Το τέλος της Εργασίας

Εδώ και ένα χρόνο, στον άμεσο κύκλο μου υπάρχουν 3 πιστοποιημένοι 100% άνεργοι, ένας άλλος, το αφεντικό του οποίου κήρυξε πτώχευση και οσονούπω θα καταλογίζεται κι αυτός στους πιστοποιημένους 100% ανέργους, κι άλλοι δυο οι οποίοι μετά βίας διατηρούν το γραφείο τους ανοιχτό. Στην πραγματικότητα είναι κι αυτοί χωρίς δουλειά. Τελικό σύνολο 6 άτομα. Μπορεί να πεις ότι είμαι και γκαντέμω, κι ότι το φταίξιμο είναι δικό μου που γρουσούζεψα τους ανθρώπους, αλλά και πάλι ας μού εξηγήσει κάποιος πώς συνέβη έτσι ξαφνικά κι απέκτησα κακιά ενέργεια. Μάλλον κάτι άλλο θα φταίει, έξω από ‘δω κι έξω από μας.

Γιατί φεύγουν λοιπόν οι δουλειές; Η κρίση, θα πείτε. Μα αν αυτό είναι κρίση, τότε το προηγούμενο διάστημα τι ήταν; Θα το λέγαμε «Ανάπτυξη», με την καλή την έννοια; Κατά γενική ομολογία αυτό που βιώναμε τα προηγούμενα χρόνια δεν ήταν ανάπτυξη, αλλά τζόγος, και ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι παρά ένα reset, μια επαναφορά της οικονομίας στις πραγματικές της διαστάσεις. Δηλαδή, το τωρινό είναι το κανονικό και το προηγούμενο το αφύσικο, το ανώμαλο. Υπάρχει καμιά αντίρρηση σ’ αυτό; Για πόσο χρόνο μπορείς να χτίζεις μια οικονομία στον αέρα και στα χρέη; Τόσο, μέχρι να εκραγεί.

Αποτελεί γενικό κανόνα ότι στις αναπτυγμένες χώρες ο ρυθμός ανάπτυξης είναι πια χαμηλός. Σε αντίθεση, υψηλοί ρυθμοί παρατηρούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες, γι αυτό άλλωστε ονομάζονται κι έτσι. Αν παρήγαγες 10 κουβέρτες και ξαφνικά διπλασιάσεις την παραγωγή σε 20 κουβέρτες, τότε ο ρυθμός ανάπτυξης τρέχει με 100%. Αν παράγεις όμως 10 εκατομμύρια κουβέρτες, ακόμα και ν’ αυξήσεις την παραγωγή σε 20 εκατομμύρια, στο τέλος δεν θα βρίσκεις σε ποιον να τις πουλήσεις, γιατί οι περισσότεροι θα έχουν ήδη κουβέρτες στα σπίτια τους. Άρα μοιραία, θα παράγεις πολύ λιγότερες και ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι χαμηλός.

Οπότε έρχεται το επόμενο ερώτημα. Πώς φτιάχνονται νέες θέσεις εργασίας; Μα με την Ανάπτυξη, συμφωνούν όλοι. Πράσινη, Κίτρινη, Μπλε, οποιαδήποτε. Ανάπτυξη να είναι, κι ό,τι να ‘ναι. Μα τώρα δα είδαμε, ότι στις αναπτυγμένες χώρες οι ρυθμοί ανάπτυξης δεν μπορούν να αυξηθούν παραπάνω απ’ ότι είναι, αν θέλουμε να μιλάμε για μια πραγματική οικονομία. Μπορούν να αυξηθούν μόνο σπασμωδικά και αεριτζήδικα, στιγμιαία και εικονικά, με την κατάρρευση και το ξεφούσκωμα να είναι απ’ την αρχή προδιαγεγραμμένα.

Η ανάπτυξη στους ήδη ανεπτυγμένους είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση, η οποία και ολοένα θα δυσχεραίνει όσο πιο πολύ αναπτυγμένοι θα γινόμαστε. Στην ουσία, όλη μας η έννοια πια θα είναι πώς θα βγάλουμε απ’ τη μύγα ξύγκι, γιατί ό,τι κρέας ήταν να βγάλουμε, το βγάλαμε. Κι εδώ αρχίζει πια η παράνοια, η διαστροφή και η γελοιότητα, οι οποίες βρίσκονται πίσω απ’ την αδήριτη ανάγκη εφεύρεσης νέων αναγκών, νέων καινοτομιών και νέων τύπων επιχειρηματικότητας. Τέτοιες, ώστε ο καθαριστής γαρίδων να θεωρείται πλέον άξιος προς βράβευση, όπως συνέβη στην πρόσφατη έκθεση της Φρανκφούρτης.

Έχω την εντύπωση ότι οι θέσεις εργασίας όλο και θα λιγοστεύουν. Ή, για να κάνω το σενάριο λιγότερο τρομαχτικό, περίοδοι με προσφορά εργασίας, θα ακολουθούνται από μακρές περιόδους ανεργίας και φτώχειας.

Δεν ξέρω, αλλά όλο αυτό το παραμύθι μου φαίνεται σα μια επιταχυνόμενη και αδιέξοδη κούρσα. Κάποια στιγμή, δεν θα έχουμε τίποτε άλλο ν’ αναπτύξουμε, θα χτυπήσουμε τοίχο και θα φάμε τα μούτρα όλοι μας.

Πόσο Δημοκρατικό Είναι το Διαδίκτυο;

Βλέποντας λοιπόν ότι σε κάθε δίκτυο που εξετάσαμε στην προηγούμενη ανάρτηση, κοινωνικό, βιολογικό, νευρωνικό, ιντερνετικό κ.α., η απόσταση ανάμεσα σε δυο τυχαίους κόμβους είναι κατά πολύ μικρότερη απ’ ότι θα υπαγόρευε το τεράστιο πλήθος τους, αυτό που μας περνά αμέσως από το νου είναι αν τα δίκτυα μπορούν να μοιράζονται κι άλλες ιδιότητες, εγγενείς της φύσης και την πολυπλοκότητάς τους.

Μοντέλο Erdős-Rényi
Μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης του τρόπου δόμησης και λειτουργίας τους έγινε από το δίδυμο Erdős-Rényi. Μιας και η προσέγγιση αυτή ήταν και η πρώτη, λογικό είναι να ήταν και απλή, καθ’ ότι αυτός είναι και ο τρόπος της επιστήμης. Ξεκινάει, φερ’ ειπείν από τα απλά, για να χτίσει κατόπιν προς τα πολυπλοκότερα, φροντίζοντας όμως να διερωτάται σε κάθε βήμα για το πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι οι προβλέψεις της.

Οι Erdős-Rényi βάσισαν το μοντέλο τους για τη δομή των δικτύων στην υπόθεση ότι ο αριθμός των συνδέσεων (links) που καταλήγουν σε κάθε κόμβο είναι λίγο πολύ ένας τυχαίος αριθμός, που υπακούει σε μια συγκεκριμένη απλή κατανομή. Όπως είδαμε σε προηγούμενη ανάρτηση «Ένας Τυχαίος Περίπατος», η κατανομή τυχαίων μεταβλητών, (όπως οι ταχύτητες των μορίων σ’ ένα αέριο), ακολουθεί μια συμμετρική κωδωνοειδή καμπύλη (όπως στην εικόνα), η οποία χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη μέση τιμή και ένα εύρος. Στην περίπτωση δηλαδή του διαδικτύου, το ως άνω μοντέλο υπέθετε ότι κάθε σελίδα του (page) δέχεται ένα μέσο αριθμό συνδέσεων (links), γεγονός το οποίο θεώρησαν σύμφυτο με τη δημοκρατικότητα του κυβερνοχώρου, καθώς ο καθένας έχει τις ίδιες πιθανότητες με τον οποιονδήποτε άλλον να τον δουν και να τον ακούσουν.

Κατόπιν όμως λεπτομερούς ανάλυσης του εσωτερικού δικτύου του πανεπιστημίου Notre-Dame της Indiana με τις 325,000 σελίδες, βρέθηκε ότι το 82% αυτών δεχόταν από 3 έως και λιγότερες συνδέσεις, ενώ υπήρχαν 42 σελίδες, οι οποίες είχαν ξεφύγει κα δέχονταν πάνω από 1,000 η κάθε μια. Η κατάσταση αυτή όπως αποτυπώθηκε, μάλλον δεν συνηγορούσε υπέρ ενός δημοκρατικού κυβερνοχώρου, όπου κάθε σελίδα θα διέφερε σε δημοφιλία μόνο κατά τι από τις υπόλοιπες, και επομένως το μοντέλο Erdős-Rényi χρειαζόταν επειγόντως αναθεώρηση.

Μοντέλο Watts-Strogatz
Η αναθεώρηση ήρθε αρκετά χρόνια μετά, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 από ένα άλλο δίδυμο, τους Watts-Strogatz, οι οποίοι και παρατήρησαν ότι σε επίπεδο κοινωνίας τουλάχιστον, και κοινωνικών σχέσεων, οι πιθανότητες που έχουν δυο τυχαία άτομα να γνωρίζονται μεταξύ τους δεν είναι ίδιες με αυτές που θα είχαν αν αμφότερα ανήκαν στον κύκλο γνωριμιών κάποιου ατόμου. Στη δεύτερη περίπτωση θα ήταν σαφώς μεγαλύτερες, μιας και οι γνωστοί του φίλου μου, ή κάποιοι από αυτούς θα γίνουν μοιραία και δικοί μου γνωστοί. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της οργάνωσης των κοινωνικών δικτύων υπό τύπον συσσωματωμάτων (clusters), τα μέλη των οποίων συνδέονται με ισχυρούς δεσμούς εντός, αλλά με σαφώς χαλαρότερους με τα μέλη άλλων. Στη θέση του cluster μπορείτε να βάλετε μια παρέα, ή μια ομάδα εταιριών σε στενή μεταξύ τους συνεργασία.

Το clustering δεν ήταν όπως αποδείχτηκε ιδιότητα μόνο των κοινωνικών δικτύων, μιας και παρατηρήθηκε και σε άλλα συστήματα, όπως στον τρόπο οργάνωσης των νευρώνων του γνωστού μας πλέον σκουληκιού C. Elegans, όπου οι γείτονες ενός νευρώνα έχουν πενταπλάσιες πιθανότητες να συνδεθούν με τον συγκεκριμένο, παρά με κάποιον άλλον μακρύτερα, όπως στο ηλεκτρικό δίκτυο, όπως στους συν-συγγραφείς επιστημονικών άρθρων, ή όπως στη σύνδεση των υπολογιστών στο δίκτυο.

