Ποια είναι η έκθεση των τραπεζών στο ελληνικό χρέος

.	Bank	Country	Net Sovereign Exposure to Greece, €m	% of equity	% of total assets
.	Agricultural Bank	Greece	10000	na	31
.	Hellenic Postbank	Greece	5371	590	31
.	Piraeus	Greece	8700	248	15
.	NBG	Greece	19400	218	16
.	EFG Eurobank	Greece	7900	196	9
.	Alpha Bank	Greece	4600	110	7
.	Marfin Popular	Cyprus/Greece	2943	72	7
.	Bank of Cyprus	Cyprus	2000	73	5
.	Dexia	Belgium	3470	39	1
.	BPI	Portugal	501	29	1
.	DZ Bank	Germany	1195	11	0
.	Commerz	Germany	2900	27	0
.	Postbank	Germany	1200	21	1
.	BPCE	France	1185	14	1
.	BCP	Portugal	718	13	1
.	BNP Paribas	France	5046	8	0
.	Landesbank Baden	Germany	1389	7	0
.	Soc Gen	France	2500	6	0
.	ING	Holland	2425	6	0
.	HSH Nordbank	Germany	196	5	0
.	Erste	Austria	550	4	0
.	Norddeutsche Landesbank	Germany	197	3	0
.	KBC	Belgium	600	3	0
.	NLB	Slovenia	25	2	0
.	Raiffeisen	Austria	115	2	0
.	Rabobank	Holland	638	2	0
.	Landesbank Hessen	Germany	78	2	0
.	Royal Bank of Scotland	United Kingdom	1088	1	0
.	Casa	France	631	1	0
.	Bayer Landesbank	Germany	198	1	0
.	Unicredit	Italy	801	1	0
.	West LB	Germany	103	1	0
.	Dekabank	Germany	46	1	0
.	Deutsche	Germany	400	1	0
.	SEB	Sweden	57	0.5	0.02
.	Caixa Geral de Depositos	Portugal	56	1	0
.	BBVA	Spain	293	1	0
.	HSBC	United Kingdom	800	1	0
.	Banco Popolare	Italy	89	1	0
.	Jyske Bank	Denmark	92	1	0
.	Barclays	United Kingdom	388	1	0
.	Allied Irish Banks	Ireland	41	0	0
.	Santander	Spain	300	0	0
.	Intesa	Italy	200	0	0
.	OP-Pohjola	Finland	21	0	0
.	Monte dei Paschi	Italy	35	0	0
.	UBI Banca	Italy	25	0	0
.	SNS Bank	Holland	98	na	na
.	Jupiter	Spain	64	na	na
.	Breogan Caixanova	Spain	41	na	na
.	BASE	Spain	40	na	na
.	Bank Of Valletta	Malta	9	na	na
.	Banca Civica	Spain	8	na	na
.	TOTAL		91,766	8.7	4.4

Πηγή: guardian June2011

Οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν περίπου 59 δις.

Αν το ιδιωτικο ελληνικό χρέος είναι γύρω στα 206 δις ευρώ, τότε άλλα 114 δις βρίσκονται στα χέρια ασφαλιστικών εταιριών, ασφαλιστικών ταμείων, hedge funds κλπ. Πόσα κατέχουν τα ασφαλιστικά ταμεία συνολικά;

Ιταλία vs Ιαπωνία

Η Ιαπωνία δεν φημίζεται για την καλή εικόνα της οικονομίας της, όχι τώρα, αλλά εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον. Συγκρινόμενη με την Ιταλία, βρίσκεται σαφώς σε χειρότερη θέση, όπως φαίνεται από την πορεία του ελλείμματος,

και την πορεία του χρέους, (Το χρέος της Ιταλίας βρίσκεται στα ίδια περίπου επίπεδα από το 1995, ενώ της Ιαπωνίας όλο και ανεβαίνει).

(All data is from the OECD; figures for 2011 and 2012 are forecasts.)

Αν δούμε το ρυθμό ανάπτυξης αυτός είναι περίπου ο ίδιος και στις δυο χώρες, με την Ιαπωνία να μην παρουσιάζει κάποιο ιδιαίτερο πλεονέκτημα.

παρ' όλα αυτά η Ιαπωνία δανείζεται περίπου με 1%, ενώ η Ιταλία με το "άσε να πάει στο διάολο"...

Πού έγκειται τότε η διαφορά;

Στο ότι,

1. Η Ιαπωνία έχει το πλεονέκτημα του δικού της νομίσματος, το οποίο και αποτελεί εγγύηση ότι πάντοτε θα της βρίσκονται ψιλά για ν' αποπληρώνει τα χρέη της. Καλά νάναι η ανεξάντλητη ικανότητα της κεντρικής της τράπεζας να τυπώνει.

2. Η Ιαπωνία έχει θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ενώ η Ιταλία αρνητικό, όπως φαίνεται στο επόμενο γράφημα

Πού οφείλεται αυτό το έλλειμμα, το οποίο είναι εξ ίσου αρνητικό σε ολόκληρο το Νότο; Μα στις ροές κεφαλαίων από το Βορρά για την κάλυψη των δανειακών αναγκών της. Η Ιαπωνία εξάγει κεφάλαια, ενώ η Ιταλία εισάγει. Σε περίπτωση που σταματήσει η στρόφιγγα ροών, για λόγους, μπορεί και ανεξάρτητα της ιδίας, ας πούμε λόγω κάποιου προβλήματος κάποιου άλλου μέλους της νομισματικής ένωσης, τότε δημιουργείται πρόβλημα ρευστότητας, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε πρόβλημα φερεγγυότητας.

Αναφορικά λοιπόν με την Ιταλία, ό,τι και να κάνει με τη μείωση των δημοσιονομικών της, όση λιτότητα και να επιβάλει, τα σπρεντς θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν.

ΥΓ. Στοιχεία από το StreetLight

Ποσοστό εργαζομένων στο δημόσιο τομέα

Πηγή: Business Insider

Τι λέει το νέο αυτό, και μάλιστα επικαιροποιημένο (Νοε 2011) διάγραμμα; Ότι η Γερμανία έχει μεγαλύτερο ποσοστό ΔΥ απ' ότι η Ελλάδα, το ίδιο και η Ιταλία. Για τη Γαλλία, ήδη το ξέραμε από παλιά. Όσοι όμως συνεχίζουν να μηρυκάζουν το ίδιο παλιό «μπλα, μπλα» απλώς πια γελοιοποιούνται.

Συρία: puzzle για δυνατούς λύτες

Για όποιον έχει έφεση στα puzzles, η Συρία αποτελεί ιδανική περίπτωση. Αν η Λιβύη ήταν ένα πρόβλημα για αρχαρίους, η Συρία είναι πρόβλημα για δυνατούς λύτες. Η διαφορά έγκειται στο πλήθος των παικτών που συμμετέχουν, στην ποικιλία των συμφερόντων, αλλά και των παγίδων. Η Λιβύη, για παράδειγμα ήταν μια πολύ εύκολη περίπτωση. Άλλωστε αν δεν είχε εκτιμηθεί έτσι απ' την αρχή, τα πράγματα θα εξελίσσονταν εντελώς διαφορετικά. Σχεδόν μόνη και έρημη σ' αυτό τον κόσμο, χωρίς κανέναν δυνατό και σοβαρό σύμμαχο, χωρίς κανένα γείτονα να τρέξει να τής συμπαρασταθεί, και επιπλέον μόνο μια ανάσα κοντά απ' τη Γαλλία και την Ιταλία, ήταν εύκολο για το ΝΑΤΟ και τους έτερους καλοθελητές, (παρ' όλα αυτά όμως τούς πήρε μήνες), να βομβαρδίζουν ανενόχλητα, να στήνουν επαναστατικά συμβούλια, να μπαινοβγάζουν μυστικούς και στο τέλος να αποχωρούν, με το στόχο να έχει επιτευχθεί. Αν και εφ όσον, ο καιρός θα δείξει.

Η Συρία όμως είναι αλλιώς. Μπορεί να μην έχει πετρέλαια, αλλά αποτελεί πρώτης τάξεως στρατηγικό βραβείο για όποιον τελικά την κατακτήσει. Για να καταλάβουμε τι παίζεται στη Συρία, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε τι παίζεται στη γειτονιά της. Η στρατηγική της σημασία πολύ απλά έγκειται στις συμμαχικές σχέσεις που διατηρεί με το Ιραν στα δεξιά και τη Χεζμπολά του Λιβάνου στα αριστερά, δρώντας, έτσι σαν ένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα σ' τις δυο αυτές δυνάμεις. Χωρίς το Ιράν, η Συρία δεν θα είχε ιδιαίτερη αξία. Ένεκα Ιράν λοιπόν, η Συρία μπαίνει από πολύ νωρίς, ήδη από το 2002 στο μάτι του κυκλώνα, και καθίσταται επίτιμο μέλος του περίφημου “Άξονα του Κακού”. Τα πράγματα όμως γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα αν λάβουμε υπ' όψιν μας ότι πέρα από αυτούς τους δυο, η Συρία έχει και άλλους πολύ ενδιαφέροντες γείτονες. Πάρτε για παράδειγμα το Ιράκ.

