικά διαλύθηκε.

Την ίδια δε πάνω-κάτω εποχή παρατηρήθηκε και η έξαρση των προαστίων, στο πλαίσιο των νέων μέτρων του προέδρου Roosevelt για την τόνωση του κατασκευαστικού τομέα. Η αρμόδια ομοσπονδιακή Αρχή για το οικιστικό θέμα (Federal Housing Authority), υποβοηθούσε τις τράπεζες για τη χορήγηση δανείων με μικρή προκαταβολή και πολλές δόσεις, αλλά με την προϋπόθεση ότι οι δανειολήπτες θα έκτιζαν εκτός του εσωτερικού πυρήνα των πόλεων. Το ίδιο συνεχίστηκε και μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο, όπου το νοίκι άρχισε να γίνεται ασύμφορο σε σχέση με τη δόση ενός δανείου. Τα προάστια άρχισαν να ανθούν και μεγάλες και ταχείες λεωφόροι να διανοίγονται. Μέσα στη δεκαετία του 1950, σ’ ολόκληρη τη χώρα ανοίχτηκαν αυτοκινητόδρομοι μήκους περίπου 40,000 μιλίων, ενώ αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι το σχέδιο αυτό προτάθηκε και τελικά πραγματοποιήθηκε από τον πρόεδρο Eisenhower, από διευθυντικό στέλεχος της General Motors. Με τον ίδιο τρόπο όπως και προηγουμένως, όπου το οικιστικό σχέδιο του Roosevelt είχε βρει ένθερμο υποστηρικτή την Standard Oil.

Μέσα σ’ αυτή τη φρενίτιδα, οι σιδηρόδρομοι όπως ήταν προφανές ξεχάστηκαν και η λήθη συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Στη δεκαετία του ’80, η χρηματοδότηση των αυτοκινητοδρόμων διπλασιάστηκε, ενώ των σιδηροδρόμων ελαττώθηκε κατά 10%.Ενδεικτικά το 1994, η αναλογία στη χρηματοδότηση ήταν 1/20.

Στην Ευρώπη, αντιθετικά, οι πόλεις αναπτύχθηκαν γύρω από τον ιστορικό τους πυρήνα, μοντέλο που εφ’ όσον υπήρχε η θέληση είχε τις δυνατότητες να διευκολύνει την κατασκευή και λειτουργία των μαζικών μέσων μεταφοράς. Αλλά ο κύριος λόγος ήταν η διαφορετική και λιγότερο επιθετική πολιτική των ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών σε σχέση με τις αμερικανικές. Σήμερα, ολοένα και περισσότεροι θεωρούν τη χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου μέσα στις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης κάτι παραπάνω από ιεροσυλία.

Σε αρκετές περιπτώσεις πιστεύω ότι οι επιθυμίες μας διαμορφώνονται από κέντρα έξω από μας και για τους δικούς τους ιδιοτελείς σκοπούς. Με τα χρόνια οι επιθυμίες αυτές αποκόπτονται από την αφετηριακή τους βάση και γίνονται αναγκαιότητες, κάποιες φορές δε, αξεπέραστες. Με το σημερινό σημείωμα, θα ήθελα απλώς να υπενθυμίσω τις απαρχές της παντοδύναμης ιδεολογίας του ιδιωτικού αυτοκινήτου, ευελπιστώντας ότι η γνώση αυτή θα καταστήσει ευκολότερη την αποτοξίνωσή μας από δαύτο.

[1] http://www.monoculartimes.co.uk/architexts/carculture_1.shtml
[2] http://en.wikipedia.org/wiki/General_Motors_streetcar_conspiracy