Παρ’ όλο που το μοντέλο Watts-Strogatz ήταν πιο κοντά στην πραγματικότητα, πάλι δεν έδινε τα αποτελέσματα που έπρεπε. Κι τούτο γιατί, όπως και το προηγούμενο των Erdős-Rényi παρά ήταν δημοκρατικό για να ταιριάξει στην αληθινή φύση του web. Ο λόγος ήταν η αρκετή δόση τυχαιότητας που έμπαινε κι εδώ, όσον αφορά στο σχηματισμό των clusters και των μεταξύ τους διασυνδέσεων. Σε σύγκριση με το μοντέλο Erdős-Rényi, η τυχαιότητα στον αριθμό συνδέσεων (links) που κατευθύνονταν σε κάθε σελίδα (page) για παράδειγμα, μετατίθετο από την σελίδα την ίδια, σε ένα cluster σελίδων. Όχι Γιάννης, Γιαννάκης δηλαδή. Άσε και που άφηνε απ’ έξω την περίπτωση των σελίδων εκείνων με τον υπερβολικά μεγάλο αριθμό συνδέσεων (links).

Μοντέλο Barabasi
Η κατάσταση άλλαξε άρδην όταν εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο συγγραφέας του βιβλίου απ’ όπου δανείστηκα τα στοιχεία, ο Barabasi δηλαδή. Τι έκανε αυτός; Έριξε στο τραπέζι την ρηξικέλευθη ιδέα ότι σχετικά με τον κυβερνοχώρο θα πρέπει να ξεχάσουμε την τόσο προσφιλή ιδέα της δημοκρατικότητας, γιατί το κουμάντο πολύ απλά, το κάνουν μερικές χούφτες mega-κόμβοι ή αλλιώς hubs, οι οποίοι και συγκεντρώνουν ένα τρομακτικό αριθμό συνδέσεων. Ο κυβερνοχώρος λοιπόν όχι μόνο δεν είναι δημοκρατικός αλλά πλησιάζει και προς το ολιγαρχικό μοντέλο οργάνωσης. Η ανακάλυψη λοιπόν της ύπαρξης των hubs ανάγκασε τους επιστήμονες να πούνε πλέον το οριστικό αντίο στην τυχαιότητα, σαν το υπόβαθρο λειτουργίας των δικτύων.

Και ξαφνικά μετά απ’ αυτό, όλοι άρχισαν να βλέπουν hubs παντού. Στο κύτταρο για παράδειγμα το ρόλο του mega-κόμβου τον παίζει το μόριο ΑΤΡ και το νερό, στις τηλεφωνικές γραμμές κάποια νούμερα συγκεντρώνουν έναν τεράστιο αριθμό κλήσεων, κάποιοι άνθρωποι διαθέτουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό διασυνδέσεων και αποτελούν κέντρο αναφοράς για όλους εμάς τους υπόλοιπους, κάποιοι συγγραφείς συγκεντρώνουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό αναφορών στις εργασίες τους, κ.ο.κ. Και στο διαδίκτυο, ενώ η απόσταση δυο τυχαίων σελίδων είναι 19 κλικ, η απόσταση μιας όποιας σελίδας από τον mega-κόμβο Yahoo απέχει 2 με 3 κλικ.

Στο web λοιπόν η οργάνωση είναι τέτοια ώστε η μεγάλη πλειοψηφία των σελίδων (pages) να διαθέτει ελάχιστα links, και ταυτόχρονα να συνυπάρχει με ένα ελάχιστο αριθμό σελίδων οι οποίες διαθέτουν υπερβολικά μεγάλο αριθμό links. Παράξενη στ’ αλήθεια κατανομή! Όχι όμως και για μας, οι οποίοι έχουμε εντρυφήσει από προηγούμενα μαθήματα στους αμμόλοφους, τις αμμοστιβάδες και τους εγκεφάλους και έχουμε εξοικειωθεί με τις κατανομές Power-Law. Την ίδια ακριβώς συμπεριφορά συναντούμε και εδώ, όσον αφορά την κατανομή του αριθμού συνδέσεων που κατευθύνονται σε μια σελίδα. Οι κατανομές Power-Law χαρακτηρίζονται από παχιές και μακριές ουρές οι οποίες αργούν να μηδενιστούν και οι οποίες κρύβουν όλες αυτές τις σελίδες που μας εντυπωσιάζουν με τα υπέρογκα links που δέχονται.

Δεν είναι καταπληκτικό; Οι κατανομές Power Law δεν δίνουν κάποια χαρακτηριστική μέση τιμή για τα links μιας σελίδας, όπως ακριβώς στις αμμοστιβάδες δεν υπάρχει ένα τυπικό μέγεθος. Αντιθέτως οι συμμετρικές κατανομές τυχαίων μεταβλητών, όπως για παράδειγμα η κωδωνοειδής καμπύλη την οποία ακολουθεί το ύψος των ανθρώπων, δίνουν μια κορυφή η οποία αντιστοιχεί σε ένα μέσο ύψος, το οποίο φυσικά δεν εξαρτάται από το ύψος των άλλων ανθρώπων.

Δεν συμβαίνει όμως και με τα links τα οποία θα δεχτεί μια σελίδα. Από αναλύσεις πραγματικών δικτύων του κυβερνοχώρου έχει βρεθεί, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται preferential attachment (προνομιακή σύνδεση), ότι ο αριθμός συνδέσεων που κατευθύνονται σε μια σελίδα είναι ανάλογος του αριθμού των ήδη υπαρχόντων διασυνδέσεων. Έτσι η δημιουργία των hubs αποτελεί μια «φυσική» διαδικασία, του ίδιου τύπου με αυτήν που κάνει τους πλούσιους να γίνονται ακόμα πλουσιότεροι. Και η συμπερίληψη αυτής της διαδικασίας στο μοντέλο του Barabasi και των συνεργατών του ήταν το κρίσιμο σημείο που έφερε το μοντέλο τους κοντά στην πραγματικότητα του διαδικτύου, δηλαδή στην δημιουργία mega-κόμβων με μεγάλη επιρροή.

Το υπόβαθρο των κατανομών Power Law, που όπως είδαμε είναι κοινές σε πάρα πολλά και εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους συστήματα, όπως και στην οικονομία με τη μορφή των ξαφνικών και μεγάλων κρίσεων, είναι η δυνατότητα αυτο-οργάνωσης χωρίς την παρέμβαση μιας εξωτερικής αρχής, ιδιότητα που βρίσκεται στον αντίποδα των τυχαίων και χαοτικών συστημάτων.

Πολλά από τα στοιχεία και τις έννοιες που αναπτύχθηκαν στο παρόν κείμενο είναι κοινά και στο πεδίο της οικονομίας. Θα τολμήσω να πω ότι τα κλασσικά οικονομικά βασίζονται πολύ στην τυχαιότητα των αλληλεπιδράσεων των οικονομικών υποκειμένων και στην ισοτιμία τους, όπως συμβαίνει στα δυο προηγούμενα μοντέλα των Erdős-Rényi και Watts-Strogatz, ενώ η πραγματικότητα της οικονομίας με τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια μου θυμίζει αρκετά τα hubs του Barabasi με τα φαινόμενα θετικής ανάδρασης που επιδεικνύουν.

Υ.Γ. Πηγή το βιβλίο “LINKED”, του Albert-Lazlo Barabasi, Perseus Publishing, Cambridge Massachusetts, 2002, ευγενική δωρεά του Δ.Δ.

Ω!, τι Μικρός που είναι ο Κόσμος!

Η έννοια των κοινωνικών δικτύων μπήκε στη ζωή μας όταν αρχίσαμε να γινόμαστε πάρα πολλοί κι όταν οι υπολογιστές και τα δίκτυά τους, έγιναν κι αυτά πάρα πολλά. Η δυνατότητα των ανθρώπων να επικοινωνούν μεταξύ τους, όσο μακριά κι αν βρίσκονταν είναι παλιά υπόθεση κι άρχισε με την εξάπλωση του ταχυδρομείου, του τηλεφώνου και κατόπιν των αερομεταφορών. Ξαφνικά ο κόσμος άρχισε να συρρικνώνεται, να φαίνεται μικρότερος, μιας και ο αριθμός των κοινωνικών δικτύων αφ’ ενός αυξανόταν, αυξανόταν όμως ταυτόχρονα και η δυνατότητα κάποιου να τα συντηρεί και να τα διευρύνει.

Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί για το πόσο μικρός είναι ο κόσμος, όταν τυχαίνει να ανακαλύπτουμε κοινούς γνωστούς με άτομα τα οποία δεν είχαμε δει ποτέ ξανά στη ζωή μας. Κι αντί να αποδίδουμε το γεγονός αυτό σε εξαιρετικές συμπτώσεις που πιθανόν να παραπέμπουν σε θαύματα ή μεταφυσικά μηνύματα προς αποκωδικοποίηση, καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούν εγγενή ιδιότητα των δικτύων, με την προϋπόθεση ο κάθε κόμβος του δικτύου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο άνθρωπος, να έχει τουλάχιστον μια διασύνδεση με κάποιον άλλον, δηλαδή να έχει τουλάχιστον ένα φίλο ή γνωστό, πράγμα όχι και τόσο δύσκολο τελικά.

Η μελέτη των κοινωνικών διασυνδέσεων μπήκε στο μικροσκόπιο της πανεπιστημιακής έρευνας το 1967, σημαδιακή όπως φαίνεται χρονιά, από τον Stanley Milgram, καθηγητή του Harvard στον τομέα της πειραματικής ψυχολογίας. Το ερώτημα που τον απασχολούσε ήταν πολύ συγκεκριμένο και αφορούσε στην «απόσταση» ανάμεσα σε δυο τυχαία άτομα στις ΗΠΑ, δηλαδή στον αριθμό των γνωριμιών που μεσολαβούν ώστε αυτά τα εντελώς άγνωστα άτομα να μπορούν να συνδεθούν. Μην έχοντας κανείς ασχοληθεί πιο πριν με το πρόβλημα αυτό, κάθε απάντηση θα μπορούσε να στέκει. Το 100 ήταν μια συνήθης εκτίμηση.

Ο Milgram, αποφασισμένος να δώσει τέλος στις εικοτολογίες και τα μαντέματα οργάνωσε ένα πείραμα, κατά τη διάρκεια του οποίου ο καθ' ένας από δείγμα 160 ανθρώπων θα έπρεπε να παραδώσει ένα γράμμα, από το ένα μέρος της Αμερικής (π.χ. Νεμπράσκα) όπου βρισκόταν, σε κάποιον άγνωστό του σε κάποιο άλλο μέρος της χώρας, ας πούμε στη Βοστόνη, όχι απλώς ταχυδρομώντας το απ’ ευθείας στον παραλήπτη (τότε δεν θα είχε νόημα το πείραμα, όπως καταλαβαίνετε), αλλά ταχυδρομώντας το σε κάποιον από τους δικούς του γνωστούς, τον οποίον έκρινε ότι θα μπορούσε να είχε σχέση με το τελικό άτομο. Από τα 160 γράμματα λοιπόν που ταχυδρομήθηκαν, τα 42 δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους, ενώ για τα υπόλοιπα βρέθηκε ότι ο μέσος όρος των ενδιάμεσων σταθμών δεν ήταν ούτε 100, ούτε 200, αλλά μόλις 5.5! Δηλαδή όσα γράμματα έφτασαν στον προορισμό τους, άλλαξαν ούτε λίγο ούτε πολύ 5.5 χέρια. Εξ ου και η φράση που επικράτησε έκτοτε, ότι όλοι οι άνθρωποι στη Γη μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους μέσα από μια αλυσίδα 6 μόλις γνωριμιών, (six degrees of separation).