Οι ιρακινοί, οι οποίοι τελευταία δια του πρωθυπουργού Nouri al-Maliki, πήραν ανοιχτά το μέρος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, δεν θα ήθελαν να έχουν δίπλα τους μια Συρία που να σπαράσσεται από εμφυλίους πολέμους ανάμεσα στις καθεστωτικές δυνάμεις και τους φανατικούς ένοπλους Σουνίτες Σαλαφιστές, οι οποίοι αποτελούν τη λεγόμενη “εξωτερική αντιπολίτευση”, μπαινοβγαίνουν από τα σύνορα του Λιβάνου και Τουρκίας και εξοπλίζονται μυστικά, (όρκο δεν παίρνουμε), από Κατάρ και Σαουδική Αραβία. Για το λόγο αυτό, το Ιράκ μαζί με την Αλγερία και το Λίβανο αντιτάχθηκε στην απόφαση του Αραβικού Συνδέσμου να αποβάλλει τη Συρία από τις τάξεις του. Από την άλλη μεριά όμως, μέχρι το τέλος του χρόνου, αναμένεται να αποχωρήσουν από το Ιράκ και οι τελευταίες αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις, γεγονός που, όπως φοβούνται ΗΠΑ και Ισραήλ, θα προκαλέσει σημαντική μετατόπιση της ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή, προς όφελος φυσικά του Ιράν, μετατρέποντάς το δυνητικά σε μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη, που θα εκτείνεται από το Αφγανιστάν μέχρι τη Μεσόγειο, και θα ασκεί αυξανόμενη επιρροή στη Βαγδάτη.

Επόμενο ήταν λοιπόν, να έχουν ενταθεί και οι προσπάθειες αποδυνάμωσης του Ιράν, είτε μέσω της πρόσφατης έκθεσης της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, η οποία σε αντίθεση με προηγούμενες, τώρα διαβλέπει πρόθεση του Ιράν για ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, είτε μέσω της προσπάθειας εμπλοκής της Τεχεράνης στην απόπειρα δολοφονίας του Σαουδάραβα πρέσβη στις ΗΠΑ, είτε πολύ πιθανόν μέσω της πρόσφατης ύποπτης φονικής έκρηξης σε στρατόπεδο πλησίον της Τεχεράνης, αν και το Ιράν προσπάθησε επιμελώς να την αποκλιμακώσει, αποφεύγοντας να την αποδώσει σε ξένες δυνάμεις. Φυσικά δεν πρέπει να λησμονούμε τις δολοφονίες τριών τουλάχιστον πυρηνικών επιστημόνων στα τελευταία δυο χρόνια, πολύ πιθανόν από ξένες μυστικές υπηρεσίες, και την κυβερνοεπίθεση στις υποδομές εμπλουτισμού του ουρανίουμε το “σκουλήκι Stuxnet”. Πέραν αυτών όμως των μεμονωμένω ενεργειών δολιοφθοράς, το Ιράν δεν προσφέρεται για απ' ευθείας επίθεση, χωρίς ο επιτιθέμενος είτε Ισραήλ είναι αυτός, είτε ΗΠΑ να εκτεθούν σε σημαντικό κίνδυνο, αλλά και να αποσταθεροποιήσουν την ευρύτερη Μέση Ανατολή και Ασία. Όπως φαίνεται και στο χάρτη, στα βόρεια του Ιράν κατοικοεδρεύει η Ρωσία και στα ανατολικά η Κίνα, δυνάμεις οι οποίες δεν θα καλοέβλεπαν μια τέτοια εισβολή.

Επομένως δεν μένει παρά η Συρία. Αποτελεί τον αδύναμο κρίκο και ο Άσαντ ανατρέπεται ευκολότερα από τον Αχμαντινετζάντ. Οι υπόλοιπες και καθόλου αμελητέες δυνάμεις της περιοχής, οι οποίες, κάθε μια για δικό της λόγο, δεν βλέπουν με καλό μάτι το διαφαινόμενο συμμαχικό τόξο μεταξύ Ιράν, Ιράκ, Συρίας και Λιβάνου, είναι το Ισραήλ, η Ιορδανία, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία στα νότια σύνορα, και η Τουρκία στα βόρεια. Για να μην το ξεχάσουμε, στα υπερβόρεια, βρίσκεται η Ρωσία, παραδοσιακός σύμμαχος της Συρίας, η οποία και θα ήταν διατεθειμένη να μεσολαβήσει ανάμεσα στο καθεστώς και την εσωτερική αντιπολίτευση.

Πώς όμως ανατρέπεται ένα καθεστώς; Ένας τρόπος είναι με εξωτερική επέμβαση άλλων κρατών. Η εκδοχή αυτή, την οποία θα ήθελαν πολύ οι φανατικοί Σαλαφιστές και αυτοί που τους εξοπλίζουν, βρίσκει αντίθετο τον ΟΗΕ, αλλά και την εσωτερική ήπια σουνιτική αντιπολίτευση. Ο άλλος τρόπος είναι ο εξής:

1) στήνεις κάποιο μεταβατικό συμβούλιο, ας πούμε το “Εθνικό Συριακό Συμβούλιο”, όπως είναι τώρα της μόδας, το οποίο και καθιστάς μοναδικό αντιπρόσωπο του συριακού λαού, είτε έχει κάποια σταγόνα επιρροής, είτε όχι, 2) εξαπολύεις στο εσωτερικό από γειτονικές χώρες οπλισμένους εξεγερμένους, τους οποίους ονομάζεις “Ελεύθερο Συριακό Στρατό”, 3) επιβάλεις κυρώσεις, οι οποίες κυρίως πλήττουν τις μεσαίες τάξεις, 4) εξαπολύεις διεθνή καμπάνια δυσφήμισης της συριακής προσπάθειας μεταρρυθμίσεων, και 5) προσπαθείς να προκαλέσεις αποσχίσεις και διαιρέσεις στην ελίτ.

Αυτός λοιπόν ο δεύτερος τρόπος είναι που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή στη Συρία, χωρίς όμως μεγάλη, προς το παρόν, επιτυχία. Ο Άσαντ συνεχίζει να έχει την υποστήριξη του στρατού, καθώς και πλατειών λαϊκών στρωμάτων. Αλλά ως πότε. Η εξωτερική πίεση που δέχεται είναι τόσο μεγάλη, ώστε κατά γενική εκτίμηση, οι μέρες του είναι μάλλον μετρημένες.

Πτώση δε του Άσαντ, θα σημάνει μεγάλες ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή. Πώς ακριβώς θα το δούμε στα προσεχώς. Πάντως η Τουρκία, θα είναι σίγουρα ανάμεσα στους κερδισμένους.

Γιατί η Οικονομική δεν είναι επιστήμη

Σε κάθε επιστημονικό πεδίο είναι ευνόητο να υπάρχουν διάφορες σχολές που ομαδοποιούνται πίσω από διαφορετικές θεωρίες, και να έχουν διαφορετικές απόψεις για το ποιοι είναι οι μηχανισμοί που προκαλούν κάποιο φυσικό φαινόμενο. Το τελικό πεδίο ελέγχου μιας θεωρίας είναι το πείραμα, δηλαδή η αδιάψευστη αλήθεια της πραγματικότητας. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που τα πειράματα δεν δίνουν καθαρές απαντήσεις που να δικαιώνουν τη μια ή την άλλη θεωρία ή σχολή. Αυτό που συμβαίνει τότε είναι η συνεχής επανάληψη των πειραμάτων, δηλαδή των ερωτήσεων προς τη φύση με διαφορετικές διατάξεις, από διαφορετικές ομάδες και εργαστήρια, καθώς και η διεξαγωγή ενδελεχών αναλύσεων για το τι προκαλεί τις διαφορές στα πειραματικά αποτελέσματα, στο βαθμό που καθένα εξ αυτών υποτίθεται ότι υποβάλει την ίδια ερώτηση στη φύση.

Αυτά, όσον αφορά τις φυσικές επιστήμες.

Στην Οικονομία τα πράγματα δεν δουλεύουν έτσι. Μάλλον καθόλου έτσι. Εδώ η πραγματικότητα πρέπει πάση θυσία να υποταχθεί στην επικρατούσα θεωρία. Παράδειγμα η πολλαπλή διάψευση της θεωρίας της εσωτερικής υποτίμησης και των συνοδευτικών μέτρων λιτότητας. Παρά τις δημόσιες παραδοχές ακόμα και από τους κύριους εφαρμοστές και ακόλουθους της θεωρίας αυτής, ότι η πραγματικότητα διαψεύδει τη θεωρία, η τελευταία συνεχίζει να εφαρμόζεται απαρέγκλιτα, σε πείσμα της αλήθειας.

Κατ’ αναλογία, η ανακάλυψη ότι τα νετρίνα τρέχουν με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός θα έπρεπε να συγκαλυφθεί και να αγνοηθεί, μιας και η παραδοχή του πειραματικού αυτού συμβάντος θα σήμαινε και το τέλος μιας «ιερής» θα λέγαμε θεωρίας, αυτής της θεωρίας της ειδικής σχετικότητας. Αντ’ αυτού, όχι μόνο η είδηση δεν θάφτηκε, αλλά για την απόρριψη της αλήθειας της ή για την επιβεβαίωσή της, επιταχύνθηκαν οι πειραματικές διαδικασίες σε ολόκληρη την υφήλιο. Παρεμπιπτόντως, περισσότερο λεπτομερή πειράματα επιβεβαίωσαν την αρχική ανακάλυψη, ότι όντως τα νετρίνα σπάνε την ταχύτητα του φωτός.

Όσοι θέλουν να ονομάζουν την τεχνική τους επιστήμη θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι και να αναθεωρούν. Μάλιστα με χαρά και ανακούφιση. Όσοι δεν θέλουν, ας μάς κάνουν τη χάρη να υποβιβαστούν στις τάξεις των καφετζούδων και των σαλτιμπάγκων.

Αδύναμες οικονομίες, σκληρά νομίσματα

Ας παραμείνουμε για λίγο στο θέμα του ευρώ, που ανοίξαμε στην προηγούμενη ανάρτηση με τίτλο «Γιατί χρειαζόμαστε το ευρώ;» και ας εξετάσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που αποκτά μια οικονομία από την υιοθέτηση ενός σκληρού νομίσματος. Είναι λίγο πολύ γνωστά, αλλά ας τα επαναλάβουμε.

