Ασθενεί ή δεν ασθενεί η Γαλλία;

Η Γαλλία σ’ όλο αυτό το διάστημα της θύελλας που σαρώνει το Νότο παρέμεινε σχεδόν αλώβητη. Μπορεί να έχασε το τριπλό αστέρι, αλλά αυτό δεν φαίνεται να ενόχλησε ιδιαίτερα τις αγορές που συνεχίζουν να τη δανείζουν με προθυμία. 

Παράλληλα, η εκλογή Ολλάντ, επίσης δεν φάνηκε να έχει καμιά σοβαρή επίπτωση στη ψυχολογία των αγορών. Και τούτο διότι πέρα από την κορώνα της επιβολής του 70% στη φορολόγηση εισοδημάτων άνω του 1 εκ., (χωρίς στην πραγματικότητα να έχει τη δυνατότητα να επιφέρει σημαντικές δημοσιονομικές επιπτώσεις), δεν φάνηκε διατεθειμένος να επιβάλει κάποιο βέρο σοσιαλιστικό μέτρο που θα τάραζε το αρμονικό κλίμα ανάμεσα στους ισχυρούς της Ευρώπης. 

Αλλά η μουρμούρα, μουρμούρα. Παρά το γεγονός ότι ανήκει στα δεξιά περιθώρια της σοσιαλδημοκρατίας, εν τούτοις η λέξη αυτή ακόμα συνεχίζει να αναστατώνει. Πού ξέρεις τι μπορεί να σου βγει στο μέλλον, θα σκέφτεται η Μέρκελ και η παρέα της. Μπορεί το λανθάνον σοσιαλδημοκρατικό γονίδιο, κάποια στιγμή να αναζωογονηθεί και να σηκώσει κεφάλι. Και άντε μετά να μαζέψεις τους έξαλλους γείτονες του Νότου, που θα βρουν στο κατώφλι τους έναν ισχυρό συνήγορο.

O Economist στο τελευταίο του τεύχος, (17/11/2012,) αυτό με το εξώφυλλο μπαγκέτα-βόμβα σε περιτύλιγμα γαλλικής σημαίας, καταβάλει 14-σέλιδη προσπάθεια για να ανακατώσει τα νερά της γαλλικής οικονομίας και να διασπείρει την αμφιβολία σχετικά με την υγεία της. Δεν είναι δα και λίγο ένα τόσο μεγάλο περιοδικό, από τα θεωρούμενα σοβαρά, να κάτσει και ν’ ασχοληθεί μαζί σου σε τόση μεγάλη έκταση. Αυτό δεν είναι κουδούνισμα στ’ αυτιά των αγορών, αλλά ολόκληρη η καμπάνα της Φιλαδέλφειας. Ή η Γαλλία συντάσσεται με το δόγμα Βερολίνου, ή οι καμπάνες θα γίνουν δυο. 

Η πειθώ γεννιέται από την εγκυρότητα, και η εγκυρότητα γεννιέται από τα στοιχεία, τις καμπύλες και τα διαγράμματα. Και από τέτοια βρίσκει κανείς πολλά στο εν λόγω αφιέρωμα. Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε το καθ’ ένα απ’ αυτά. Αρκεί να σταθούμε στο πρώτο εισαγωγικό κείμενο για ν’ αντιληφθούμε τη λαθροχειρία του εγχειρήματος.

Ο αρθρογράφος ξεκινάει απαριθμώντας αυτά τα οποία εντάσσει στα αρνητικά της οικονομίας, και τα οποία είναι: 

το ύψος των δημοσίων επενδύσεων, στο 57% ΑΕΠ, 

το μάλλον επίμονο δημοσιονομικό έλλειμμα, 

το δημόσιο χρέος της, στο 90% ΑΕΠ,

η υψηλή φορολόγηση του πλούτου, των κερδών και των μερισμάτων,

η χαμηλή αποδοχή από τον πληθυσμό του καπιταλιστικού μοντέλου,

η ρύθμιση της εργασίας και …των φαρμακείων. (δεν μπορεί, κάποιος λόγος θα υπάρχει που τα φαρμακεία έχουν μπει στο μάτι των Ευρωπαίων),

η μεγάλη συχνότητα προσφυγών στα δικαστήρια για ανεξέλεγκτες απολύσεις,

οι συχνές διαδηλώσεις του κόσμου και των συνδικάτων, και 

η απουσία, εδώ και 25 χρόνια, νέων εταιριών από τον χρηματιστηριακό δείκτη CAC-40.