Το εν λόγω αποτέλεσμα ήταν όντως μεγάλη έκπληξη, απόρροια του μεγάλου αριθμού επαφών που μπορεί να έχει κάποιος. Όσο δε οι επαφές με τα χρόνια θα διευκολύνονται ακόμα περισσότερο μέσω του internet, τόσο και θα μικραίνει ο αριθμός των ενδιάμεσων βημάτων, ώστε από τα 5.5 να μπορούμε να κατέβουμε, γιατί όχι και στα 3.

Ο Milgram με το πείραμα αυτό άνοιξε θαρρείς τους ασκούς τους Αιόλου, μιας και πολλοί ανά τον κόσμο άρχισαν ν’ αναρωτιόνται μήπως τα ίδια και χειρότερα μπορούσαν να συμβαίνουν και σε άλλου τύπου δίκτυα, όπως για παράδειγμα στο διαδίκτυο. Ο Barabasi ήταν ένας απ’ τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τον τομέα αυτό και συγκεκριμένα με την εκτίμηση της απόστασης ανάμεσα σε δυο τυχαίες σελίδες (pages) του web. Αν δυο τυχαίοι άνθρωποι μπορεί να απέχουν 6 περίπου «βήματα», δυο τυχαίες σελίδες πόσα κλικ απέχουν; Ξεκινώντας λοιπόν από την ιστοσελίδα του πανεπιστημίου του, η οποία περιελάμβανε 300,000 σελίδες υπολόγισε μια μέση απόσταση ίση 11 κλικ.

Το ερώτημα που ακολούθησε ήταν αν ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να ισχύσει και σε μεγαλύτερα τμήματα του ιστού. Με μια σειρά υπολογισμών βρέθηκε ότι η απόσταση αυτή, όντως μεταβάλλεται με το μέγεθος, αλλά λογαριθμικά, δηλαδή με πολύ βραδύτερο ρυθμό, απ’ ότι ο ιστός ο ίδιος. Για παράδειγμα, στον παγκόσμιο ιστοχώρο της εποχής του, δέκα χρόνια πριν με 800 εκατομμύρια σελίδες, η μέση απόσταση ήταν γύρω στα 19 κλικ, δηλαδή αμελητέα!

Οι απελπιστικά μικρές αυτές αποστάσεις απαντώνται και σε όλων των ειδών τα δίκτυα, και όχι μόνο στα προαναφερθέντα. Δηλαδή τα μέλη μιας τροφικής αλυσίδας συνδέονται με δυο μόνο ενδιάμεσα είδη, τα μόρια στο κύτταρο συνδέονται το ένα με το άλλο μέσα από τρεις χημικές αντιδράσεις, οι συγγραφείς επιστημονικών άρθρων συνδέονται με τους ομοίους τους μέσα από 4, έως έξι ενδιάμεσους συγγραφείς, κ.ο.κ, ως και οι νευρώνες του σκουληκιού C. Elegans συνδέονται κατά μέσο όρο με οποιουσδήποτε άλλους με τη μεσολάβηση14 μόνο συνάψεων.

Μικρός στ’ αλήθεια ο κόσμος! Και αιτία, ο υψηλός βαθμός διασυνδεσιμότητας.

Τα δίκτυα, βέβαια, δεν σταματάνε εδώ. Τις θαυμαστές ιδιότητες που επιδεικνύουν θα τις αναπτύξουμε σε προσεχές μάθημα. Και κει θα χάσετε το μυαλό σας!


Υ.Γ. Πηγή το βιβλίο “LINKED”, του Albert-Lazlo Barabasi, Perseus Publishing, Cambridge Massachusetts, 2002, ευγενική δωρεά του Δ.Δ.

Στις Γειτονιές των Άλλων

Νιγηρία, Σομαλία, Ακτή Ελεφαντοστού, Γκάνα, Κίνα, Αδριατική, Καλαβρία, πιθανόν Ελλάδα και έχει και συνέχεια...

Πριν λίγε μέρες ήρθε στο φως και έκανε το γύρο του κόσμου προκαλώντας τον αποτροπιασμό, μια άλλη επικερδής, με διεθνείς όμως διαστάσεις, επιχείρηση της Καλαβρέζικης μαφίας, η οποία συνίστατο στο να βυθίζει έναντι αδράς αμοιβής (100,000 λίρες) πλοία με τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, σε όποιες θάλασσες της ερχόταν βολικά. Ένα από αυτά που είχε βυθιστεί το 1992, εντοπίστηκε πρόσφατα, μετά από πληροφορίες μετανοημένου μαφιόζου στα ανοιχτά των Ιταλικών ακτών φορτωμένο με 120 βαρέλια ραδιενεργών αποβλήτων, ήτοι περίπου 20τόνους. Αυτό που κάνει την ιστορία όμως πιο ενδιαφέρουσα είναι ότι το φορτίο ήταν Νορβηγικής προέλευσης. Δηλαδή προερχόταν από μια χώρα με πολύ αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανόνες, που κάνει δύσκολη την υπόθεση ότι δεν είχε γνώση της κατάληξης του φορτίου.

Η Ιταλική εισαγγελία που διερευνά την υπόθεση ανακάλυψε ότι άλλα περίπου 40 πλοία είχαν την ίδια τύχη, όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά και στις ακτές της Σομαλίας. Για παράδειγμα το τσουνάμι που έπληξε τις ακτές της χώρας το 2004, ξέβρασε ανάμεσα στα άλλα και χιλιάδες βαρέλια με απόβλητα νοσοκομείων δυτικών χωρών, με τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, τα οποία βρέθηκαν σε απόσταση μέχρι και 10 χμ στο εσωτερικό. Πολλοί κάτοικοι, όπως είναι φυσικό αρρώστησαν με περίεργες αρρώστιες, κι αυτό ήταν όλο. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρίες για λόγους οικονομίας και ανταγωνιστικότητας συνηθίζουν να ξεφορτώνονται με αυτό τον τρόπο τη σαβούρα τους, μιας και το κόστος ανά τόνο ανέρχεται στα 2.5 δολάρια, ενώ ο άλλος ο κανονικός κοστίζει $1000. Οι μόνοι οι οποίοι προσπάθησαν να σταματήσουν αυτή την πρακτική, αλλά και το παράνομο ψάρεμα ήταν οι περίφημοι Σομαλοί πειρατές, οργανώνοντας περιπολίες. Ενδεικτικό είναι ότι κάποια από τα πλοία που συμμετείχαν στη διεθνή δύναμη περιπολίας στα στενά του Άντεν, έκαναν ακριβώς το ίδιο. Παρά την αυστηρότητα του νόμου, συγκεκριμένα της συνθήκης της Βασιλείας που απαγορεύει ρητά στις χώρες του ΟΟΣΑ να πετούν τα τοξικά τους σκουπίδια όπου λάχει, ο νόμος μένει ανεφάρμοστος.

Το ίδιο συμβαίνει και με την ανακύκλωση των ηλεκτρονικών συσκευών. Ενώ η ανακύκλωση βάσει νομοθεσίας πρέπει να γίνεται από συγκεκριμένες πιστοποιημένες εταιρίες, κάθε χρόνο γύρω στους 6.6 τόνους εγκαταλείπουν την ΕΕ με άγνωστο προορισμό. Δηλαδή, γνωστό. Τη δυτική Αφρική. Για παράδειγμα computers που ανήκαν μάλιστα στο αγγλικό ΕΣΥ βρέθηκαν σε χωματερή της Γκάνας. Καίγοντάς τους, παιδιά προσπαθούσαν να πάρουν τα μέταλλα που περιέχουν για να τα πουλήσουν. Σε άλλη περιοχή, στη Κίνα, από την ίδια αιτία και με τον ίδιο τρόπο, το 80% των παιδιών κάποιας πόλης βρέθηκε να έχουν πολύ υψηλά επίπεδα μολύβδου στο αίμα. Και πάει λέγοντας.

Παντού σ’ ολόκληρο τον κόσμο μαφίες κερδίζουν απίστευτα χρήματα κάνοντας μια δουλειά, που απ’ όσο φαίνεται βολεύει όλους, πλην τους αποδέκτες. Η Ευρώπη κάνει συστηματικά τα στραβά μάτια και μόνο αν κάτι έρθει απρόσμενα στο φως αρχίζει να διαρρηγνύει τα ιμάτιά της και να τύπτεται ολολύζουσα.

Άλλο πρόσφατο παράδειγμα. Η πετρελαϊκή εταιρία Trafigura συμφώνησε να πληρώσει αποζημίωση σε 31,000 κατοίκους στην Ακτή του Ελεφαντόδοντος για την ανεπανόρθωτη ζημιά που υπέστη η υγεία τους και για τους θανάτους που προκλήθηκαν από μολυσμένα με τοξικά απόβλητα παράγωγα πετρελαίου, τα οποία διέσπειρε σε κατοικημένες περιοχές της πρωτεύουσας και αλλού. Αξίζει να διαβάσετε την πρώτη σελίδα της ιστοσελίδας της, ένα προκλητικό δείγμα υπεροπτικού και υποκριτικού εταιρικού λόγου:

«Πιστεύουμε ότι η επιτυχία στο εμπόριο αγαθών έρχεται από την γνήσια και μακροπρόθεσμη δέσμευσή μας καθ’ όλα τα στάδια της παραγωγής και του εμπορίου. Η δέσμευση αυτή περιλαμβάνει την μακρόχρονη ιδιοκτησία και λειτουργία σημαντικών εγκαταστάσεων, όπως ορυχεία και αποθηκευτικοί χώροι, καθώς επίσης και την δια βίου υποστήριξη των ανθρωπίνων κοινοτήτων μέσα στις οποίες λειτουργούμε».

Όχι τίποτε άλλο, αλλά σκέφτομαι πόσα χρόνια σπουδών σε περιώνυμα και μη, business schools χρειάστηκαν κάποια παιδάκια, και τι πλύση εγκεφάλου έφαγαν, για να καταλήξουν να γράφουν αυτά τα εμετικά λόγια.

Το παρόν σύστημα κάνει το παν για να ξεφορτωθεί τα κόστη και να προσποριστεί μονάχα το κέρδος. Τελευταίο παράδειγμα, η τράπεζα Barclays της Αγγλίας η οποία πιάστηκε να ξεφορτώνεται 7 δις. λίρες χρέη από οικιστικά δάνεια, υπό τύπον ομολόγων (hedge funds) στα νησιά Καϋμάν. Δηλαδή, ξαναέβγαλε στην πιάτσα, τα ίδια τοξικά ομόλογα που από πέρσι τίναξαν τόσα εκατομμύρια σπίτια στον αέρα.