Κύριο Πλεονέκτημα του σκληρού νομίσματος

Το βασικό πλεονέκτημα είναι ότι τα εισαγόμενα προϊόντα μπορούν να καταναλώνονται σε χαμηλότερες τιμές, διότι ένα σκληρό νόμισμα έχει, εξ ορισμού μεγαλύτερη αξία. Αν υποθέσουμε ότι λειτουργεί ο ανταγωνισμός με τις τοπικές εταιρίες παραγωγής ομοειδών προϊόντων, αυτές κανονικά θα πρέπει να ρίξουν τις τιμές, ώστε να υπάρξει εναρμόνιση, στο βαθμό μάλιστα που θα μπορούν να αγοράζουν πρώτες ύλες και μηχανολογικό εξοπλισμό από το εξωτερικό σε χαμηλότερες τιμές.

Κύριο Μειονέκτημα του σκληρού νομίσματος

Το κύριο μειονέκτημα είναι ότι οι ξένοι καταναλωτές θα αγοράζουν ακριβότερα τα εγχώρια προϊόντα και υπηρεσίες (τουρισμός), με αποτέλεσμα να μειώνονται η ζήτηση και κατά συνέπεια οι εξαγωγές. Η μείωση όμως των εξαγωγών επηρεάζει την εσωτερική παραγωγή, η οποία αναγκάζεται να χαμηλώσει τους ρυθμούς της, με αποτέλεσμα η οικονομία να μην αναπτύσσεται. Όταν όμως μια οικονομία δεν αναπτύσσεται, δημιουργεί λιγότερες δουλειές ή καταστρέφει τις υπάρχουσες, με αποτέλεσμα η ανεργία να αυξάνεται. Χώρες οι οποίες έχουν μόνιμα εμπορικά ελλείμματα καταφεύγουν σε εξωτερικό δανεισμό από χώρες με εμπορικά πλεονάσματα.

Με ένα ισχυρό νόμισμα το σημείο ισορροπίας του οφέλους μετατοπίζεται κυρίως προς την κατεύθυνση των ξένων οικονομιών και όχι προς την κατεύθυνση της εγχώριας. Η αύξηση της ζήτησης για εισαγόμενα προϊόντα δεν αυξάνει ταυτόχρονα και τη ζήτηση για τα εγχώρια.


Μετρημένα στα δάχτυλα παραδείγματα αδύναμων οικονομιών με ισχυρό νόμισμα, άλλα από αυτό της Ελλάδας

Πρόκειται για

1. Η Ιαπωνία

2. Οι ΗΠΑ κατά την περίοδο του κραχ 1929-1933. Όλως παραδόξως το δολάριο τότε ανέβαινε.

3. Αργεντινή, δεκαετία 1990, στην οποία είχαμε αναφερθεί προηγουμένως.

Οι περιπτώσεις αυτές χαρακτηρίζονται ως παραδοξότητες, και ως παθολογίες της οικονομικής πρακτικής, κατά την οποία η συναλλαγματική αξία του νομίσματος αντανακλά σχεδόν πάντα το σφρίγος μιας οικονομίας. Επίσης η τροχιά των πραγμάτων είναι τέτοια ώστε ένα αναντίστοιχα ισχυρό νόμισμα να εξασθενεί μια ήδη αδύναμη οικονομία και να την σπρώχνει στον αποπληθωρισμό και την εσωτερική υποτίμηση. Τα δραματικά επακόλουθα του αποπληθωρισμού, τα οποία καταστρέφουν ακόμα και ανθούσες οικονομίες, αποτελούν συνέπεια υιοθέτησης ενός ισχυρού νομίσματος.

Γιατί χρειαζόμαστε το ευρώ;

Θέμα ταμπού το ευρώ πριν λίγο καιρό, σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και παντού, τόσο εντός της ΕΖ, όσο και εκτός.

Οι υποστηρικτές του ευρώ, αυτοί δηλαδή που με πάση θυσία βλέπουν το δρόμο της «σωτηρίας» της πατρίδας μας, (αλλά ποια είναι τέλος πάντων αυτή η πατρίδα, ο Βαρδινογιάννης ή οι εργαζόμενοι της χαλυβουργικής), ουσιαστικά οραματίζονται τη διέξοδο της χώρας μέσα από την υιοθέτηση ενός ισχυρού νομίσματος, όπως είναι το ευρώ, ενός νομίσματος το οποίο βρίσκεται σε αναντιστοιχία με τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας μας.

Η προοπτική αυτή, για όσους την υιοθετούν θα πρέπει όμως να βασίζεται αφ’ ενός σε ένα ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο, και αφ’ ετέρου σε πραγματικές εμπειρίες και δεδομένα. Και ερωτώ, ποια είναι η θεωρία αυτή, η οποία προβλέπει ότι μια τέτοια αναντιστοιχία νομίσματος και πραγματικής οικονομίας μπορεί να δράσει ευεργετικά στην οικονομία; Και επίσης, ποια παραδείγματα από τη διεθνή οικονομική σκηνή έχουν δείξει στο χρόνο ότι αυτό μπορεί να συμβεί; Για την μεν ύπαρξη κάποιας ανάλογης θεωρίας δεν έχω γνώση, οπότε καλόν θα ήταν να μού υποδειχθεί, (στην πραγματικότητα μόνο ενάντιες θεωρίες υπάρχουν για τα συστατικά στοιχεία μιας βέλτιστης νομισματικής ένωσης), για δε τα πραγματικά δεδομένα υπάρχει το χιλιοειπωμένο παράδειγμα της Αργεντινής με τη γνωστή δραματική κατάληξη.

Ειδικά δε, όπως βαθαίνει η ύφεση και η ελληνική οικονομία αποσυντίθεται ακόμα περισσότερο, γιατί ένα ισχυρό νόμισμα θα είναι περισσότερο από ποτέ το δέον, στο βαθμό μάλιστα, που, όπως συγκλίνουν πλέον οι περισσότερες αναλύσεις, το ισχυρό αυτό νόμισμα ήταν η βασική αιτία της κατρακύλας;

Αν, όπως ισχυρίζεται ο Σαμαράς, δεν πας να φτιάξεις ένα λάθος με ένα ακόμα λάθος, γιατί να πιστεύει κανείς, αλλά και ο ίδιος, ότι η ανισορροπία που έφερε ένα λάθος νόμισμα θα επιδιορθωθεί με το ίδιο αυτό λανθασμένο νόμισμα;

Όλα τα παραδείγματα μέχρι τώρα συνηγορούν ότι υπάρχει μόνο μια κατεύθυνση στη σχέση οικονομίας-νομίσματος. Οι νομισματικές ισοτιμίες αντανακλούν την ισχύ μιας οικονομίας και όχι το αντίθετο. Δηλαδή, μια αδύναμη οικονομία δεν καθίσταται αυτόματα ισχυρή εάν υιοθετήσει ένα ισχυρό νόμισμα. Αν αυτό συμβεί, θα πρόκειται για κλασσικό παράδειγμα παρενδυσίας, γεγονός που δεν πρόκειται να κρατήσει για πολύ.

Τα επιχειρήματα που προβάλουν οι ευρισκόμενοι στην αντιπέρα όχθη της παραμονής στο ευρώ ποικίλουν, κυρίως όμως συμπυκνώνονται στα εξής:

1. «Το ευρώ συνενώνει τους λαούς», όπως διατείνονται οι συνιστώσες της ευρωπαϊκής αριστεράς στη χώρα μας. Είναι δηλαδή, σαν να μάς λέει ότι τα νομίσματα συνενώνουν τους λαούς και όχι οι ιδέες και τα κοινά προβλήματα. Εκτός κι αν εννοούν ότι η συναδέλφωση, αυτή που δεν κατορθώθηκε στο παρελθόν της ευημερίας, θα επιτευχθεί πάνω στα πτώματα της δυστυχίας που το κοινό νόμισμα έχει επιφέρει στους ευρωπαϊκούς λαούς.

2. «Η διάλυση της ΕΖ θα προκαλέσει μεγάλη καταστροφή». Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος για να διαιωνίζεται μια επιλογή η οποία μπορεί μόνο να καταστρέφει.

3. «Το ευρώ εγγυάται ταυτόχρονα και εισροή πόρων και φτηνών δανείων». Το παρελθόν όμως έχει δείξει ότι ούτε το ένα ούτε το άλλο μπόρεσαν να αποτρέψουν την κατάληξη της οικονομίας, διότι ασχέτως διαχείρισης από τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες, οι περιορισμοί στην εκμετάλλευση των πόρων αυτών ήταν τέτοιοι, που αυτό που κατάφεραν τελικά, ήταν η καταβαράθρωση τόσο της αγροτικής, όσο και της βιομηχανικής παραγωγής της χώρας. Το γιατί η τάση αυτή, τώρα θα αντιστραφεί, χρειάζεται να υποστηριχτεί και από ισχυρά επιχειρήματα.

Ούτε το ευρώ, ούτε η δραχμή αποτελούν φετίχ. Μόνο, που τα επιχειρήματα για την καλοσύνη του ισχυρού νομίσματος ευρώ, χρειάζονται,περαιτέρω ενίσχυση, κατά την ταπεινή μου γνώμη.

Τεχνοκράτες, αθεράπευτα ρομαντικοί

Μπορεί απ’ την μια μεριά του ατλαντικού οι NYT να έγραφαν καθαρά και ξάστερα σε χθεσινό τους άρθρο για τα κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα που έλαβαν χώρα σε Ελλάδα και Ιταλία, άποψη που συμμερίστηκαν και πολλές άλλες έγκριτες εφημερίδες, από την άλλη όμως μεριά, ο Economist, δεν έκρυβε την ικανοποίησή του για το ξεκαθάρισμα του τοπίου από άσχετους και μπουφόνους πολιτικούς και την άνοδο στην εξουσία πούρων τεχνοκρατών, δηλαδή ειδικών και ταλαντούχων οίτινες μέλλεται να οδηγήσουν το παραπαίον σκάφος της ΕΖ σε υπήνεμα νερά.