Στα θετικά τώρα, ως έγκυρο περιοδικό που είναι ταμένο στην παρουσίαση της αλήθειας, όσο πικρή και να είναι αυτή, περιλαμβάνει τα εξής:

Το μέγεθος της γαλλικής οικονομίας, (5η στον κόσμο),

Το μέγεθος των εξαγωγών της (6η εξαγωγική δύναμη),

Το μέγεθος της εισροής άμεσων ξένων επενδύσεων, (4η θέση παγκοσμίως),

Την παρουσία των περισσότερων πολυεθνικών στο δείκτη Fortune-500, ξεπερνώντας ακόμα και τη Βρετανία,

Τις αξεπέραστες υποδομές της στις μεταφορές και την ενέργεια,

Τις παγκοσμίου φήμης grandes ecoles,

Το θαυμαστό της σύστημα υγείας, και 

Το καλύτερο δημογραφικό αποτέλεσμα στην Ευρώπη, με το ποσοστό γεννήσεων να ξεπερνά αυτό των θανάτων.

Τι παρατηρεί κανείς από την προηγούμενη σύγκριση; Ποια είναι η θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στα αρνητικά και θετικά στοιχεία; Πολύ απλά, τα αρνητικά εντάσσονται στην Ιδεολογία, ενώ τα θετικά, σε απτά Επιτεύγματα. Τα αρνητικά, εκλαμβάνονται ως de facto αρνητικά, για το λόγο ότι δεν εκπληρώνουν κάποια προαπαιτούμενα, τα οποία θέτει αυθαίρετα ο αρθρογράφος, ενώ τα θετικά διαμορφώνουν μια πραγματικότητα για την οποία υπάρχει καθολική συναίνεση ότι είναι σπουδαία.  

Εξετάζοντάς ένα προς ένα τα στοιχεία στα οποία η Γαλλία έχει "φτωχές" επιδόσεις παρατηρούμε ότι  όλα αυτά, στο σύνολό τους συνθέτουν τον κορμό του νεοφιλελεύθερου οικονομικού υποδείγματος: μεγάλο, πάνω του 60% χρέος, ρυθμισμένη εργασία, υψηλή φορολογία του πλούτου, κλπ. Άλλωστε, ο αρθρογράφος, καθόλου δεν το κρύβει, όταν αποδίδει τις κακές πλευρές της γαλλικής οικονομίας, ανάμεσα στα άλλα και στη μικρή αποδοχή που έχει από τους Γάλλους το καπιταλιστικό μοντέλο.

Χωρίς πιθανόν να το αντιλαμβάνεται, ο Economist μέσα από αυτή την αντιπαράθεση, φτάνει να  ακυρώνει εκ του αποτελέσματος τις προϋποθέσεις που θέτει για μια καλή οικονομία, καθ’ ότι, παρόλο που οι προϋποθέσεις, όπως διαπιστώνει, δεν εκπληρώνονται η οικονομία κάνει όντως θαύματα. Αν ήταν συνεπής με την ιδεολογία του, δεν θα έπρεπε να βρει τίποτε το θετικό. 

  

Το προηγούμενο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πόσο μακριά από την πραγματικότητα μπορεί να κινηθεί ο νεοφιλελεύθερος νους.   

Η Γερμανία απομονώνεται. Ας τη βοηθήσουμε!