Για όσους πίστεψαν ότι κάποιοι έβαλαν μυαλό!

ΥΓ. Από το σημερινό άρθρο του G. Monbiot στον Guardian.

Σχετικά με το νέο hedge fund της Barclays εδώ

Μεταδημοκρατία

Πιστεύω, ότι δεν θα πάμε και πολύ μακριά τις συζητήσεις μας, αν συνεχίζουμε να μένουμε εγκλωβισμένοι στο δίπολο δημοκρατία, μη-δημοκρατία, χωρίς να εξετάζουμε το περιεχόμενο της δημοκρατίας όπως αυτό έχει εξελιχθεί από τον 19ο αιώνα και μετά, καθ’ ότι η έννοια της δημοκρατίας έχει έκτοτε αλλάξει πολλά πρόσωπα, μετακινούμενη άλλοτε περισσότερο προς τον φιλελεύθερο πόλο της, κι άλλοτε προς το εξισωτικό της όριο, που είναι και το πλέον επιθυμητό.

Και όταν καλούμαστε να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία, πέρα από τα εξωτερικά, τυπικά χαρακτηριστικά της, ένα εκ των οποίων είναι και οι εκλογές με καθολικό δικαίωμα ψήφου, καλό είναι να έχουμε κατά νου και το συγκεκριμένο περιεχόμενο το οποίο καλούμαστε να υπερασπιστούμε τη δεδομένη ιστορική στιγμή.

Τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τον εκδημοκρατισμό και τη σημαντική αύξηση του αριθμού των χωρών με εκλεγμένες κυβερνήσεις, είναι γενικευμένη η αίσθηση ότι η δημοκρατία δεν είναι πια υγιής και ότι έχει πολύ απομακρυνθεί από το ιδανικό της ισχυρής μαζικής δημοκρατίας, της λαϊκής συμμετοχής σε ομάδες δράσης με πολιτικό περιεχόμενο, και της δυνατότητας των πολιτών να επηρεάζουν επί ίσοις όροις τις πολιτικές αποφάσεις και να διαμορφώνουν την πολιτική ατζέντα προς ίδιον όφελος.

Η μετεξέλιξη του δημοκρατικού πολιτεύματος στη μορφή που βιώνουμε σήμερα, δεν είναι παρά ένα υβριδικό μείγμα δημοκρατικότητας-αντιδημοκρατικότητας, διότι ναι μεν διατηρεί τους θεσμούς, στην πραγματικότητα όμως αποστερεί από τη μάζα των πολιτών τις περισσότερες από τις εξουσίες τους, καθιστώντας τους παθητικούς, χειραγωγήσιμους και αιωνίως διαμαρτυρόμενους θεατές.

Αλλά ας δούμε από κοντά μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά του εν λόγω υβριδίου. Δεν πρόκειται να γράψω τίποτε περισσότερο από όσα είναι ήδη γνωστά, απλά, θα προσπαθήσω να τα μαζέψω όλα στο ίδιο τσουβάλι, ώστε σε πρώτη ζήτηση, να μπορούμε εύκολα να τα ανασύρουμε.


1. Οι πολιτικοί βρίσκονται σήμερα σε δυσμενέστερη θέση απ’ ότι στο παρελθόν, έχοντας χάσει το σεβασμό και το κύρος με τα οποία τους περιέβαλλαν οι πολίτες και τα ΜΜΕ. Αντιθέτως βρίσκονται διαρκώς εκτεθειμένοι στο κριτικό βλέμμα, στην καχυποψία και στα αιτήματα διαφάνειας και λογοδοσίας. Η εντεινόμενη κρίση νομιμοποίησης των πολιτικών δυσχεραίνει την από μέρους τους ανάληψη πρωτοβουλιών για την εκπόνηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων, μιας και συχνά-πυκνά καταφεύγουν στις δημοσκοπήσεις για την χάραξη της πολιτικής τους ατζέντας, συρόμενοι μάλιστα πίσω από αυτές.

Στην πραγματικότητα, δεν είναι και η καλύτερη εποχή να είναι κανείς πολιτικός και αυτό το αντιλαμβανόμαστε από τη μειωμένη διάθεση των πολιτών να πολιτεύονται.

2. Μεγάλες μερίδες του κοινωνικού σώματος απέχουν από την ενεργό συμμετοχή στην πολιτική ζωή, αλλά και όταν συμμετέχουν καθοδηγούνται παθητικά από διάφορες ηγεμονικές ομάδες. Ο προεκλογικός αγώνας είναι ένα πλήρως ελεγχόμενο θέαμα που ενορχηστρώνεται από ανταγωνιστικές ομάδες επαγγελματιών, ειδικευμένων στις τεχνικές της πειθούς, και επικεντρώνεται σε ένα στενό φάσμα θεμάτων που επιλέγονται από ομάδες συμφερόντων. Η πλειοψηφία των πολιτών αντιδρά απλώς στα ερεθίσματα που οι άλλοι προκαλούν. Ενώ, πίσω από τις κουρτίνες του θεάματος, η πολιτική διαμορφώνεται στον ιδιωτικό χώρο από ομάδες πίεσης που ενισχύουν τη δύναμη των μεγάλων επιχειρήσεων, καταστρέφοντας συνάμα τις ισορροπίες.

Τη θέση της εποικοδομητικής πολιτικής καταλαμβάνουν οι καταγγελίες, οι διαμαρτυρίες, οι έρευνες και οι εξεταστικές επιτροπές, έτσι ώστε η προεκλογική αντιπαράθεση να εστιάζεται περισσότερα σε θέματα ηθικής παρά πολιτικού προγράμματος. Άντε και σε θέματα φορολογικής πολιτικής, για να σώζονται τα προσχήματα

Από άποψη ύφους, το περιεχόμενο των πολιτικών προγραμμάτων των κομμάτων και η κομματική διαμάχη καθίστανται όλο και πιο επίπεδα και ανούσια. Η δε προσωποποίηση της εκλογικής διαμάχης με την προβολή των υποτιθέμενων χαρισματικών ιδιοτήτων του κομματικού ηγέτη με τις κατάλληλες πόζες και ενδυματολογικούς κώδικες, τείνουν να υποκαταστήσουν τον διάλογο γύρω από ουσιαστικά θέματα και αντιτιθέμενα συμφέροντα. Με τη συνέργεια των ΜΜΕ ασήμαντα γεγονότα της ιδιωτικής ζωής των πολιτικών ή φραστικά τους γλιστρήματα καθίστανται κεντρικά ζητήματα μονοπωλώντας το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.

3. Η συρρίκνωση και η πολυδιάσπαση της εργατικής τάξης, λόγω αλλαγής της μορφής της απασχόλησης από τα μαζικά εργοστάσια στον τομέα των υπηρεσιών, αποδυνάμωσε το σώμα εκείνο, το οποίο θα μπορούσε να πρωτοστατήσει στις κοινωνικές διεκδικήσεις. Το κενό το κατέλαβαν οι εταιρίες, οι πολιτικοί σύμβουλοι και οι επικοινωνιολόγοι, με το κράτος να εκχωρεί όλο και περισσότερες εξουσίες στα επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία και το εκμεταλλεύονται ασυστόλως.

4. Η εξάπλωση της διαφθοράς αποδεικνύει την ύπαρξη μιας πολιτικής τάξης κυνικής, ανήθικης και αποκομμένης απ’ τον λαό, ο οποίος απεναντίας βρίσκεται σε σύγχυση, αδράνεια, παθητικότητα, αλλά και απογοήτευση, ολοένα απομακρυνόμενος από την ενεργό μαζική συμμετοχή.

5. Η υιοθέτηση της οικονομικής πολιτικής του νεο-φιλελευθερισμού, με την κυριαρχία των εταιριών να υπαγορεύουν οι ίδιες πλέον την πολιτική ατζέντα και με την εκχώρηση όλο και μεγαλύτερων αρμοδιοτήτων του δημόσιου τομέα στον ιδιωτικό, έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα στους μηχανισμούς διακυβέρνησης τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας, την περιθωριοποίηση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, την αύξηση των ανισοτήτων, τη μεταβίβαση φορολογικών βαρών στους ασθενέστερους, την αποδυνάμωση του αναδιανεμητικού ρόλου της φορολογίας και άλλα.

Τίποτα απ’ όσα ανέφερα δεν είναι άγνωστο και πρωτάκουστο. Θα νόμιζε κανείς ότι έχουν γραφτεί από κάποιον έλληνα που είχε σαν πρότυπο τη δική μας πραγματικότητα, αλλά, κι εδώ είναι το ενδιαφέρον, όλα αυτά έχουν επισημανθεί και αναλυθεί σε βάθος από κάποιον βρετανό με βάση τις εξελίξεις στη Βρετανία, την Ιταλία, τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες τόσο του βορά όσο και του νότου. Ο Colin Crouch, καθηγητής στο Institute of Governance and Public Management at the Business School of Warwick University και μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, είναι αυτός που κάτω από το όνομα «Μεταδημοκρατία», συνόψισε όλες τις προαναφερθείσες παθογένειες της σύγχρονης δημοκρατίας, στοχαζόμενος παράλληλα
πάνω στην ποιότητα και το μέλλον της στον ανεπτυγμένο κυρίως κόσμο.

Το ομώνυμο βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εκκρεμές.

Μη Πυροβολείτε τους Πολιτικούς!

Αβάστακτο φορτίο να είσαι δημόσιο πρόσωπο σήμερα, σκέφτομαι. Και δη πολιτικός. Όσο και να προσέχεις την τσάκιση, όσες φορές και να προβάρεις τα λόγια σου, δεν μπορεί κάποια στιγμή κάπως θα βρεθείς μπόσικος και κάτι θα ξεφύγει. Παλιά ήταν δεν ήταν 10 εφημερίδες που θα σε ξεφώνιζαν. Σήμερα πέρα απ’ τις εφημερίδες, βάλε και μερικές δεκάδες κανάλια και μερικές εκατοντάδες blogs. Τους λυπάμαι τους καημένους.

«Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει άνθρωπος που ν’ αντέχει τέτοιο σφυροκόπημα;» αναρωτιέμαι με μια δόση ειλικρινούς συμπόνιας προς τον βαλλόμενο.

«Μπα, ούτε γρατσουνιά δεν αφήνει», μου λέει ένας φίλος, προσπαθώντας να με παρηγορήσει. «Έχουν φροντίσει να ζούνε καλά προστατευμένοι, σα μέσα σε κλωβό του Φαραντέι, έχοντας γύρω τους ασπίδα προστασίας ένα σμάρι από αυλοκόλακες και γελωτοποιούς, οι οποίοι με τον δικό τους μαγικό λόγο ακυρώνουν κάθε τι δυσάρεστο που έρχεται απ’ έξω. Αντίθετα, κάθε τι ευχάριστο το ενισχύουν».