Σε άρθρο μάλιστα με τον ευρηματικό τίτλο «Full Monti» παρουσιάζει με υπερηφάνεια το ποιόν των νέων εμπειρογνωμόνων υπουργών της Ιταλίας, (νυν υπουργός άμυνας, ο πρόεδρος της επιτροπής στρατιωτικών υποθέσεων του ΝΑΤΟ, νυν υπουργός οικονομικής ανάπτυξης, ο πρόεδρος της μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας, νυν υπουργός δικαιοσύνης, μια καθηγήτρια νομικής, και έπονται άλλοι επτά καθηγητές πανεπιστημίων σε ισάριθμα υπουργεία), υπονοώντας ότι με τόση επιστημοσύνη, η τύχη κάθε πικραμένου ιταλού, δεν μπορεί επιτέλους παρά να χαμογελάσει.

Πώς έγινε στ’ αλήθεια και άργησαν τόσο πολύ ν’ ανακαλύψουν τα κάλη της τεχνοκρατίας; Πώς τους πήρε τόσο καιρό για να εκτιμήσουν την αξία των βιογραφικών; Πώς ήρθαν και πέρασαν τόσες γενιές γάλλων χωρίς ποτέ τους να μάθουν τι πτυχίο είχε, αν ποτέ είχε, ο ντε Γκωλ, τόσων άγγλων, χωρίς ποτέ τους να ζητήσουν να μάθουν αν έκανε ποτέ μεταπτυχιακά ο Τσώρτσιλ, ή τόσων γερμανών που πέρασαν από το μάταιο τούτο κόσμο χωρίς κανένας χριστιανός να βρεθεί να τους πληροφορήσει για το αν είχε πάει ποτέ του πανεπιστήμιο ο Αντενάουερ; Έλα ντε; Πώς έγινε και πορεύτηκε τόσες χιλιετηρίδες η ανθρωπότητα χωρίς την ύπαρξη των βιογραφικών; Γι αυτό τα έκανε σκατά, θα έρθει να απαντήσει ο θιασώτης των βιογραφικών. Ενώ τώρα που τα ανακάλυψαν, θα προσθέσει, αρχής γενομένης με Μόντι και Παπαδήμο, η ανθρωπότητα θα χαράξει μια νέα λαμπρή πορεία.

Γιατί όμως, απ’ εκεί που η αναφορά και μόνον της λέξης ήταν αρκετή για να προκαλέσει θυμηδία, σήμερα έχουν τόση πέραση οι τεχνοκράτες; Πρώτα γιατί έρχονται σε αντιδιαστολή με το ανυπόληπτο πολιτικό σύστημα που διεφθάρη από τους οικονομικά ισχυρούς, με τη μεσιτεία και ανοχή φυσικά των "απολίτικων" τεχνοκρατών, αλλά αυτό το κομμάτι αποκρύπτεται επιμελώς από τις εξηγήσεις. Και δεύτερον, διότι η τεχνοκρατία έχει περιβληθεί με το φωτοστέφανο της ορθοφροσύνης, σαν συνέπεια της επιστημοσύνης της.

Είναι όμως οι τεχνοκράτες ορθόφρονες; Παπάρια, έρχεται να απαντήσει ο Krugman, από τους NYT, όπου κατοικοεδρεύει. «Όλοι αυτοί που εκβίασαν για να χώσουν την Ευρώπη στο κοινό νόμισμα, όλοι αυτοί που συνεχίζουν να εκβιάζουν τόσο την Ευρώπη, όσο και τις ΗΠΑ με την επιβολή της λιτότητας, δεν είναι τεχνοκράτες. Αντ’ αυτού είναι αθεράπευτα ρομαντικοί. Ένα ιδιαίτερο είδος βαρετού ρομαντικού, που μιλά με το πομπώδες ύφος της πρόζας, παρά με το ύφος της ποίησης. Και αυτά που απαιτούν προς χάριν των ρομαντικών τους οραμάτων, προϋποθέτουν τεράστιες θυσίες από απλούς εργαζόμενους και τις οικογένειές τους. Αλλά το γεγονός είναι ότι αυτά τα οράματα, οδηγούνται από ονειροφαντασίες για το πώς θα ήθελαν να είναι τα πράγματα, παρά από μια ψυχρή αποτίμηση των πραγμάτων όπως πραγματικά είναι. Και αν θέλουμε να σώσουμε την παγκόσμια οικονομία, θα πρέπει να κατεβάσουμε αυτούς τους επικίνδυνους ρομαντικούς από τα βάθρα τους».

Και συνεχίζει, με πάνω-κάτω τα εξής:

Η δημιουργία του ευρώ, για λόγους που έχουν εξηγηθεί αρκετά, δεν ήταν παρά ένα ρομαντικό, δηλαδή κάθε άλλο παρά ορθολογικό, εγχείρημα των τεχνοκρατών. Γιατί το έκαναν λοιπόν; Για λόγους που βρίσκουν τις αναφορές τους στις βικτωριανές αρετές της σταθερότητας των τιμών και της δημοσιονομικής φρόνησης.

Το ίδιο και η αυτοκτονική πολιτική της ΕΚΤ, κατ’ εξοχήν τεχνοκρατικού ιδρύματος. Ενώ η Ευρώπη βυθιζόταν στην ύφεση, η πρώτη μέριμνα του Τρισέ ήταν να διαφυλάξει τον ανύπαρκτο πληθωρισμό, ανεβάζοντας επιπλέον και τα επιτόκια. Όπως και να προωθήσει πολιτικές ύφεσης, για να επιτύχει μέσω αυτών …ανάπτυξη! Όλες αυτές οι κινήσεις, σύμφωνα πάντα με τον Krugman, δεν είναι αποτέλεσμα ορθολογικών αποτιμήσεων αλλά θρησκευτικής προσήλωσης.

* * *

Πριν από χρόνια, διαβάζοντας ένα βιβλίο του Isaiah Berlin, μπορεί να ήταν και το «Κόντρα στο ρεύμα», σοκαρίστηκα με την απόδοση του φαινομένου Χίτλερ στο ρομαντικό υπόστρωμα του γερμανικού λαού. Τελικά, ο ρομαντισμός δεν είναι μόνο λουλούδια και ηλιοβασιλέματα. Έχει και πολλές άσκημες πλευρές, τόσες, όσες και καλές.

Οι νέοι Άτλαντες

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κόσμος όλος κρέμεται τις μέρες αυτές από τα αποτέτοια του Παπαδήμου, όστις μετέβη εις τας Βρυξέλλας, Βερολίνο, ή όπου αλλού, παρέα με τους Χαρδούβελη και Ράπανο, δια να υποβάλλει τα σέβη του εις τους σεβαστούς άρχοντες της ΕΖ και να διαβεβαιώσει ότι ακόμα και χωρίς την υπογραφή Σαμαρά, οι Έλληνες θα πληρώσουν το χαράτσι της ΔΕΗ, οι Δ।Υ. θα σβηστούν από τον χάρτη του προϋπολογισμού, και ότι, τούτων δοθέντων θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αμερικανικών και κινεζικών ή όποιων άλλων, τραπεζών εις την ελληνική μπέσα και αντοχή, το ευρώ θα ανακτήσει την αξιοπιστία του και ως εκ τούτου οι αγορές θα επανέλθουν εις τα συνήθη αυτών παίγνια.

Μπρος λοιπόν στο υψίστης σημασίας γεγονός, αυτό της αθρόας προσέλευσης των ελλήνων εις τα ταμεία της ΔΕΗ, οι αγορές είναι βέβαιον ότι θα αρχίσουν να σπρώχνονται για το ποιος θα πρωταγοράσει ελληνικά, ιταλικά, ισπανικά και λοιπά ομόλογα, οι τράπεζες θα αρχίζουν να παρακαλούν για να δανείσουν η μια την άλλη, και οι traders συναλλάγματος θα πέσουν σαν λιμάρηδες στο ευρώ, για το ποιος θα πρωτοεξασφαλίσει το κελεπούρι.

Η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι οι αγορές δεν έχουν μνήμη, όντως προεξοφλεί ότι στο ενδιάμεσο θα έχουν λησμονηθεί κάποια δευτερεύοντα γεγονότα, όπως για παράδειγμα,

1. ότι οι τράπεζες πριν λίγο μόλις καιρό είχαν υποστεί κάποια, ελαφρώς επώδυνα stress tests, από τα οποία εξήλθαν με λαβωμένη αξιοπιστία, μιας και απεδείχθη ότι τα ταμεία τους είναι κάτι παραπάνω από ελαφρώς άδεια,

2. ότι το κουρεματάκι που αποφασίστηκε για την Ελλάδα σήμερα, και πολύ πιθανόν και για τις έτερες γείτονες μεσογειακές κόμες αύριο, δεν θα είναι ό,τι το καλύτερο για κάποιον σοβαρό άνθρωπο που θα τολμήσει να επενδύσει σε τρίχες,

3. ότι οι λαοί έχουν αρχίσει να παίρνουν φόρα και είναι πιθανόν να αρχίσουν να ζητούν κάτι περίεργα πράγματα όπως δημοψηφίσματα, στάσεις πληρωμών, και άλλα ανατριχιαστικά τινά, και

4. ότι οι φήμες για τη διάλυση της ΕΖ δίνουν και παίρνουν σε ανησυχητικό βαθμό, πράγμα που διώχνει μακριά ακόμα και τον πιο καλοπροαίρετο και φιλάνθρωπο άνθρωπο, όπως για παράδειγμα τον κ. Soros.

Αν βάλουμε λοιπόν στην άκρη, όλα τα προηγούμενα, δεν μένουν παρά οι στιβαροί ώμοι των χαρατσωμένων υπαλλήλων και συνταξιούχων για να σηκώσουν ολόκληρο το βάρος της ΕΖ. Επομένως, πληρώνεις και σώζεις...