Η 6η Μαΐου είναι μια επική ημερομηνία. Είναι ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, είναι οι ιστορικές εκλογές στην Ελλάδα, είναι και οι τοπικές δημοτικές εκλογές που θα λάβουν χώρα στο 1/5 περίπου της ιταλικής επικράτειας. 

Δεν ξέρω αν ήταν η καταβαράθρωση των πολιτικών συμμοριών της Ελλάδας, ή η διαφαινόμενη επικράτηση του Ολλάντ, αυτή που σήκωσε τον καινούργιο άνεμο στις πεδιάδες της Ευρώπης που η μια μετά την άλλη λυγίζουν κάτω από τον ολέθριο, ατελέσφορο, και τελικά ανόητο ζυγό της λιτότητας. Ο Ολλάντ, με τις εξαγγελίες του για αύξηση του ανώτερου φορολογικού συντελεστή στο 75%, καθώς επίσης και για επαναδιαπραγμάτευση των όρων του δημοσιονομικού συμφώνου, ώστε να συμπεριληφθούν με τρόπο δεσμευτικό και άξονες για ανάπτυξη και δουλειές, έφερε σε πραγματικά δύσκολη θέση την καγκελάριο Μέρκελ. Αν συνυπολογίσουμε την «πτώση» της βασικής συμμάχου Ολλανδίας, η οποία πάει για εκλογές τον Σεπτέμβριο με απρόβλεπτο αποτέλεσμα, αποτέλεσμα που εν πολλοίς θα κριθεί και από την έκβαση των εκλογών στην Ελλάδα και Γαλλία,  όπως και την απειλή των κομμάτων της Ιταλίας ότι θα άρουν την στήριξη της κυβέρνησης Μόντι αν συνεχίσει στο ίδιο βιολί των περικοπών, τότε η Γερμανία θα μείνει τελικά μόνη, σαν τον ψωριάρη της παρέας. 

Η δια της λιτότητας θεραπεία, αυτή η ανόητη θεωρία, που συγγενεύει με την αντίληψη που έχει ο κομπογιαννίτης με τις βδέλλες για τη γιατρειά, έχει αρχίσει να τίθεται κάτω από ισχυρή αμφισβήτηση. Το κοινό τους σημείο είναι η αφαίρεση: Η βδέλλα αφαιρεί κακό αίμα, η λιτότητα αφαιρεί κακό χρήμα. Και στις δυο περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί και να πεθάνει. Κι αυτό ακριβώς αντικρίζουμε. Η λιτότητα καταστρέφει τη ζήτηση, η καταστροφή της ζήτησης καταστρέφει την αγορά, η σμίκρυνση της αγοράς καταστρέφει την παραγωγή, αλλά και τις επενδύσεις. Ποιος θέλει να επενδύσει σε ένα κλίμα όπου κανένας δεν αγοράζει, παρά αυτοκτονεί; 

Το χρέος/ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε τρομακτικά, αλλά το ίδιο συνέβη για παράδειγμα και στην Ιταλία, το ίδιο και στην Ισπανία, το ίδιο και στο Βέλγιο. Όλες οι χώρες βλέπουν τα μεν ελλείμματα να ελαττώνονται, το δε χρέος να ανεβαίνει, γεγονός που κάθε άλλο καθησυχάζει τις περιβόητες αγορές. Η απόφαση του Ντράγκι να διοχετεύσει 1 τρις στις ευρωπαϊκές τράπεζες, με 1% επιτόκιο, το μόνο που κατόρθωσε ήταν, μέσω μιας έωλης ευφορίας να κερδίσει κάποιο μικρό χρόνο. Το μεγαλύτερο ποσό από αυτά καταναλώθηκε στην αγορά ομολόγων των κρατών, τα οποία όμως πολύ σύντομα κινδυνεύουν να μετατραπούν σε τοξικά, στο βαθμό που τα κράτη θα χάνουν σιγά-σιγά τη φερεγγυότητά τους και θα υποβαθμίζονται. Οι ισπανικές τράπεζες γέμισαν μεν με ισπανικά ομόλογα, την άλλη μέρα όμως με τη διπλή υποβάθμιση της Fitch, τούς κόπηκε γρήγορα ο βήχας. 