Ίσως γι αυτό φαίνεται δεν έχουν καμιά επικοινωνία με τους υπόλοιπους εμάς. Αν δεν τους σφυροκοπούσαμε, ίσως και να είχανε! Πάλι εμείς φταίμε!

Νέοι Αποδιοπομπαίοι Τράγοι;

Πριν λίγα μόλις χρόνια, ήταν αδιανόητο για κάποιον να βγει μπροστά και να δηλώσει ευθαρσώς, χωρίς περιστροφές και φιοριτούρες ότι είναι άθεος. Ούτε άθρησκος, ούτε αγνωστικιστής ούτε τίποτα άλλο διστακτικό και συγκαλυμμένο. Άθεος, νέτα σκέτα! Αν κι ακόμα σήμερα τα πράγματα δεν είναι εντελώς αδιάφορα, εν τούτοις η αθεΐα δεν συγκαταλέγεται στις αιτίες της ηθικής έκπτωσης και των κοινωνικών δεινών και ο άθεος δεν εξομοιώνεται πλέον με τον βελζεβούλη.

Τον ρόλο του άθεου τις μέρες αυτές τείνει να τον πάρει, όπως αντιλαμβάνομαι, αυτός που δηλώνει απών απ’ την εκλογική διαδικασία, αν κρίνω από τις επιθέσεις και την πίεση που τού ασκείται στο δημόσιο διάλογο. Κατ’ αναλογία με τον άθεο, όπως δεν τού αναγνωριζόταν το δικαίωμα να απέχει από οποιοδήποτε θρησκευτικό δόγμα, κατά τον ίδιο τρόπο νομίζω ότι δεν αναγνωρίζεται και το δικαίωμα κάποιου να μην συμμετάσχει στις εκλογές, στην επονομαζόμενη και «γιορτή της Δημοκρατίας».

Κι όπως ήταν πρόθυμη η κοινωνία να στιγματίσει τον άθεο και να του φορτώσει τα δικά της δεινά, με τον ίδιο τρόπο η κοινωνία πάλι είναι έτοιμη να στιγματίσει αυτόν που δεν θέλει να ψηφίσει, άσχετο αν έχει λόγους σοβαρούς και αιτιολογημένους, καραδοκώντας μάλιστα να του φορτώσει κι όλα τα μελλοντικά δεινά που πιθανόν θα προκύψουν.

Θαρρώ πως δεν είναι εύκολο να βγαίνεις σήμερα και να δηλώνεις δημόσια τέτοιες απόψεις, όπως παλιά δεν ήταν εύκολο κι ήθελε θάρρος και νεύρα γερά για να δηλώνεις δημόσια άθεος. Τελικά, ίσως δεν άλλαξαν και πολλά. Η κοινωνία, πάντα θα βρίσκει ένα δόγμα να προσκολλάται και να πολώνεται.

Αφορμή γι αυτές τις σκέψεις, στάθηκε το ποστ του grsail που με περισσό κουράγιο δηλώνει ότι «Δεν θα ψηφίσω τίποτα». Μπορεί να κάνω και λάθος, αλλά το θεώρησα γενναία πράξη! Εννοείται ότι δεν αναφέρομαι στην ουσία του ποστ.

Αριστερά και Απλή Αναλογική

Οι εσωτερικές αντιφάσεις μιας θεωρίας στα μαθηματικά ή τη φυσική είναι το πρώτο και κύριο κριτήριο για να τη στείλουν στην κάλαθο των αχρήστων. Μπορεί η θεωρία να μην έχει και μεγάλη σχέση με την πραγματικότητα, μπορεί ακόμα και να έρχεται σε αντίθεση με την κοινή εμπειρία, αλλά άπαξ τα αξιώματα και τα θεωρήματα που την απαρτίζουν και τα αποτελέσματα που προκύπτουν εξ αυτών χαρακτηρίζονται από σύμπνοια και εσωτερική συνοχή, καταλήγοντας σε ένα σφιχτοδεμένο, αρμονικό και συμπαγές οικοδόμημα, τότε η θεωρία αυτή έχει αρκετά διαπιστευτήρια για να περπατήσει. Κάπως έτσι συμβαίνει για παράδειγμα και με τις πάμπολλες θεωρίες των Χορδών που επιμένουν να ασχολούνται εδώ και τριάντα χρόνια με το πρόβλημα της ενοποίησης των τεσσάρων δυνάμεων της φύσης. Αυτό που τις σώζει, όπως λένε οι ειδικοί, είναι η εσωτερική τους λογική και συνοχή.

Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την πολιτική, η οποία, όπως την αντιλαμβανόμαστε είναι πλήρης αντιφάσεων. Και όχι μόνο σε φιλοσοφικό επίπεδο, όπου διάφορες πολιτικές θεωρίες καλούνται να συμβιβάσουν έναν αριθμό αντικρουόμενων εννοιών (όπως για παράδειγμα ελευθερία και ισότητα), ή διαφορετικούς τρόπους δίκαιης κατανομής οικονομικών, φυσικών και κοινωνικών πόρων, αλλά και σε καθημερινό, πρακτικό επίπεδο.

Σαν παράδειγμα λογικής αντίφασης, θα πάρω το διαχρονικό αίτημα της Αριστεράς για την εφαρμογή της απλής αναλογικής στις εκλογές. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια το είχε βγάλει από τις πρώτες θέσεις της ατζέντας της, αλλά το ξαναθυμήθηκα όταν διάβασα το εκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Ανάμεσα στα άλλα, ετίθετο και αυτό σαν αίτημα.

Κανείς δεν αμφιβάλει ότι ο συγκεκριμένος τρόπος καταμέτρησης των ψήφων είναι και ο μόνος που καθρεφτίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη λαϊκή θέληση και αντιπροσώπευση. Από την άλλη μεριά όμως, δεν είναι και η καλύτερη μέθοδος για την ανάδειξη αυτοδύναμων και σταθερών κυβερνήσεων. Έτσι, οι εκάστοτε εκλογικοί νόμοι ταλαντεύονται ανάμεσα στα δυο αυτά αιτήματα και υιοθετούν κάποιο ενδιάμεσο σχήμα ανάλογα με τη συγκυρία.

Επομένως, η υιοθέτηση της απλής και άδολης αναλογικής, μπορεί να καθιστά την αντιπροσώπευση αναλογικότερη, αναδεικνύει όμως και πολυκομματικά κοινοβούλια, όπερ σημαίνει ότι προϋποθέτει κάποιο είδος συνεργασίας ανάμεσα στα διάφορα κόμματα που θα εκπροσωπηθούν, ώστε να μπορεί τελικά ο τόπος να κυβερνηθεί.

Και εδώ εντοπίζεται η λογική αντίφαση της Αριστεράς. Διότι, δεν είναι δυνατόν ένα κόμμα να πρεσβεύει την απλή αναλογική και την ίδια στιγμή να δηλώνει ότι δεν έχει διάθεση να συνεργαστεί με κανένα άλλο. Το βέβαιο είναι ότι η άρνηση συνεργασίας ακυρώνει όχι μόνο τα ευεργετήματα του εν λόγω εκλογικού συστήματος, (κατάργηση του δικομματισμού για τον οποίο τόσο πολύ κόπτεται), αλλά και το ίδιο το εκλογικό αποτέλεσμα, μιας και οδηγεί στη διάλυση της βουλής και την επανάληψη των εκλογών. Δώρον άδωρο δηλαδή!

Επιπλέον, τη μόνη φορά που εφαρμόστηκε η απλή αναλογική, το 1989, η Αριστερά λόγω της συνεργασίας της με τη Ν.Δ. κατέληξε να απαξιωθεί πλήρως στις συνειδήσεις των ψηφοφόρων της, βάρος που ακόμα κουβαλάει. Πώς λοιπόν η Αριστερά, εφ' όσον συνεχίζει να συμμετέχει στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι, σκοπεύει να λύσει το λογικό αυτό μπέρδεμα;

Γαλάζιες Παράνομες Προσλήψεις

Αναδημοσιεύω ανακοίνωση/καταγγελία της Πανελληνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, σχετικά με την πρόσληψη, άνευ προκήρυξης του νομικού συμβούλου του Γενικού Γραμματέα Ερευνας και Τεχνολογίας (Φ. Τσαλίδη), στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών.

Τον κ. Τσαλίδη τον είχαμε γνωρίσει από τις πρωτοβουλίες του για την αναμόρφωση/διάλυση των υπαρχόντων ερευνητικών κέντρων, προς όφελος νέων, που σκόπευε να ιδρύσει στην ιδιαίτερή του πατρίδα Ξάνθη/Κομοτηνή. Η προσπάθεια αυτή δεν τελεσφόρησε. Όχι εξ αιτίας των εκλογών, αλλά λόγω της σθεναρής αντίδρασης που συνάντησε από όλον τον ακαδημαικό κόσμο για το παράλογο του εγχειρήματος.

Ο κ. Τσαλίδης, αποτυχών να εκληγεί στις προηγούμενες εκλογές (2007), δεν περιελήφθη στα ψηφοδέλτια των τωρινών. Παρ' όλα αυτά, έστω και την τελευταία στιγμή, λίγες μέρες πριν παραδώσει το δημόσιο πνεύμα του, και απομείνει από δω και πέρα μόνο με το ιδιωτικό, προσπαθεί να "τακτοποιήσει" όπως-όπως τους κλώνους του. Απ' ότι ακούγεται τριγύρω δεν είναι και ο μόνος. Μέχρι και φήμες για πλιάτσικο από τους αποχωρούντες διευθυντές του Υπ. Παιδείας, έφτασαν στ' αυτιά μου.

Ιδού πώς!

Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 2009

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ – ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Π.Ο.Ε.Ε.Κ.- Ι)

Η πρόσφατη απόφαση του Δ.Σ. του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) στην συνεδρίασή του στις 11-9-2009 να προσλάβει τέσσερεις υπαλλήλους καθ΄ υπόδειξιν του Γενικού Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), (Φ. Τσαλίδη) μεταξύ των οποίων είναι και ο κ. Ηλίας Γιάτσιος, νομικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα Ε&Τ, καταπατώντας κάθε ηθικό και νομικό κανόνα εν μέσω προεκλογικής περιόδου και χωρίς να προηγηθούν οι απαραίτητες προκηρύξεις, είναι πρόκληση και προσβολή για τον χώρο των Ερευνητικών Κέντρων-Ινστιτούτων.
Ωστόσο, περισσότερο κατακριτέα είναι η στάση του Γενικού Γραμματέα Ε&Τ, ο οποίος με εκβιασμούς και με προφανή προσωπικά κίνητρα, όπως η εκλογή του στο βουλευτικό αξίωμα και το βόλεμα ημετέρων, απαξιώνει τον μόχθο και τα επιτεύγματα των εργαζομένων στα ΕΚ-Ι.
Εδραιωμένη αντίληψη της Ομοσπονδίας μας είναι ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης και της ΓΓΕΤ δεν ασχολήθηκε ποτέ σοβαρά με τα θέματα της Έρευνας και Τεχνολογίας διότι θεωρούσε τα Ερευνητικά Κέντρα-Ινστιτούτα ως ένα κομμάτι του «σπάταλου κράτους» το οποίο έπρεπε να διαλύσει.
Αυτή η αλλοπρόσαλλη και παλαιοκομματική αντίληψη των κων Κωστή Χατζηδάκη και Φίλιππου Τσαλίδη θα μας βρει διαμετρικά αντίθετους.
Η αξιοκρατία και η επιστημονική προσφορά στον τόπο μας είναι δύο από τους θεμέλιους λίθους του αγώνα μας που δεν θα αφήσουμε κανένα να τα υπονομεύσει και να τα καταστρατηγήσει.
Καταγγέλουμε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο τα φαινόμενα αυτά και καλούμε την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης να ακυρώσει με παρέμβαση της τις προσλήψεις αυτές.