Ο λανθάνων γερμανικός ρατσισμός

Η Γερμανία, τα τελευταία χρόνια της κρίσης, δείχνει το σκληρό και αλαζονικό πρόσωπο του επικυρίαρχου. Συμπεριφέρεται ως τιμωρός και εξυφαίνει εξοντωτικές πολιτικές, τις οποίες και επιβάλει με ταπεινωτικό και άκαμπτο τρόπο στα αδύναμα κράτη της περιφέρειας της Ευρωζώνης. Ο γερμανικός αετός, παντοδύναμος και οριστικά απαλλαγμένος από τις ενοχές του παρελθόντος, με τα φτερά σε πλήρη ανάπτυξη, έρχεται και σκιάζει ολόκληρη την Ευρώπη. Η γερμανικότητα, οι γερμανικές παλιές καλές αξίες, βγαίνουν πια απ’ το ντουλάπι του χρόνου και αξιώνουν να καταστούν πρότυπο με καθολική εφαρμογή. Από το καλοκαίρι του 2006, που στα πλαίσια της παγκόσμιας γιορτής του ποδοσφαίρου βγήκαν για πρώτη φορά δειλά-δειλά οι πρώτες γερμανικές σημαίες στους δρόμους του Βερολίνου, η Γερμανία, μέχρι σήμερα, κατάφερε να διανύσει πολύ δρόμο.

Κι όμως το γερμανικό σώμα έχει κι αυτό τις πληγές του. Η πιο μεγάλη πληγή είναι αυτό που ακούει στο όνομα πρώην Ανατολική Γερμανία, που είκοσι χρόνια μετά την επανένωση συνεχίζει να παραμένει η φτωχή συγγενής. Η ανεργία σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από αυτά της πρώην δυτικής, και η ύπαιθρος, λίγα μέτρα πιο πέρα από τους νέους αυτοκινητοδρόμους, έρημη και αφημένη στη μοίρα της. Η δεύτερη πληγή, άμεσα συνδεδεμένη με την πρώτη, είναι η εκ νέου άνοδος των ναζιστών στις ίδιες ακριβώς περιοχές της ανατολικής, που παρήκμασαν. Αναμενόμενο αποτέλεσμα, θα μου πείτε. Μόνο μέσα στο 2011, δέκα δολοφονίες αποδόθηκαν σε νέο-ναζιστές, καθώς και 16,375 εγκληματικές πράξεις με σαφή πολιτικά κίνητρα.

Στα ίδια πρώην ανατολικογερμανικά εδάφη επωάζεται και το ναζιστικό κόμμα, ΝPD (National Democratic Party), ανάλογο της δικής μας Χρυσής Αυγής. Στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2009 κέρδισε το 1.8% των ψήφων και μπορεί με το ποσοστό αυτό να μην κατάφερε να μπει στη Bundestag, μπόρεσε όμως και με το παραπάνω να μπει στα κοινοβούλια των κρατιδίων της Σαξονίας, με 8 έδρες, και της Πομερανίας, με 5 έδρες, ενώ σημαντικά ποσοστά συγκέντρωσε στα κρατίδια της Θουριγγίας και του Βρανδεμβούργου. Σαξονία, Πομερανία, Θουριγγία και Βρανδεμβούργο αποτελούν εδάφη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας.

Ο λόγος που κάνουμε την αναδρομή αυτή είναι η πρόσφατη, εντελώς τυχαία αποκάλυψη από τη γερμανική αστυνομία ενός νέο-ναζιστικού δικτύου, στην περιοχή του Ζβίκαου, το οποίο στο διάστημα των 13 ετών της δράσης του, είχε προβεί σε 10 δολοφονίες, σε άλλες τόσες ληστείες τραπεζών και σε πολυάριθμες βομβιστικές ενέργειες σε ολόκληρη τη Γερμανία. Τα θύματα, εκτός μιας γερμανίδας αστυνομικού, ήταν όλα τους μετανάστες, εκ των οποίων, οκτώ τουρκικής καταγωγής και ένας ελληνικής. Παρά την κοινή όμως καταγωγή των θυμάτων, η αστυνομία όλα αυτά τα χρόνια συνέχιζε να θεωρεί τις δολοφονίες ασυσχέτιστες, αποδίδοντάς τις μάλιστα σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών ανάμεσα στα μέλη μιας συγκεκριμένης εθνότητας. Κι αυτό ήταν αρκετό για να καθησυχάζει.

Η αποκάλυψη της ταυτότητας και των κινήτρων των αληθινών δραστών προκάλεσε, όπως αναμενόταν, δέος και σοκ. Η ίδια η καγκελάριος Μέρκελ ομολόγησε δημόσια ότι αισθάνεται ντροπή γι αυτά που συμβαίνουν στη χώρα της, ενώ δεν έμεινε ούτε ένας αξιωματούχος που να μην θρηνήσει για τα καταστροφικά αποτελέσματα που θα επιφέρει στον …τουρισμό και το εξαγωγικό εμπόριο το στραπατσάρισμα της εικόνας της Γερμανίας, και μάλιστα σε μια τόσο κακή, από άποψη δημοφιλίας, συγκυρία. Όπως ήταν φυσικό η γερμανική κοινωνία βρέθηκε για άλλη μια φορά σε δυσμενή θέση και άρχισε να διερωτάται ξανά για τον εαυτό της και για τη σχέση της με τους ξένους. Εκεί που πάει να ξεπεράσει το παρελθόν της, νάτο κι αυτό πετιέται ολοζώντανο μπροστά της.

Παρ’όλα αυτά, ενώ η γερμανική ηγεσία, για ν’ αποτρέψει τα χειρότερα έσπευσε να συναντηθεί με την τουρκική κοινότητα και να εκφράσει τη συμπάθεια και υποστήριξή της, (καταστρώνει μάλιστα και σχέδια για μια δημόσια τελετή), η αντίδραση της γερμανικής κοινωνίας ήταν κάτι παραπάνω από υποτονική, χωρίς να μπει στον κόπο να οργανώσει ούτε μια μαζική διαμαρτυρία, όπως συνέβαινε σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, γεγονός που δεν πέρασε απαρατήρητο από τις κοινότητες των τούρκων μεταναστών.

Οι μαζικές αυτές δολοφονίες ξανάφεραν στην επιφάνεια παλιές σκέψεις για τον λανθάνοντα ρατσισμό και την ξενοφοβία των γερμανών, χαρακτηριστικά τα οποία, παρ’ όλα τα χρόνια, δεν κατορθώθηκε να ξεριζωθούν εντελώς, παρά μονάχα να παραμείνουν καλυμμένα κάτω από το πέπλο μιας επίκτητης και υποκριτικής πολιτικής ορθότητας. Κι ως προς αυτό υπάρχουν πολλά μικρά, και καθόλου αθώα παραδείγματα ξενοφοβικής συμπεριφοράς, τα οποία κάτω από το φώς της πρόσφατης αποκάλυψης του ναζιστικού εγκληματικού δικτύου αναλύονται και αποτιμώνται εκ νέου. Είναι για παράδειγμα η ασιάτισσα, η οποία, ενώ κάνει ανύποπτη τα ψώνια της σε κάποιο σουπερμάρκετ, περνάει κάποιος δίπλα της και την φτύνει. Και κανείς από τριγύρω δεν αντιδρά. Είναι, η τουρκάλα που ξεχνιέται και μπαίνει σε λάθος ουρά στο ταμείο, και η οποία εισπράττει άμεσα την αποδοκιμασία από ένα σωρό σηκωμένα φρύδια. Είναι και η γερόντισσα από τη Βαυαρία, η οποία παρ΄ όλο που αρχίζει να διαμαρτύρεται για δήθεν καθυστερημένα γράμματα όταν ανακαλύπτει ότι ο διανομέας δεν είναι λευκός, εν τούτοις αν κάποιος την αποκαλέσει ρατσίστρια, το αρνείται σφοδρά. Κι όμως πάνω από το 1/3 των γερμανών δηλώνει ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η χώρα ν’ αλωθεί από τους ξένους, κι ένα άλλο 1/3 επίσης πιστεύει ότι οι ξένοι θα πρέπει να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.

Αλλά και μόνο το γεγονός ότι η αστυνομία αδυνατούσε για τόσο καιρό να δει το προφανές, την κοινή δηλαδή εθνικότητα των θυμάτων, και να ψάξει πέρα από τα στερεότυπα περί οργανωμένου δήθεν εγκλήματος και ξεκαθαρίσματος λογαριασμών ανάμεσα στα μέλη μιας κλειστής κοινότητας αλλοεθνών, δικαιολογίες τις οποίες μπορεί κανείς ν’ ακούσει και στη δική μας πατρίδα σχετικά με παρόμοια περιστατικά, δείχνει το πόσο λίγο η γερμανική κοινωνία θέλει να αντικρίσει και να συνειδητοποιήσει τον ακρο-δεξιό κίνδυνο σε οργανωμένη πλέον μορφή και όχι σαν μεμονωμένα περιστατικά. Ως ένα βαθμό φυσικά, δικαιολογημένα, μιας και η μόνη τρομοκρατία που παραδέχτηκε ποτέ η Δύση ήταν είτε η αριστερή, είτε η ισλαμική. Ακόμα κι όταν δεν υπήρχε ούτε μια στατιστική που να δικαιολογεί την καλά εδραιωμένη αυτή προκατάληψη. Και η εξήγηση γι αυτό δεν είναι παρά η στενή σχέση και διαπλοκή που υπάρχει ανάμεσα σε μυστικές υπηρεσίες, αστυνομία και ακροδεξιές ομάδες. Ένα από τους λόγους που το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας απέρριψε το 2003 την αίτηση των αρχών να κηρυχθεί το NPD παράνομο και να διαλυθεί ήταν ότι έτσι θα διακυβευόταν η καλή συνεργασία ανάμεσα στην αστυνομία και τους πληροφοριοδότες, οι οποίοι ήταν ταυτόχρονα και εξέχοντα στελέχη του κόμματος αυτού!

