Μαθητεία στην ανυπακοή

Ισπανοί και Έλληνες, πέρα από τα χρέη, τα ελλείμματα, και την επικείμενη χρεοκοπία, βρέθηκαν να έχουν να αντιμετωπίσουν και την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους χώρους. Οι Ισπανοί, από την 2^η μέρα του χρόνου. Εμείς, οσονούπω, μιας και η εφαρμογή του νόμου στην πρώτη του φάση άρχισε να μπάζει από νωρίς νερά.

«Για δες καιρό που διάλεξαν να …κόψω το τσιγάρο», θα μπορούσε να πει γεμάτος καημό τόσο ο στριμωγμένος Ισπανός, όσο και ο στριμωγμένος Έλληνας. Η συγκυρία επιβολής του μέτρου δεν θα μπορούσε να ήταν πιο άστοχη. Ή δεν ήταν; Μάλλον το δεύτερο, αν αναλογιστεί κανείς πόσο μειώνονται τα αντανακλαστικά αντίδρασης των πληττομένων εξ αιτίας μιας καταιγιστικής επιβολής περιορισμών και μέτρων που ανατρέπουν άρδην και προς το χειρότερο θεμελιώδεις συνιστώσες του βίου, όπως είναι η εργασία, για παράδειγμα.

Ο νόμος στην Ισπανία είναι τόσο περιοριστικός ώστε στο τέλος καταντάει και γελοίος. Το κάπνισμα δεν απαγορεύεται μόνο στους κλειστούς χώρους, αλλά και σε ανοιχτές περιοχές ίσες με 150 τετραγωνικά μέτρα, και όχι ας πούμε149, μπροστά από σχολεία, νοσοκομεία και παιδικές χαρές, ή σε όσες οριοθετούνται από δυο τουλάχιστον τοίχους, εγείροντας ποικίλα ερωτήματα σχετικά με το αν η απαγόρευση ισχύει και για τις στάσεις λεωφορείων, υπόστεγα σταθμών λεωφορείων και τρένων, στάδια, παραλίες με τέντες και άλλα τέτοια ευτράπελα, ή ακόμα και φιλοσοφικές απορίες για το τι συνιστά «ανοιχτό» και τι «κλειστό».

Θες πάλι η συγκυρία, οι Ισπανοί με πρόσχημα το τσιγάρο οργανώθηκαν και αντέδρασαν καλώντας σε ανυπακοή. Κάποιοι ιδιοκτήτες μπαρ και χώρων εστίασης ανάρτησαν πινακίδες στις εισόδους με την ένδειξη ότι το κάπνισμα επιτρέπεται, άλλοι κάλεσαν σε μαζικές διαδηλώσεις, τα Κανάρια νησιά σήκωσαν σύσσωμα τη σημαία της ανταρσίας, άλλοι έφτιαξαν γαστρονομικούς ομίλους για να ξεφύγουν από την εμβέλεια του νόμου, κι όλα αυτά όχι μόνο σαν ένδειξη υπεράσπισης της ελευθερίας των ατομικών επιλογών, αλλά και σαν αντίδραση στην επιχείρηση μεταφοράς του πεδίου αντιπαράθεσης πέρα από τα ζωτικής σημασίας προβλήματα του ισπανικού λαού.

Το σήκωμα της μπάρας στα διόδια, όπως και η παραβίαση του αντικαπνιστικού νόμου, μπορεί να μην συνιστούν per se επαναστατικές πράξεις, μπορεί να μην διαπνέονται από ταξικά χαρακτηριστικά, μπορεί να μην φέρνουν το σοσιαλισμό στον κοντινό ορίζοντα, αποτελούν όμως για πρώην φιλήσυχους και νομοταγείς πολίτες μια πρώτη δοκιμή, μια πρώτη πρόβα στο πώς εφαρμόζεται στην πράξη η ανυπακοή ενάντια στην κρατική αυθαιρεσία. Και μια τέτοια μαθητεία μπορεί να αποβεί στο μέλλον ιδιαίτερα χρήσιμη.