Με εκτίμηση για το Γενικό Συμβούλιο της Π.Ο.Ε.Ε.Κ-Ι,

Ο Πρόεδρος
Πάνος Γεωργίου

Ο Γεν. Γραμματέας
Κώστας Τουρναβίτης

Οδικός Χάρτης προς Ψηφοφόρους

Αφού ο ψηφοφόρος περάσει αρκετά ξενύχτια και πισωγυρίσματα για να κατασταλάξει στο κόμμα που θα ψηφίσει, αμέσως μετά θα έχει ένα επιπλέον και ίσως μεγαλύτερο εμπόδιο να υπερπηδήσει: ποιον τέλος πάντων θα τιμήσει με την ψήφο του. Εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα και τα ξενύχτια περισσότερα.

Αν εξαιρέσουμε τις εύκολες περιπτώσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται αυτοί που
1. έχουν μπάρμπα, κουμπάρο και μπατζανάκη υποψήφιο,
2. δελεάζονται από αθλητικές και τηλεοπτικές περσόνες,
3. το ‘χουν τάμα από γενεά σε γενεά, να ρίχνουν την ψήφο σε συγκεκριμένη πολιτική οικογένεια από συναίσθημα και μόνον,
4. το ‘χουν τάμα από γενεά σε γενεά, να ρίχνουν την ψήφο σε συγκεκριμένη πολιτική οικογένεια από ιδιοτέλεια και μόνον,
5. ανήκουν σε κάποιο κόμμα και ακολουθούν την κομματική γραμμή που δίνει ντιρεκτίβες και χαράζει τα δρομολόγια των ψήφων προς τα νέα μοντέλα της σεζόν, (τα παλιά τα βρίσκουν από μόνες τους οι ψήφοι, στα τυφλά),

Αν εξαιρέσουμε λοιπόν όλες αυτές τις περιπτώσεις, μάς μένει ένας όχι ευκαταφρόνητος αριθμός αποπροσανατόλιστων ψηφοφόρων οι οποίοι αδυνατούν να πλοηγηθούν εντός ψηφοδελτίου και ν’ αποφασίσουν.

Από αυτούς, υπάρχει ένας αριθμός που θα ρωτήσει τον διπλανό του να του σφυρίξει κάποιο όνομα από τα τριάντα τόσα, τα περισσότερα άγνωστα, του ψηφοδελτίου κι έτσι θα βάλει τέλος στους νυχτερινούς του εφιάλτες. Θα βρει και καμιά δικαιολογία του αέρα για να πείσει τον εαυτό του ότι κάνει το καθήκον του με συνέπεια και υπευθυνότητα κι έτσι θα κλείσει το θέμα μέχρι τις επόμενες εκλογές.

Φυσικά υπάρχουν και οι ψείρες, που θα θελήσουν να κάνουν την βέλτιστη δυνατή επιλογή κατόπιν ορθολογικής ανάλυσης των πεπραγμένων αλλά και του χαρακτήρα καθ’ ενός εκ των υποψηφίων. Όσοι δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, την έχουν βαμμένη από χέρι, γιατί θα πρέπει να μαζεύουν και να μελετούν κάθε ιλουστρασιόν φυλλάδιο που φτάνει στην πόρτα τους, να ξενιτεύονται και να παρευρίσκονται σε όλες τις συγκεντρώσεις των υποψηφίων, να κρατούν λεπτομερείς σημειώσεις, (ακόμα και να τις βιντεοσκοπούν), και το βράδυ να επιδίδονται σε συγκριτικές μελέτες για να ξεσκαρτάρουν τους κόλακες, τους ανόητους, τους φανφαρόνους, τους ψεύτες, τους παπάρες, τους δημοσιοσχεσίτες, τους τενεκέδες και τους υποκριτές. Τα είδη αυτά των υποψηφίων, που αποτελούν και την πλειοψηφία, συμμετέχουν κατά κανόνα διακοσμητικά, σε πάσης φύσεως συλλόγους και συλλογίσκους, επιτροπές και ενώσεις, σχολικές, εκκλησιαστικές, γεωγραφικές, εθνικοπατριωτικές κ.λ.π. (να προσέχετε πάντα το μικροσκοπικό σηματάκι που φορούν στο πέτο για να καταλάβετε το είδος του καπνού που φουμάρουν), έχοντας σαν μοναδικό μέλημα τη σύνταξη ενός ευμεγέθους και «εντυπωσιακού» βιογραφικού για να το ρίχνουν στη μούρη του πόπολου και να το καθηλώνουν με το βάρος του. Γι αυτό, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην ανάγνωση των βιογραφικών. Πρώτα πρώτα, αρκετά μπορεί να είναι απλά ψεύτικα, ή παραποιημένα, και κατά δεύτερο λόγο, τα βιογραφικά και κυρίως ο όγκος των σπουδών δεν αποτελούν καμιά εγγύηση ικανότητας, ευστροφίας αλλά και τιμιότητας. Έχοντας υπ’ όψιν όλα τα προηγούμενα, πιστεύω ότι η μέθοδος της in situ ακτινογράφησης των υποψηφίων είναι και η ασφαλέστερη, αν και η πλέον κοπιώδης.

Για όσους έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο τα πράγματα γίνονται σαφώς ευκολότερα σχετικά με τη συλλογή και σύγκριση των πληροφοριών, λείπει όμως η αίσθηση της προσωπικής επαφής, η οποία αποτελεί αρκετά ασφαλές κριτήριο για την ποιότητα και σοβαρότητα του υποψηφίου.

Αν αποκλείσουμε λοιπόν τις 5 προηγούμενες εύκολες περιπτώσεις και το μπούσουλα των βιογραφικών, ποιοι άλλοι τρόποι απομένουν για τη διαμόρφωση κριτηρίων επιλογής; Στις μικρές κοινωνίες ο ενδιαφερόμενος ψηφοφόρος θα μπορέσει λίγο πολύ να διαμορφώσει εύκολα κρίση υπέρ ενός ή άλλου υποψηφίου αν έχει το μυαλό και τα μάτια καθαρά φυσικά. Τι στο καλό! Καλά να ‘ναι η αθάνατη ελληνική επαρχία με το μεγάλο στόμα και το μεγάλο αυτί, όπου όλα ακούγονται και όλα μαθαίνονται.

Στις πολυπληθέστερες όμως, τα πράγματα και πάλι αρχίζουν να σκουραίνουν. Μένουν οι εφημερίδες και τα τηλεοπτικά μέσα, αλλά κι εδώ, περισσότερο από αλλού η πληροφορία είτε δεν φτάνει καθόλου προς τα έξω, είτε υπάρχει ο κίνδυνος να φτάνει ολοσχερώς παραμορφωμένη, ανάλογα με τα τσατσιλίκια τις αλλαξοκωλιές, τις μίζες και τα κολλητιλίκια του υποψήφιου με τον τύπο.

Αλλά και πάλι, πόσοι μπορούν να έχουν ευρύτερη προβολή, παρά μόνον οι ήδη προβεβλημένοι; Με ποιο τρόπο ο ψηφοφόρος θ’ ανακαλύψει και θ’ αναδείξει έναν ικανό, αλλά αρκετά άγνωστό του υποψήφιο; Μια απάντηση είναι ότι το κόμμα φροντίζει γι αυτό, μιας και γνωρίζει ήδη από τα μέσα τους πιο ικανούς, τους οποίους και προβάλει περισσότερο προς τα έξω. Αν είναι έτσι τα πράγματα τότε, γιατί γεμίζει τις λίστες και με άλλους τους οποίους, φαντάζομαι, για να μην τους προωθεί δεν θα τους θεωρεί και πολύ ικανούς; Αλλά και πάλι, ποιος μας εγγυάται ότι το κόμμα προωθεί τους πιο ικανούς; Εδώ, υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι κάθε άλλο παρά αυτό έχει στο μυαλό του όταν καταρτίζει τις λίστες. Το ποια κριτήρια πρυτανεύουν φαίνεται από τη σύνθεση της εκάστοτε βουλής.

Δύσκολο πράγμα λοιπόν η απόφαση, αν θέλεις να κάνεις την πιο σωστή επιλογή. Κι αν σκεφτούμε ότι ο συντριπτική πλειοψηφία ψηφίζει έχοντας σαν γνώμονα έναν από τους 5 προηγούμενους τρόπους της ευκολίας, (άντε και από το βιογραφικό), τότε αντιλαμβανόμαστε ότι οι εκλογές, όπως κατά παράδοση διεξάγονται, δεν αποτελούν και το πιο ορθολογικό σύστημα ανάδειξης των ικανοτέρων. Και όταν λέμε ικανούς, με κανένα τρόπο δεν εννοούμε τους επιτήδειους, αλλά αυτούς που μπορούν να υπερασπίζονται και να υλοποιούν το δημόσιο και όχι το ιδιωτικό ή κομματικό συμφέρον.

Νομίζω ότι έτσι είναι χοντρικά. Η δημοκρατία δεν είναι το πιο αποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης. Με σύγχρονους όρους θα την ονόμαζα όμως, το πιο interactive (διαδραστικό) σύστημα/game ανάμεσα στους εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους. Για να γίνει όμως το παίγνιον πιο ουσιαστικό και αποτελεσματικό θα πρέπει όλοι ν’ ανέβουμε level, δηλαδή επίπεδο ικανότητας. Και εδώ ερχόμαστε πάλι πίσω στο θέμα της Παιδείας. Γιατί δημοκρατία χωρίς παιδεία, είναι άστα να πάνε!