Ο Ολλάντ, όπως τουλάχιστον δείχνει προεκλογικά, σκοπεύει να θέσει υπό αμφισβήτηση τον επί Σαρκοζί αδιαμφισβήτητο Γαλλο-γερμανικό άξονα, και να αναλάβει πρωτοβουλίες, με τη σύμπραξη των κρατών του Νότου, για αναθεώρηση της γερμανικής πολιτικής. Αρκετοί αμφισβητούν τις προθέσεις του, καθώς και το βαθμό που είναι διατεθειμένος να αναμετρηθεί μαζί της. 

Παρ’ όλη την κατακραυγή για την επιμονή της, ακόμα και μέσα από το ΔΝΤ, η Γερμανία δεν φαίνεται διατεθειμένη να κάνει παραχωρήσεις. Η φημολογία ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα ρίξει στην αγορά περί τα 200 δις σε πανευρωπαϊκά έργα υποδομών, πιθανόν να είναι ένα πυροτέχνημα για να αμβλύνει τις αντιδράσεις των λαών του Νότου και να ψηφίσουν πιο «λογικά». 

Για πρώτη φορά, επαναλαμβάνω, στα δυο τελευταία χρόνια αρχίζει να διαφαίνεται μια χαραμάδα για αλλαγή των συσχετισμών. Οι εκλογές εδώ και στη Γαλλία δίνουν την ευκαιρία ώστε η αλλαγή αυτή να εκφραστεί θεσμικά και να παγιωθεί. Είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί. Οι Γάλλοι περιμένουν από μας και εμείς από τους Γάλλους. Συνέβη μια φορά στην κοινή ιστορία των δυο χωρών, το 81 με την ταυτόχρονη εκλογή-τομή Μιττεράν και Παπανδρέου, ασχέτως του πώς εξελίχτηκαν στο χρόνο. Επιβάλλεται να ξανασυμβεί. Εννοείται φυσικά όχι με Παπανδρέου (!). Μια διπλή επιτυχία, έχει πολλές προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε ντόμινο και να μολύνει, αυτή τη φορά θετικά και την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Μέσα στο μήνα γίνονται εκλογές στη Βεστφαλία-Ρηνανία, στις 31 Μάιου γίνεται το δημοψήφισμα για το δημοσιονομικό σύμφωνο στην Ιρλανδία, και την επόμενη χρονιά, βουλευτικές αναμετρήσεις σε Γερμανία και Ιταλία. Είναι βέβαιο ότι μια αλλαγή πολιτικού σκηνικού σε Ελλάδα και Γαλλία θα έχει θετική επίδραση και στις τρεις αυτές χώρες. 

Η εκ του αποτελέσματος ταυτόχρονη αμφισβήτηση και μαζική εναντίωση στις πολιτικές λιτότητας αποδεικνύει ότι θεωρίες μονόδρομοι δεν υπάρχουν. Το ίδιο, ότι δεν υπάρχει και κανένα τέλος της Ιστορίας, όπως αυτάρεσκα και αλαζονικά διακηρύχτηκε το ’90. Η οικονομία, από τη φύση της δεν μπορεί να αξιώνει ότι διαθέτει τη μια και μοναδική θεωρία. Τουναντίον, μπορεί να παρέχει πολλές και διάφορες αξιόλογες, αλλά αντικρουόμενες θεωρίες. Το ποια από αυτές θα εφαρμοστεί είναι ζήτημα των εκάστοτε πολιτικών συσχετισμών. Αυτόν λοιπόν τον συσχετισμό έχουμε καθήκον να αλλάξουμε την Κυριακή που μας έρχεται. 

Και όσο για θεωρία, μην ανησυχείτε, θα βρεθεί! Υπάρχουν τόσες, ώστε να φαν κι οι κότες!