Μπορεί η Γερμανία να ηγεμονεύσει;

Μέσα στο χρόνο που πέρασε, γίνεται πλέον ολοένα και πιο φανερό ότι η Γερμανία, προσπαθεί, εκμεταλλευόμενη τις περιπλοκές της κρίσης και την καλύτερη οικονομική θέση που έχει σε αυτή, να καταστεί ηγεμονική δύναμη, τουλάχιστον μέσα στην παραπαίουσα, γηράσκουσα και καταρρέουσα ΕΖ. Αν έχει μεγαλύτερες βλέψεις, καλύτερα να το ξεχάσει. Η Γερμανία μπορεί να είναι μεγάλη για την Ευρώπη, αλλά πολύ μικρή για τον πλανήτη. Τι να λέμε τώρα, μπροστά στις ΗΠΑ κα την Κίνα. Μπορεί το δολάριο να χάνει την παλιότερη ελκυστικότητα και αίγλη του, αλλά η Αμερική παραμένει μακρόν η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη με παγκόσμια εμβέλεια, και εξ αυτού, για πολύ καιρό ακόμα, η πλέον σημαντική.

Αλλά και στην Ευρώπη δεν είναι μόνη της. Από δίπλα υπάρχει και η Γαλλία που καιροφυλακτεί. Αν ο Γαλλογερμανικός άξονας φαίνεται αυτή τη στιγμή να επανασυνδέεται, είναι γιατί αμφότερα τα μέλη του νοιώθουν ταυτόχρονη αδυναμία.

Η Γερμανία ήταν και θα παραμείνει περιφερειακή δύναμη, κι αυτό με μεγάλα ερωτηματικά, καθ’ ότι της λείπουν και άλλες ικανότητες. «Πού πάς κυρά μου έτσι ξεβράκωτη στο παζάρι;», θα μπορούσε να το πει κανείς πιο λαϊκά.

Επ’ ευκαιρία της εκδήλωσης για τον Παναγιώτη Κονδύλη, που οργανώνεται από φίλους, τη Δευτέρα στις 7μμ, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, κάθισα και ξαναξεφύλλισα το πολύ επίκαιρο βιβλίο του « Από τον 20^ο στον 21^ο αιώνα», γιατί, τι στο καλό! Γίνεται να πας αδιάβαστος σε σεμινάριο την σήμερον ημέραν;

Τι λέει λοιπόν ο Κονδύλης, επ’ αυτού για τη Γερμανία;

«... Η επιτυχία (να καταστεί ηγεμονική δύναμη), θα απαιτούσε πολιτικές ικανότητες, οι οποίες δεν ευδοκιμούν στη Γερμανία. Η έλλειψη των εμπειριών που έχουν συγκεντρώσει από αιώνες στην παγκόσμια πολιτική τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά έθνη της Δύσης, με επικεφαλής τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, δεν αναπληρώνεται εύκολα, ενώ ως γνωστόν οι λεπτοί συνδυασμοί, τους οποίους συναποτελούν η επίδειξη ισχύος, οι ευαίσθητοι χειρισμοί και η αποτελεσματική ρητορική, δεν υπήρξαν τα συνήθη προϊόντα των γερμανικών πολιτικών εργαστηρίων αυτού του αιώνα.

Ο εν μέρει οικουμενιστικός-ηθικολογικός και εν μέρει οικονομιστικός τόνος, που δεσπόζει στη σημερινή (δεκαετία 1990) εξωτερική πολιτική της Γερμανίας, στην πραγματικότητα αποτελεί μια καινούργια παραλλαγή της παλιάς φυγής προς την απλούστευση, μιαν άλλη έκφραση της ίδιας παλιάς αμηχανίας μπροστά στον άπειρα περίπλοκο χαρακτήρα της πολιτικής, μόνο που τώρα έχουν αντιστραφεί τα πρόσημα.

Η πεισματική στροφή προς τον ηθικό και οικονομικό παράγοντα έχει ως σκοπό της, όπως νομίζεται, την οριστική αποκοπή από την «πολιτική της ισχύος», ενώ η ευημερία των τελευταίων σαράντα ετών φαίνεται να αποδεικνύει προς γενική ικανοποίηση ότι η ηθική δεν ευνοεί μόνο την ψυχή, αλλά και την κοιλιά…. Εν πάση περιπτώσει οι Γερμανοί έχουν να μάθουν πολλά από την πολιτικά υπέρτερη πολιτική ελίτ της Γαλλίας και θα διέπρατταν σφάλμα πρώτου μεγέθους αν με υψωμένο δάχτυλο έπαιζαν εδώ το ρόλο του ηθικού παιδαγωγού. Οι φανερές ή κρυφές αξιώσεις της Γαλλίας ίσως να είναι μεγαλύτερες από τις πραγματικές της δυνατότητες, όμως και η Γερμανία αποτελεί σε πλανητικό επίπεδο, μάλλον μεσαία δύναμη, της οποία οι κινήσεις βρίσκονται επιπλέον υπό συνεχή επιτήρηση, (φυσικά από τις ΗΠΑ)…».

* * *

Δεν θα επεκταθώ παραπέρα. Αντ’ αυτού θα ήθελα να σχολιάσω κάποια πράγματα που μου έκαναν εντύπωση. Το ένα είναι η διαπίστωση, και δια χειρός Κονδύλη, ότι η εξάσκηση της πολιτικής δεν είναι κάτι που μαθαίνεται σε ένα Department Πολιτικής Επιστήμης, και περνώντας μάλιστα με άριστα τις εξετάσεις. Αυτή είναι η αντίληψη της τεχνοκρατίας, για την οποία, ο κόσμος όλος θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στις σελίδες του τέλειου εγχειριδίου. Αυτό, που ο Κονδύλης λέει εδώ ρητά, είναι ότι η Πολιτική είναι μεν επιδέξιοι χειρισμοί, αλλά και εμπειρία, και ιστορία και κουλτούρα και παρακαταθήκη, ένα κεφάλαιο δηλαδή το οποίο συνάδει με τις εμπειρίες και την κουλτούρα του λαού που το παρέλαβε και το κατέχει.

Το δεύτερο, που μου έκανε εντύπωση είναι η επισήμανση του ηθικολογικού στοιχείου που ενυπάρχει στον πυρήνα της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής. Πράγματι, αυτό που αντιλαμβανόμαστε πλέον όλοι, ότι η Γερμανία στην παρούσα φάση, συμπεριφέρεται σαν αυστηρός παιδαγωγός επιβάλλοντας τιμωρίες και ποινές στα κράτη, όπως η νταντά στα άτακτα παιδιά, δεν αποτελεί παρά κομβικό και διαχρονικό συστατικό του γερμανικού τρόπου εξάσκησης της πολιτικής. Καλό είναι να το συνειδητοποιούμε, γιατί μέσα σ' αυτή την προοπτική θα μπορούμε να ερμηνεύουμε καλύτερα τις πολιτικές της κινήσεις.

Αρκετά ενδιαφέροντα όλα αυτά για να καταλάβουμε τον κ. Ράιχενμπαχ, την παρέα του, την πατρίδα του και την δική μας εδώ πραγματικότητα.

Γιατί επιμένει η Γερμανία;

Με την Ιταλία να βρίσκεται ουσιαστικά σε πτώχευση, με την Ισπανία να βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά σ’ αυτή και να ζητάει βοήθεια από την ΕΚΤ, γιατί αλλιώς φουντάρει, με την Γαλλία να απειλείται όχι σε θεωρητικό πια επίπεδο, και με τη Μoody’s να υποβαθμίζει 12 γερμανικές τράπεζες, το ερώτημα είναι πλέον γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;

Το ένα σκέλος αφορά στις ίδιες τις αγορές. Γιατί συνεχίζουν να πιέζουν ενώ γνωρίζουν πολύ καλά ότι πιέζοντας φέρνουν ακόμα πιο κοντά τις άνω χώρες σε αδυναμία πληρωμών, ενδεχόμενο από το οποίο δεν έχουν να κερδίσουν, παρά να χάσουν; Ή μήπως δεν είναι έτσι; Είναι γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν ακόμα περιθώρια σωτηρίας τους; Αν αφήσουμε κατά μέρος την πιθανότητα οι αγορές να είναι σχιζοφρενικές και αυτοκτονικές, γεγονός που δεν μπορεί να αποκλειστεί στο βαθμό που κατευθύνονται περισσότερο από την ψυχολογία της στιγμής, παρά από τη νηφάλια λογική, τότε το περιθώριο αυτό σωτηρίας ονομάζεται ΕΚΤ, όχι με την ως τα τώρα όμως λειτουργία της ως θεματοφύλακας της σταθερότητας του νομίσματος, αλλά ως δημιουργός φρέσκου χρήματος.

Επομένως, η πίεση αυτή των αγορών θα συνεχιστεί έως ότου η ΕΚΤ το κάνει και αυτό, και ανεξάρτητα απ’ το εάν η Ελλάδα απολύσει όλους τους δημοσίους υπαλλήλους της και η Ιταλία κόψει όλες τις συντάξεις των γερόντων της. Οι αγορές δεν ποντάρουν στην εξοικονόμηση που θα προέλθει από το σφάξιμο της πενιχρής σύνταξης του ΟΓΑ, αλλά στο άπατο θησαυροφυλάκιο της ΕΚΤ. Νομίζω ότι η διαφορά μεγεθών είναι τέτοια που δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε παραπάνω.