Ψηφοδέλτια με Στρας

Δεδομένων των συνθηκών κάτω από τις οποίες πηγαίνουμε σε εκλογές, με το ελληνικό σύμπαν να τελεί υπό διάλυση, και δεδομένων των διακηρύξεων του Πασόκ ότι θα ξαναστήσει την ελπίδα και το όραμα στα πόδια τους, με φιλοδοξίες που φτάνουν έως και στην ανάσταση της Ελλάδας, θα περιμέναμε σαν πρώτο δείγμα, οι προθέσεις αυτές να αντανακλώνται τουλάχιστον στη σύνθεση των δικών του ψηφοδελτίων, (για των άλλων κομμάτων ΝΔ και ΛΑΟΣ δεν το συζητάω καν), με ανθρώπους που θα έχουν κάποια γνώση τουλάχιστον της ορολογίας της πολιτικής και της οικονομίας, για να μην πούμε ότι θα όφειλαν να είχαν και κάποιο είδος πρότερης κοινωνικής παρέμβασης. Ψιλά γράμματα θα μου πείτε....

Θα περιμέναμε περισσότερο σύνεση και σοβαρότητα και λιγότερο θέαμα. Και όμως από αυτό το δεύτερο όχι μόνο δεν μπόρεσε να ξεφύγει, αλλά κι αυτή τη φορά, ίσως περισσότερο από προηγούμενες, τού ‘δωσε και κατάλαβε, διαιωνίζοντας μια λογική ελαφρότητας και τσίρκου και περαιτέρω υποβάθμισης της πολιτικής.

Η συμπερίληψη στα ψηφοδέλτια μαϊντανών με στρας υποδηλώνει για ακόμα μια φορά την αντίληψη που έχουν τα κόμματα για τους ψηφοφόρους τους, δηλαδή κάτι σαν ιθαγενείς που ακόμα έλκονται από χάντρες και καθρεφτάκια, έχοντας σαν κύρια συνέπεια να τα υποβιβάζουν στα μάτια των σοβαρών ανθρώπων που δικαίως τα ακυρώνουν και απέχουν. Και δεν είναι μόνον ότι τα κόμματα σκέφτονται με αυτό τον τρόπο, αλλά η αντίληψη αυτή ενσταλάζεται και στους ψηφοφόρους, οι οποίοι ολοένα και περισσότερο συγχέουν την ιδιότητα του πολίτη με την ιδιότητα του συμμέτοχου τηλεοπτικών εκπομπών και τη βουλή με ένα μεγάλο διασκεδαστικό τηλεπαιχνίδι. Με τη φόρα που έχουν πάρει τα κόμματα στο να ανταγωνίζονται και να λεηλατούν τα κανάλια, λυπάμαι αλλά το χειμώνα δεν θα έχουμε τίποτε το άξιο λόγου να βλέπουμε. Αν δεν αντιδράσουν έγκαιρα οι καναλάρχες, ας αντιδράσει τουλάχιστον ο λαός.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, κρίμα τελικά που η κ. Βάνα Μπάρμπα δεν ευτύχησε να συμπεριληφθεί στις λίστες. Αυτή τουλάχιστον θα μπορούσε να δώσει το μεγάλο φιλί ζωής, που θα εκάλυπτε όλη τη χώρα και τις γειτονικές, άμα λάχει να πούμε...

Θετική Ψήφος-Αρνητική Ψήφος

Ο κύβος ερρίφθη και στις 4 του Οκτώβρη θα πάμε, όσοι πάμε, στο ραντεβού με την κάλπη, που πόρρω απέχει στις συγκεκριμένες συνθήκες από το να είναι ραντεβού και με την ιστορία. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία που θα την αφηγηθούμε αργότερα.

Στην κάλπη προσερχόμαστε φυσικά για να ψηφίσουμε το κόμμα της αρεσκείας μας το οποίο και επιθυμούμε να μάς κυβερνήσει. Αυτή θα ήταν μια εύλογη απάντηση στο ερώτημα του «πώς ψηφίζουμε;», τού ποια είναι δηλαδή τα κριτήρια επιλογής μας, αλλά θα διαφωνήσω, μιας και στη σημερινή πραγματικότητα, πιστεύω ότι τα κριτήρια τείνουν να υπαγορεύονται από λιγάκι διαφορετικούς λόγους.

Για πολλές πολλές δεκαετίες η εκλογική συμπεριφορά καθοριζόταν κυρίως από πολιτικά ιδεολογικά κριτήρια, τα οποία και μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, μιας και σπάνια σύζυγοι ψήφιζαν διαφορετικά ο ένας από τον άλλον και όμοια, σπάνια τα παιδιά διαφοροποιούνταν πολιτικά από τους γονείς τους. Αυτό συνέβαινε για συναισθηματικούς λόγους, που η σκούφια τους μπορεί να κρατούσε από τόσο παλιά, όσο από την εποχή που ο Βενιζέλος φαγωνόταν με τον Βασιλιά και από τη διαχρονική ύπαρξη σαφών διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα, που συντηρούσαν την Δεξιά-Αριστερή πόλωση.

Σε γενικές λοιπόν γραμμές θα ονόμαζα την ψήφο μιας μεγάλης περιόδου της ελληνικής πολιτικής ιστορίας σαν θετική, δηλαδή σαν «ψήφο για να...», κατά τα πρότυπα της «θετικής ελευθερίας».

Δεν θα έλεγα ότι το ίδιο συμβαίνει και σήμερα: πρώτα, από την πρόσφατη εμπειρία και δεύτερον, από την αποδυνάμωση των λόγων εκείνων που έκαναν τον πολίτη να είναι ορκισμένος πιστός ψηφοφόρος υπέρ ενός συγκεκριμένου κόμματος, να το ρίχνει δηλαδή «δαγκωτό», όπως λεγόταν.

Η διάρθρωση του πολιτικού πεδίου σήμερα, δείχνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος, οι νεώτερες κυρίως ηλικίες, έχουν χάσει τους παραδοσιακούς δεσμούς με τα μεγάλα κόμματα, και δεν επιθυμούν να λειτουργούν πλέον σαν οπαδοί, δεμένοι εκ γενετής με το λουρί από ένα συγκεκριμένο κόμμα. Μιας και τα δυο μεγάλα κόμματα, από την μεταπολίτευση και μετά ολοένα και περισσότερο συγκλίνουν στις πολιτικές τους, κάνοντας και τους διαχωρισμούς, αλλά και τις δεσμεύσεις χαλαρότερες, το εκλογικό παιχνίδι από τη μεριά των ψηφοφόρων, μέσα και από την κατάλληλη καθοδήγηση των ΜΜΕ φυσικά, παίζεται με διαφορετικούς πλέον όρους.

Από τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις γίνεται φανερό ότι οι προτροπές αφορούν προς μια ψήφο με αποτρεπτική κυρίως λειτουργία. Για παράδειγμα, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, οι ψηφοφόροι καλούνταν να προσέλθουν στις κάλπες με το σκεπτικό να αποτρέψουν κυρίως την εκλογική άνοδο του Καρατζαφέρη, ενώ η κουβέντα για το θετικό περιεχόμενο της ψήφου, για το ποια δηλαδή θα ήταν τα πλεονεκτήματα της χώρας μας αν στο ευρωκοινοβούλιο υπερίσχυε ο ένας ή άλλος σχηματισμός, ήταν πολύ περιορισμένη, έως ανύπαρκτη.

Στις σημερινές εθνικές εκλογές, η ψήφος καθίσταται πάλι όμηρος, των μικρών κομμάτων και αυτή τη φορά, συνδέοντάς την με την επίτευξη ή όχι αυτοδυναμίας του πρώτου κόμματος και με την κατά συνέπεια εξασφάλιση μιας μετέπειτα ομαλής ή ανώμαλης πολιτικής ζωής.

Παρατηρώντας κανείς τους πίνακες που δημοσιεύονται στις εφημερίδες σχετικά με τις προϋποθέσεις εξασφάλισης της αυτοδυναμίας, αναλόγως του αριθμού των κομμάτων που θα μπούνε στη Βουλή και αναλόγως του ποσοστού των ψήφων που θα πάνε στα κάθε λογής μικρά κόμματα, ο ψηφοφόρος αναγκάζεται να μπει σε αρκετά σκληρά διλήμματα, και να χρησιμοποιήσει την ψήφο του όχι θετικά υποστηρίζοντας το μικρό κόμμα που εμπιστεύεται και έχει πιθανότητες να μπει στη Βουλή, (όπως για παράδειγμα Οικολόγοι και Σύριζα), αλλά αρνητικά, ψηφίζοντας κάποιο άλλο, (όπως Πασόκ), στοχεύοντας έτσι στην αποτροπή μιας δυσάρεστης και ίσως ταραχώδους πολιτικής εξέλιξης. Ο συσχετισμός της αρνητικής ψήφου, όπως την ονομάζω, με την "αρνητική ελευθερία", (ελευθερία από καταναγκασμούς και δεσμεύσεις), είναι και εδώ εμφανής.

Τόσο η αρνητική ελευθερία όσο και η αρνητική ψήφος αποτελούν μεταστροφές της πρόσφατης εποχής, σε αντίθεση με παλιότερες περιόδους, όπου η ελευθερία και η ψήφος χρησιμοποιούνταν κυρίως με το θετικό τους πρόσημο. Το αν είναι για καλό ή για κακό, δεν μπορώ να το κρίνω. Ο καιρός θα δείξει.

Εκλογές ad infinitum

Δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι οι μόλις προκηρυχθείσες εκλογές θ’ αποτελέσουν ορόσημο και αφετηρία για ν’ αρχίσει ο τόπος να παίρνει την ανιούσα. Γιατί αυτό που βλέπω μπροστά μου είναι μάλλον θολό, ασαφές και ταραχώδες. Κασσάνδρα, θα πείτε!

Ας πάρουμε την πιο πιθανή περίπτωση που κερδίζει το Πασόκ. Γιατί αλλιώς δεν θα υπάρχει σασπένς. Με το Πασόκ πρώτο κόμμα, υπάρχουν δυο πιθανότητες. Είτε να κερδίσει με αυτοδυναμία, είτε όχι.

Αν κατορθώσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, κι αυτό στην καλύτερη των περιπτώσεων μ' ελάχιστη πλειοψηφία, τότε οι καλές μέρες θα κρατήσουν μέχρι το Μάρτη, οπότε σκοντάφτουμε πάλι στον σκόπελο της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Για να κρατηθεί η κυβέρνηση αυτή στα πόδια της θα πρέπει αναγκαστικά να ψηφίσει τον οποιονδήποτε θελήσει να προτείνει η Ν. Δ.

Αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε η Ν.Δ. αποκτά αυτόματα στρατηγικό πλεονέκτημα, μιας και η εκλογή Προέδρου, εκ των πραγμάτων, περνάει πλέον στα δικά της χέρια. Είναι σαφές ότι ο Πρόεδρος που θα θελήσει να προτείνει το Πασόκ θα πάει σούμπιτος στην κάλαθο των αχρήστων.

Κι εδώ έρχεται η κορύφωση του δράματος. Αν θέλει η ΝΔ να τη φέρει στο Πασόκ, τότε μπορεί να προτείνει για παράδειγμα τον Ρουσόπουλο. Έτσι, καπνός δεν θα βγει απ’ του Μαξίμου και η χώρα θα παραμείνει ακέφαλη. Το Πασόκ τότε θα αναγκαστεί να προκηρύξει εκλογές, τις οποίες δεν είναι και πολύ σίγουρο ότι θα τις ξανακερδίσει.