Γιατί όμως η Γερμανία συνεχίζει να πιέζει σε κατεύθυνση κυριολεκτικά αυτοκτονική; Δεν βλέπει πού οδηγείται η Ευρωζώνη με τις πολιτικές λιτότητας; Είναι θέμα μυωπίας; Είναι θέμα ανοησίας; Είναι θέμα σαδισμού; Είναι θέμα αυτοκτονικού ιδεασμού; Γιατί κακά τα ψέματα, δεν υπάρχει κάποιος που να πιστεύει ότι η Γερμανία θα συνεχίζει να ευημερεί μέσα σε μια διαλυμένη και σπαρασσόμενη Ευρώπη. Άρα, γιατί επιμένει;

Η εξήγηση που μπορώ να φανταστώ προέρχεται από τη φράση που έχει ειπωθεί πολλές φορές ως τα τώρα. Και η φράση αυτή λέγεται «Είμαστε σε πόλεμο». Πράγματι, ποιο είναι το χαρακτηριστικό ενός πολέμου; Μα, η μεγάλης κλίμακας καταστροφή, και ανθρώπων και κεφαλαίων. Η κρίση του 1929 έφερε μεν καταστροφή κεφαλαίων, φαίνεται όμως ότι δεν ήταν αρκετή για να επανέρθει ο πλανήτης στην ανάπτυξη. Χρειάστηκε ο Β Παγκόσμιος πόλεμος για να καταστραφεί η ποσότητα που έπρεπε τελικά να καταστραφεί.

Στ’ αχνάρια της λογικής αυτής, η παρούσα κρίση ομοίως απαιτεί καταστροφή κεφαλαίων. Η καταστροφή ανθρώπων σε τέτοια κλίμακα, όπως μέσα σ’ ένα πόλεμο, πιστεύω ότι ακόμα δεν είναι επιθυμητή, και ότι οι μεγάλοι του πλανήτη θα καταβάλουν αρκετές προσπάθειες ώστε ν’ αποφευχθεί.

Επομένως αυτό που μένει είναι η καταστροφή των κεφαλαίων, η οποία όμως θα πρέπει να είναι τόσο μεγάλη ώστε η πιθανότητα ενός παγκόσμιου πολέμου να καταστεί μηδενική. Ίσως Γερμανία να ποντάρει σ’ αυτή την εκδοχή, περισσότερο από τους άλλους.

Άλλωστε μετά από μια μεγάλης κλίμακας οικονομική και όχι μόνο καταστροφή, η ανάπτυξη έρχεται, εμπρός με βήμα ταχύ!

Φτιάξε και συ ένα μέτωπο, μπορείς!

Αυτή τη στιγμή στην πολιτική πιάτσα κυκλοφορούν αρκετά μέτωπα, ενώ η τάση, όπως διαφαίνεται είναι να γεννηθούν κι άλλα. Είναι το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής του Αλαβάνου, είναι το Μέτωπο του ΚΚΕ που ανήκει στα μέλη και οπαδούς του ΚΚΕ, είναι το ΕΠΑΜ του Καζάκη, είναι το Μέτωπο της Περιεκτικής Δημοκρατίας, είναι το Πατριωτικό Μέτωπο ΠΑΜ και πιθανόν και κάποια άλλα μικρότερης εμβέλειας που δεν τα έχω ακουστά.

Όπως βλέπω τα πράγματα απ’ έξω, ο πληθωρισμός αυτός των μετώπων, δεν αντανακλά παρά τον πληθωρισμό και πιθανόν την παθογένεια των κομμάτων, κομματιδίων και ομάδων κυρίως της Αριστεράς, και μάλιστα σε εποχές, που το γενικό αίτημα είναι η συσπείρωση και ενότητα παρά ο κατακερματισμός.

Σε χαλεπούς και επίμονους καιρούς, ένα μέτωπο έχει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με ένα κόμμα, στο βαθμό που μπορεί να απευθυνθεί σε πλατύτερα στρώματα χωρίς κατ’ ανάγκην να ζητά διαπιστευτήρια κομματικής ορθοφροσύνης και επάρκεια γνώσεων για τα περιεχόμενα της σοσιαλιστικής ή κομμουνιστικής βιβλιογραφίας. Τα Μέτωπα έρχονται πρώτα και κύρια να δώσουν ελπίδα, να φέρουν κοντά τον κόσμο που δοκιμάζεται για να μην νοιώθει πλέον μόνος και αβοήθητος, έρχονται να επιλύσουν πρακτικά προβλήματα, οργανώνοντας και διεκπεραιώνοντας σε τοπικό επίπεδο τη σίτιση, τη θέρμανση, και ίσως τη στέγη.

Το Μέτωπο δεν είναι κόμμα, δεν χαράζει στρατηγική για τη μέλλουσα ζωή, κι ούτε πρέπει να είναι το πρόπλασμα ενός νέου κόμματος. Το Μέτωπο έχει πολύ συγκεκριμένο ρόλο να επιτελέσει, δηλαδή να θέσει τις μάζες σε κίνηση μέσα από τη συλλογική συμμετοχή και επίλυση επιτακτικών καθημερινών προβλημάτων. Εκεί οφείλει ένα Μέτωπο να δείξει την ισχύ του και κει πάνω να ριζώσει. Το τι θα γίνει μετά και το ποια πολιτική λύση θα δοθεί, αποτελεί μεταγενέστερο πρόβλημα.

Στην παρούσα φάση της κατακερματισμένης Αριστεράς, μπορώ να κατανοήσω τον πληθωρισμό αυτό των Μετώπων, ως απλή αναπαραγωγή του υπάρχοντος κατακερματισμού. Αλλά τότε η έννοια Μέτωπο καθίσταται σχήμα οξύμωρο, διότι το Μέτωπο είναι η επιτομή της συνένωσης και όχι της διάσπασης.

Τι θα μπορούσε να γίνει; Μα το ακριβώς αντίθετο αυτού που δεν έχει καταστεί εφικτό από τα κόμματα της αριστεράς. Ο διάλογος δηλαδή και η κοινή πορεία. Γιαυτό άλλωστε δεν φτιάχτηκαν; Για να υπερπηδήσουν τις χρόνιες αριστερές ανεπάρκειες;

Ας μην τις διαιωνίζουν!

IMF Statistics

Φαντάζομαι, ότι θα έχετε παρατηρήσει τελευταία μια επανεκκίνηση της NASA και των διαστημικών της προγραμμάτων. Φαντάζομαι επίσης ότι θα φαντάζεστε ότι αυτό θα έχει να κάνει με κάποιο είδος κεϋνσιανής πολιτικής για την αντιμετώπιση του οξύτατου προβλήματος ανεργίας. Μπορεί να είναι και έτσι, αλλά επιτρέψτε μου να έχω διαφορετική γνώμη. Και θα εξηγήσω αμέσως το γιατί.

Προ καιρού ο P. Κrugman, σχολιάζοντας την υστερική ευρωπαϊκή εμμονή περί εφαρμογής μέτρων αυστηρής λιτότητας στην Ευρωζώνη, με το σκεπτικό ότι τόσο οι ελλειμματικές, όσο και οι πλεονασματικές χώρες θα πρέπει εφ εξής να αποκτούν πλεονάσματα και μόνο πλεονάσματα, αναρωτήθηκε αν και εφ’ όσον η τάση αυτή γενικευτεί, που όπως φαίνεται όντως γενικεύεται σε όλον τον πλανήτη, για το ποιος θα έχει απομείνει τότε ελλειμματικός για να απορροφήσει το πλανητικό πλεόνασμα. Η φυσική απάντηση ήταν βεβαίως «ο Άρης!». Κάτι θα ήξερε ο Krugman, αλλά ήθελε και κάτι ακόμα για να γίνει πιστευτός.

Σήμερα ένα άλλο κλου ήρθε και από τον Economist. Μελετώντας κάποιος αρθρογράφος του την τελευταία έκθεση για το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι (World Outlook), του ΔΝΤ, ανακάλυψε ότι το τελευταίο, από το 2005 και μετά έβγαζε το καθαρό ισοζύγιο πληρωμών του πλανήτη (current account balance) θετικό και μάλιστα με πλεόνασμα ίσο με 300 δις για το 2010 και με προοπτική αυτό να ανεβεί στα 800 δις για το 2014. Αν υποθέσουμε ότι ο πλανήτης μας είναι ένα κλειστό σύστημα, όπου οι κάθε είδους συναλλαγές γίνονται εντός αυτού, τότε η παραπάνω ποσότητα θα έπρεπε να ήταν ίση με μηδέν. Το ότι δεν είναι, αλλά τουναντίον συνεχίζει να αυξάνει μπορεί να σημαίνει δυο μόνο πράγματα.

1. Είτε η στατιστική του ΔΝΤ είναι λανθασμένη, πράγμα που είναι αδύνατο και αδιανόητο,
2. είτε, ο πλανήτης έχει αρχίσει ένα κρυφό πάρε δώσε με τα μικρά, πράσινα, και υψηλής αναπαραγωγικής ικανότητας ανθρωπάκια.
   

Ο Λιακό τώρα δικαιώνεται!

Από τη Βρετανία στη Χιλή, με μια στάση στις ΗΠΑ

Διάβαζα τις προάλλες στο περιοδικό The Atlantic, (1/11) για το εξωφρενικό πλέον κόστος των διδάκτρων στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Ένας χρόνος, για παράδειγμα στο ελιτίστικο Princeton στοιχίζει 37,000 δολάρια. Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα, συγκρινόμενο με το ποσό που στοιχίζει ένας έγκλειστος σε μια μέτρια από άποψη “ανέσεων” φυλακή, ποσό το οποίο κατά μέσο όρο ανέρχεται στα 43,000 δολάρια. Επιπλέον οι ΗΠΑ είναι πρώτη στον κόσμο ως προς την αναλογία εγκλείστων και μη εγκλείστων, αλλά έκτη στην αναλογία φοιτητών και μη φοιτητών. Στην εικοσαετία 1987-2007 οι δημόσιες επενδύσεις στην ανώτατη εκπαίδευση αυξήθηκαν κατά 21%, ενώ οι πόροι που διοχετεύθηκαν στο σωφρωνιστικό σύστημα αυξήθηκαν κατά 127%. Επίσης, στην ίδια περίοδο ο φοιτητικός δανεισμός αυξήθηκε κατά 63% και το μέσο χρέος προς τις τράπεζες κατά 25,000 δολάρια. Παρ' όλα αυτά η αύξηση στις αποδοχές των εργαζομένων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν ξεπέρασε το 20% με 25%, ενώ αυτών στο ανώτερο 1% εισοδηματικό κλιμάκιο άγγιξε το 300%.

Όλα αυτά λοιπόν, θέλουν κάτι να μάς πουν. Πρώτα απ' όλα, ότι κάτι δεν πάει καλά μ' ένα σύστημα το οποίο ξοδεύει περισσότερα για να φυλακίζει παρά για να εκπαιδεύει, δεύτερον, ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση ακριβαίνει και χρεώνει δυσανάλογα τους αποφοίτους, σε σχέση με τις μελλοντικές τους αποδοχές, και τρίτον, ότι η εισοδηματική ανισότητα διευρύνεται με ραγδαίους ρυθμούς, γεγονός που ακυρώνει την πάγια αντίληψη ότι η κατάκτηση του αμερικανικού ονείρου είναι συνάρτηση των καλών σπουδών και της σκληρής δουλειάς. Αυτά κι άλλα πολλά είναι λοιπόν αρκετά για να βγάλουν τους νέους στα πάρκα, τους δρόμους και τις πλατείες, όχι μόνο της Αμερικής, μα και του κόσμου όλου.

Μόλις την Τετάρτη που μάς πέρασε, η “εθνική εκστρατεία ενάντια στις περικοπές και τα δίδακτρα” της Μεγ. Βρετανίας κάλεσε τους φοιτητές σε μαζική κάθοδο στο κέντρο του Λονδίνου, με ενδεχόμενη επανάληψη της διαδήλωσης και την Τρίτη. Εδώ δεν έχουμε πια με μια απλή αύξηση των διδάκτρων, μα κανονικό τριπλασιασμό τους, στις 9,000 λίρες, (θα ισχύσει από του χρόνου), γεγονός το οποίο θα φέρει σύντομα τους βρετανούς φοιτητές σε παρόμοια θέση με τους ομοίους τους στις ΗΠΑ. Κι αυτό μάλιστα σε περίοδο όπου η εξεύρεση εργασίας γίνεται ολοένα και δυσκολότερη. Με τις περικοπές στη χρηματοδότηση πολλά πανεπιστήμια των φτωχότερων περιοχών θα αναγκαστούν είτε να κλείσουν είτε να ιδιωτικοποιηθούν, δυνατότητα η οποία έγινε κι αυτή εφικτή με πρόσφατο νόμο. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις στη Μ. Βρετανία, έρχονται ένα χρόνο μετά από τις περσινές πρωτοφανείς σε όγκο κινητοποιήσεις, γεγονός που δείχνει ότι το φοιτητικό κίνημα συνεχίζει να είναι μάχιμο και με το όπλο παρά πόδα.

Σε κανονικό αναβρασμό, βρίσκεται από τον Αύγουστο και η Χιλή. Η σύγκρουση εξελίσσεται πλέον σε μετωπική, όχι μόνο με καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημίων αλλά και με οδομαχίες, που επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως ξανά, πριν λίγες μέρες. Εδώ τα αιτήματα δεν περιορίζονται σε ένα ή δυο ή το πολύ τρία αιτήαματ, αλλά είναι σαρωτικά και επιζητούν την ολοκληρωτική αλλαγή του πλαισίου της εκπαίδευσης, όπως αυτό είχε σχεδιαστεί από τους άξιους επιγόνους του Φρίντμαν, επί Πινοσέτ, και το οποίο συνεχίζει να εφαρμόζεται αλώβητο μέχρι και σήμερα. Η εκπαίδευση στη Χιλή είναι κατά κύριο λόγο ιδιωτική, τόσο στη δευτεροβάθμια, όπου το 45% των μαθητών παρακολουθεί ιδιωτικά σχολεία, όσο και στην τριτοβάθμια, όπου τα περισσότερα πανεπιστήμια είναι εξίσου ιδιωτικά, για το λόγο ότι καμιά κυβέρνηση από τότε δεν θεώρησε απαραίτητο να χαλαλίσει πόρους για την ίδρυση νέων πανεπιστημίων, παρά την αύξηση του πληθυσμού και την εντεινόμενη ζήτηση των πανεπιστημιακών σπουδών. Αλλά τι να περιμένει κανείς από μια χώρα η οποία βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως, ως προς την άνιση κατανομή εισοδήματος. Ανισότητα, η οποία προφανώς συντηρείται και επιτείνεται από το ίδιο αυτό άδικο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι φτωχοί συνωστίζονται στα λίγα υποβαθμισμένα δημόσια πανεπιστήμια, ενώ οι εύποροι, με τον παρά τους, μπορούν ν' απολαμβάνουν καλύτερες σπουδές και κατά συνέπεια μεγαλύτερες απολαβές αργότερα.

Τι συνέβη όμως και η Θεωρία δεν φάνηκε να δουλεύει στη Χιλή; Τι έγινε και η ιδιωτική εκπαίδευση δεν τράβηξε προς τα πάνω, δεν ανέβασε ταυτόχρονα και το επίπεδο της δημόσιας εκπαίδευσης; Έτσι δεν λέει η Θεωρία; Κρίμα τότε για την αλάνθαστη, κ. Διαμαντοπούλου, που τόσο μεγάλη πίστη δίνει σ' αυτή, και που τόσο σκληρά δουλεύει, κοντά δυο χρόνια τώρα, για την εφαρμογή της.

Τι ζητάνε όμως οι φοιτητές, που με επικεφαλής την 23-χρονη μαχητική, αεικίνητη, ακαταπόνητη, αλλά και πανέμορφη Καμίλα Βαγιέχο, πρόεδρο της συνομοσποδίας των φοιτητικών συλλόγων της Χιλής, έχουν καταφέρει να ρίξουν ένα υπουργό παιδείας, να καταποντίσουν τη δημοτικότητα του προέδρου Πινιέρα σε εξευτελιστικά επίπεδα, και να κερδίσουν τη συμπάθεια και την υποστήριξη του 80% των Χιλιανών;

Έχουμε και λέμε λοιπόν: αύξηση της χρηματοδότησης και στήριξη της δημόσιας εκπαίδευσης, ίση πρόσβαση στα πανεπιστήμια ανεξαρτήτως της οικονομικής κατάστασης των υποψηφίων, κατάργηση του νόμου που επιτρέπει τη λειτουργία κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, κατάργηση της επιδότησης κερδοσκοπικών ιδρυμάτων μέσω υποτροφιών και κουπονιών, (voucher), ανάκληση του νόμου που απαγορεύει τη φοιτητική συμμετοχή στα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων, και άλλα πολλά.

“Για χρόνια”, λέει η Βαγιέχο στο γραφείο της, με το μεγάλο πορτρέτο του Μαρξ στον τοίχο, “η χιλιανή νεολαία είχε πέσει με τα μούτρα στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο της ατομικής αυτοπραγμάτωσης και των ατομικών επιτευγμάτων, μοντέλο, το οποίο απέκλειε κάθε είδους κατανόηση και συναίσθηση με τον άλλον. Με τις κινητοποιήσεις μας αυτές, έχουμε αντιστρέψει την κατάσταση. Η νεολαία αρχίζει να ξαναπαίρνει τον έλεγχο και να ξαναγυρίζει στην πολιτική. Κι αυτό έρχεται με την αμφισβήτηση των φθαρμένων πια πολιτικών μοντέλων, τα οποία εξέθρεψαν τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις πανίσχυρες οικονομικές ελίτ”.

“Δεν θέλουμε να βελτιώσουμε το σύστημα. Αυτό που θέλουμε είναι μια βαθιά αλλαγή. Να σταματήσουμε να βλέπουμε την παιδεία σαν καταναλωτικό αγαθό, αλλά σαν δημόσιο”, λέει η Βαγιέχο σε κάποια άλλη στιγμή.

Μετά από πέντε και βάλε μήνες συνεχών και μαζικών διαμαρτυριών, το κίνημα έχει πετύχει αυτό που κανένα ως τα τώρα κόμμα δεν μπόρεσε να κάνει στα τελευταία 20 χρόνια. Να θέσει, δηλαδή στο επίκέντρο των συζητήσεων την ανάγκη της ολοκληρωτικής μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και των συνταγματικών εκείνων άρθρων που το κρατούν σιδηροδέσμιο στο πινοσετικό “όραμα”. Αυτή τη στιγμή, λόγω των επίμονων αγώνων του, γίνεται πρότυπο τουλάχιστον για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Οι προσκλήσεις για την Καμίλα να παρευρεθεί σε πορείες και αγώνες φοιτητικών κινημάτων άλλων χωρών, καταφτάνουν με καταιγιστικούς ρυθμούς. Μόνο στο twitter, οι οπαδοί της ξεπερνούν τους 300,000. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που λόγω αγωνιστικότητας, κουράγιου και δημοφιλίας, παρομοιάζουν την Καμίλλα με τον στρατηγό Μάρκος, με τη διαφορά, που αντί για μπαλακλάβα, το κορίτσι φέρει στο πάνω χείλος ένα αστραφτερό ασημένιο δαχτυλιδάκι.

Το φοιτητικό κίνημα της Χιλής κατάφερε όχι μόνο να περάσει τα σύνορα της χώρας, αλλά και να εξελιχθεί σε κίνημα ολοκληρωτικής άρνησης της εγχώριας πολιτικής ελίτ. Και, απ' ότι φαίνεται, συνεχίζει ακάθεκτο...