Το τι θα συμβεί αν το Πασόκ δεν σχηματίσει αυτόνομη κυβέρνηση είναι πασιφανές. Προφανώς και θα πάμε πάλι σε εκλογές, διότι, παρά τις προτροπές που θα αρχίσουν να κυκλοφορούν εκ νέου στο διαδίκτυο για καταψήφιση του δικομματισμού, οι Έλληνες δεν είμαστε και πολύ ώριμοι για πολυκομματικές Κυβερνήσεις. Οπότε, τζάμπα η χαρά του Πασόκ.

Μ’ αυτά και με κείνα, αν όλοι βλέπουν εκλογές και μια νέα αρχή, εγώ γιατί τις βλέπω διπλές και τη «νέα Αρχή» στον ορίζοντα ούτε ν’ αχνοφέγγει;

Μήπως θα πρέπει να επισκεφτώ τον οφθαλμίατρο;

Ιδέες για Νέους Φόρους!

Οι νόμοι θεσπίζονται πάνω σε κάποιες γενικές αρχές, όπως ας πούμε την αρχή για την προστασία της ζωής, της αξιοπρέπειας και της ιδιοκτησίας του ατόμου, και στοχεύουν με τον τρόπο αυτό στην εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας. Σε γενικές γραμμές οι νόμοι απαγορεύουν και ποινικοποιούν πράξεις οι οποίες στρέφονται είτε κατά συγκεκριμένων μελών είτε κατά του συνόλου γενικότερα, κάθε εποχή δε, έχει και τις δικές της θεωρήσεις ή εμμονές για το τι θεωρεί βλαπτικό.

Ανέκαθεν υπήρχε μειωμένη κοινωνική ανοχή στις γυναίκες, τα ποτά, τα χαρτιά και τα ξενύχτια, μιας και υπήρξαν νόμοι για την ποινικοποίηση της μοιχείας (π.χ., η «Βίλα των Οργίων» με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα), για την απαγόρευση του αλκοόλ, (π.χ. Αμερική, την εποχή του Αλ Καπόνε), για το χαρτάκι, (π.χ. στην «Χαρτοπαίχτρα» της Ρένας Βλαχοπούλου), αλλά και για τα ξενύχτια, όπως θυμόμαστε από την εποχή Παπαθεμελή. Όλα αυτά είχαν καταχωρηθεί σαν αδικήματα για το λόγο ότι μπορούσαν να εξαθλιώσουν άτομα και να φέρουν οικογένειες στο χείλος της καταστροφής. Υπήρχε δε, κάποιο σκεπτικό που δεν ήταν εντελώς παράλογο, γιατί πώς να δείξεις αλληλεγγύη και να πάρεις το μέρος κάποιου γυναικά, ή κάποιου μεθύστακα ή χαρτοπαίχτη, που ξυλοφορτώνει κάθε μέρα την κυρά του και ξεκοκαλίζει κι από πάνω το βιός των παιδιών του;

Σ’ αυτές τις εποχές της ελληνικής αθωότητας, δεν μπορούσες φυσικά να κάνεις όλα τα παραπάνω, μπορούσες όμως να βγάλεις, ας πούμε, το πακετάκι με τα άφιλτρα στο νοσοκομείο, δίπλα στο κρεβάτι του αρρώστου με πνευμονία και να καπνίσεις ανενόχλητα, όσο τραβούσε η ψυχή σου.

Το τσιγάρο μπήκε στο στόχαστρο πολύ αργότερα, όταν οι ελληνικές ταινίες είχαν χάσει πια τη χάρη τους και η Ελλάδα την αθωότητά της, για λόγους που αφορούσαν πρωτίστως τον καπνιστή, η επιβάρυνση της υγείας του οποίου έγινε αντιληπτό ότι θα επιβάρυνε και την υγεία, την οικονομική όμως, του κοινωνικού συνόλου, εξ αιτίας της υπερεκμετάλλευσης των ταμείων ασφάλισης. Έχω την εντύπωση, ότι ο παθητικός καπνιστής προστέθηκε στις αιτίες απαγόρευσης αρκετά αργότερα, σαν ένας επιπλέον σοβαρός λόγος για την προώθηση ακόμα σκληρότερων αντικαπνιστικών μέτρων. Η κύρια αιτία όμως ήταν η αποφυγή της επιβάρυνση των ταμείων υγείας από ανεύθυνους εν γένει προς το κοινωνικό σύνολο ανθρώπους, όπως είναι κατά κανόνα οι καπνιστές. Είχαμε εισέλθει πλέον στην Εποχή της Υπευθυνότητας!

Αν και το μέτρο αυτό είχε μια λογική, αυτή όμως είχε πλέον διολισθήσει προς μια άλλη κατεύθυνση, διαφορετική απ’ ότι οι λογικές των προηγούμενων απαγορεύσεων, (χαρτιά, ποτά, γυναίκες κ.λ.π.), διότι υποδήλωνε μειωμένα κοινωνικά αντανακλαστικά και μειωμένη διάθεση μοιράσματος του κόστους από τα πάθη και τα πάθια κάποιων συνανθρώπων μας, πολλών ή λίγων. Πώς να το κάνουμε, η κοινωνική συμβίωση έχει και κάποιο κόστος, το οποίο είχαμε συνηθίσει, υπόρρητα φυσικά, να το αναλαμβάνουμε ομαδικά!

Άπαξ, όμως και μια κοινωνία αρχίσει να σκέφτεται έτσι, δύσκολα θα βάλει μετά φρένο στις απαγορεύσεις που θα αρχίζει να σκαρφίζεται, αίροντας έτσι κάθε διάθεση συμμετοχής στον κοινό λογαριασμό. Για παράδειγμα, γιατί θα έπρεπε εμείς, (θα έλεγε κάποιος), οι ευσυνείδητοι φορολογούμενοι να συντηρούμε τις φυλακές και τους φύλακες των παρανόμων, οι οποίοι δεν φτάνει που μάς απειλούν και μάς βλάπτουν, αλλά θα πρέπει να τους πληρώνουμε κι από πάνω! Γιατί θα πρέπει να πληρώνουμε τα επιδόματα ανεργίας των ανίκανων και τεμπέληδων; Και πάει λέγοντας...

Μετά λοιπόν, την εμπέδωση της θεωρίας ότι οι καπνιστές επιβαρύνουν το σύστημα υγείας, δεν ήμασταν παρά ένα βήμα πριν από την στοχοποίηση της επόμενης κατηγορίας ανθρώπων, που είχαν κι αυτοί εξαιρετικές συστατικές επιστολές για καρδιοπάθειες, διαβήτη και καρκίνο, δηλαδή την κατηγορία των χοντρών!

Όντως, η σκέψη να επιβληθεί ειδική φορολογία, έως και 10%, σε τροφές μηδενικής θρεπτικής αξίας, αλλά πλούσιες σε λιπαρά και ζαχαρούχα, όπως burgers και αναψυκτικά, κερδίζει ολοένα έδαφος στην Αμερική, με το σκεπτικό ότι όσοι τις καταναλώνουν χοντραίνουν, αρρωσταίνουν και μετά μάς τρέχουν. Κάθε χοντρός στην Αμερική στοιχίζει κατ’ έτος περίπου $700 περισσότερο από έναν λιγνό, πράγμα που σημαίνει ότι ένας χοντρός ζει κατάφορα σε βάρος του λιγνού ο οποίος κυριολεκτικά τον τρέφει. Και ότι το κόστος συντήρησης και επισκευής των χοντρών είναι μεγαλύτερο από αυτό, άκουσον, άκουσον, των καπνιστών! Σαν να μας λένε, δηλαδή, ότι τόσα χρόνια παλεύαμε σε λάθος μέτωπα!

Οι αντιρρήσεις που διατυπώθηκαν αφορούσαν το άδικο του μέτρου, μιάς και έβαζε στην ίδια ζυγαριά αυτούς που έτρωγαν τα παραπάνω και δεν γυμνάζονταν, με αυτούς που έκαναν το ίδιο, αλλά γυμνάζονταν και παρέμεναν σε φόρμα και υγιείς. Επιπλέον επισημάνθηκε, ότι η κατανάλωση τέτοιου είδους τροφών παρατηρείται συνήθως σε υποβαθμισμένες περιοχές, οπότε η αυξημένη φορολόγηση θα στόχευε αποκλειστικά στο πορτοφόλι των φτωχών, εξ’ ίσου άδικο κι αυτό.

Έτσι, αφού το μέτρο της άμεσης φορολόγησης των παχυντικών τροφών βρέθηκε άδικο και ανάλγητο, δεν έμενε λοιπόν παρά η άμεση φορολόγηση των χοντρών των ίδιων, με βάση την απόκλιση του βάρος τους απ' το ιδανικό. Κάπως έτσι, όπως η φορολόγηση των αυτοκινήτων ανάλογα με τα κυβικά τους, ή των σπιτιών ανάλογα με τα τετραγωνικά.

Δε λέω, εντελώς δίκαιο μέτρο. Ειδικά τώρα που τα οικονομικά του κράτους είναι σε κρίσιμη φάση!


Υ.Γ. Η πληροφορία από το Economist, εδώ.

Το Εμβόλιμο Εμβόλιο

Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις των Υπουργείων Υγείας της Γαλλίας, Μ. Βρετανίας και Ελλάδας, οι εν λόγω χώρες έχουν ήδη αγοράσει και προμηθευτεί μεγάλες ποσότητες του υπό παρασκευή εμβολίου για την αντιμετώπιση της νέας γρίπης, ποσότητες που ανέρχονται σε αρκετά εκατομμύρια δόσεων, άρα και ευρώ.

Ο μαζικός όμως εμβολιασμός, σύμφωνα πάλι με ανακοινώσεις, δεν θα πραγματοποιηθεί παρά μονάχα μετά την ολοκλήρωση, έστω και συμπυκνωμένη χρονικά, των δοκιμών του εμβολίου σε ανθρώπους-πειραματόζωα και εφ' όσον δεν παρατηρηθούν σοβαρές παρενέργειες. Τότε μόνο αναμένεται ο αρμόδιος επίτροπος να δώσει και τυπικά το πράσινο φως.

Και πάλι ερωτώ. Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι η έγκριση αυτή, ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων, δεν θα δοθεί; Και ότι παράλληλα, στην διόλου απίθανη περίπτωση που ανακύψουν κάποια δυσάρεστα αποτελέσματα, ότι δεν θα βρεθούν τρόποι δικαιολόγησης ή υποτίμησης της επικινδυνότητάς τους από "έγκυρους επιστήμονες" και ειδικούς; Ποιός τολμάει να εκθέσει σε κίνδυνο, όχι τον κόσμο, αλλά τις φαρμακευτικές εταιρίες;